dinsdag 12 januari 2021, 05.30 uur

Utrechtse musea schrappen grote evenementen, maar vallen niet om: 'We kijken naar 2022'

Geschreven door
Bas Teunissen

Hanneke Sikkes

PROVINCIE UTRECHT - Er kwamen veel minder bezoekers en activiteiten voor deze zomer zijn al afgelast, maar de grote Utrechtse musea staan nog niet op omvallen. "We hadden gelukkig wat vet op de botten."

Met een verlenging van de lockdown in het verschiet, ziet de nabije toekomst er voor de Utrechtse musea er nog altijd stil en leeg uit. Ze staan te springen om open te gaan, zo blijkt uit een rondgang van RTV Utrecht, maar tegelijkertijd houden ze het door de staatssteun nog wel even vol. "We zijn een rijksmuseum dus we zijn vanuit het kabinet meteen vanaf het begin goed gecompenseerd en nu is het afwachten wat de nieuwe regels zijn", zegt Douwe Wigersma, hoofd Marketing en Communicatie van het Catharijneconvent in Utrecht. "Het wordt niet heel problematisch, maar je wilt natuurlijk wel weer open."

Ontslagen
Her en der zijn enkele ontslagen gevallen en voor de flexibele krachten was er geen werk meer, maar de meeste musea blijven dankzij de steun redelijk overeind. Het Centraal Museum zegt drie mensen te hebben moeten ontslaan en tijdelijke contracten zijn niet verlengd. "Voor rondleiders is nu minder werk, dus die kunnen we nu niet veel bieden."

Bezoekers
Museum Huis Doorn schat dat er afgelopen jaar zo'n 70 procent minder bezoekers zijn geweest dan in het jaar ervoor, net als bij het Catharijneconvent. "Maar 2019 was bij ons wel een topjaar." Het Spoorwegmuseum, het Centraal Museum en Museum Kasteel de Haar zaten op ongeveer de helft van het aantal bezoekers.

Misschien omdat je deze zomer niet naar een festival kon, gingen we maar naar een museum"
Jacqueline Rutten - Centraal Museum

Wandelaars en jongeren
Opvallend genoeg trokken er soms wel weer andere groepen dan normaal naar het museum. Kasteel de Haar zag in de zomer ineens flink veel wandelaars in de tuinen en het Centraal Museum en het Rietveld Sch�derhuis zagen juist meer jongeren. "Misschien omdat je deze zomer niet naar een festival kon, gingen we maar naar een museum. Dat zien we als een mooi lichtpuntje van 2020. En ook echt mensen uit de directe omgeving, veel mensen uit de provincie Utrecht. De echt oudere doelgroep is echt voorzichtiger, die komen nu minder."

Kasteel de Haar draaide ook een goede zomer, omdat Nederlanders massaal in eigen land bleven en veel mensen nu het wandelen ontdekt hebben. "Het park is heel goed bezocht geweest. We waren de hele zomer uitverkocht. Je hoort ons over de zomer echt niet klagen. We zijn blij en dankbaar dat de Nederlandse bezoeker eropuit trok."

Geen evenementen
De tentoonstellingen die doorgeschoven kunnen worden, omdat ze niet gebonden zijn aan een datum of een gebeurtenis worden over het algemeen verlengd, zodat we ze hopelijk later dit jaar nog kunnen bezoeken. Door de grotere evenementen, zoals de Modeltrein Expo in het Spoorwegmuseum en het Historisch Festival bij Huis Doorn, is nu al een streep gezet. "In 2021 doen we geen grote evenementen", zegt ook Carla Marcus van het Nationaal Militair Museum. "Dat is niet haalbaar omdat we niets concreet kunnen maken. Daar ben je normaal gesproken een jaar van te voren mee bezig. Dus we kijken nu naar 2022 voor grote spektakelstukken. We hebben genoeg mooie idee�n, maar het kan gewoon nu niet."

De musea werken ondertussen gestaag door een nieuwe tentoonstellingen, want die zijn, als het weer kan, wel coronoproof te maken. Daar hebben ze stuk voor stuk in de zomer genoeg ervaring mee opgedaan. Cindy van der Schoot van Kasteel de Haar zegt dat ze daar genoeg plannen hebben voor het nieuwe jaar: "Je moet goede moed houden. We willen mensen wel blijven prikkelen."

E�n van de dingen die op stapel staan is de opening van het Ch�telet. Dat poortkasteeltje is normaal niet toegankelijk, want het is nog altijd in gebruik als familiehuis van de familie Van Zuylen van Nijevelt. Maar nu stellen ze het open, als geste. "Was er geen corona geweest, dan hadden we dit niet gehad."

Geparkeerde treinen
Organisatorisch heeft de lockdown wel wat onvoorziene gevolgen gehad. Want hoe lang mag je de schilderijen in bruikleen eigenlijk houden? En hoe krijg je de treinen terug, die eigenlijk al te lang in het Spoorwegmuseum staan? "We hebben nog treinen staan die nu niet terug kunnen."

Het gaat nu allemaal net iets anders dan anders, zegt Douwe Wigersma van het Catharijneconvent. "Er is van ons ook werk in het buitenland dat niet terug kan komen. Ook voor het komende jaar is dat heel spannend; we lenen van grote musea uit Engeland en Frankrijk. Mensen zijn daar wel positief over maar dat blijft spannend. Dan kijkt een museum dus online mee met het uitpakken. "

Najaar
Wigersma zegt nu voorzichtig weer naar het najaar te kijken. Als er dan al weer wat meer kan, dan begint het bijna weer op 'normaal' te lijken. "Sinterklaas en kerst is echt de familieprogrammering. Die hebben we in 2020 helemaal niet kunnen doen. We kijken daar nu al weer uit. Dat is natuurlijk fijn voor de bezoekersaantallen maar het is ook gewoon traditie. Als we dat weer kunnen doen, dan is het misschien allemaal een beetje normaal."

"Gezondheid gaat voor. Het moet veilig zijn." | Foto: Anne Reitsma Fotografie

Nationaal Militair Museum
Het Nationaal Militair Museum trok in 2020 165.000 bezoekers, een jaar eerder waren dat er 270.000. "We zouden heel druk zijn met 75 jaar vrijheid. Dat is compleet in het water gevallen. We hadden een vliegshow in mei gepland, een groot bevrijdingsmoment dat sneuvelde. Dat is een geschiedenisjaar dat niet meer terugkomt. Maar gezondheid gaat gewoon voor, het moet veilig zijn."

Spoorwegmuseum
Het Spoorwegmuseum kreeg het afgelopen jaar 198.897 bezoekers. In 2019 waren dat er 431.000. "Op 12 maart werd de eerste lockdown afgekondigd; 13 maart zou den een expositie over modeltreinen beginnen met de beste modeltreinbouwers uit heel Europa. Normaal gesproken trekken we daar 11.000 bezoekers mee." Zo ging het het hele jaar door, zegt woordvoerder Evertjan de Rooij. "We hopen op 13 februari te openen met de tentoonstelling 'Spoor van verbeelding', over spoorwegaffiches. En we hopen na de zomervakantie, in het najaar, dat we in volle vaart weer vooruit kunnen."

Centraal Museum, nijntje museum en Rietveld Schr�derhuis
155.000 bezoekers in 2020, 365.000 in 2019. "We vinden het heel erg jammer dat De ommuurde stad dicht moest, een expositie waarvan we hoopten dat mensen met name ook met kerst ons zouden bezoeken. Het is elke persconferentie weer spannend. Op 13 februari zou onze nieuwste tentoonstelling Voices of fashion open gaan. Voor de zomer hopen in juni op mooie berichten."

"Jammer dat De ommuurde stad dicht moest" | Foto: Robert Oosterbroek

Museum Catharijneconvent
Het Catharijneconvent trok 50.000 bezoekers in 2020 ten opzichte van 160.000 in 2019, "maar dat was een recordjaar". "Onze najaarstentoonstelling Body Language liep meteen heel goed, zo jammer dat die dicht moest. Die tentoonstelling was eigenlijk telkens uitverkocht."

"We hopen dat de maatregelen steeds soepeler worden het komende jaar. We zijn nu in ieder geval druk met een tentoonstelling over Maria Magdalena. We ontvangen normaal gesproken veel leerlingen van basisscholen en middelbare scholen; hoe gaat dat zich ontwikkelen komend jaar? We weten het niet."

Museum Kasteel de Haar
In 2019 waren 300.000 bezoekers, nu ongeveer de helft, "net niet 140.000". "We komen de lockdown ook door met goed management. Op onderhoud van de muren kun je niet beknibbelen, want anders ben je over een paar jaar aan de beurt. Maar die dat nieuwe tuingereedschap kan nu wel even wachten."

"Ik ben blij dat we er goed voorstaan. Door de goede zomer hebben we wel buffers opgebouwd. We hopen snel open te gaan met de openstelling van het Ch�telet en met de tentoonstelling Torendol. Je moet goede moed houden."

Museum Kasteel de Haar draaide een goede zomer | Foto: Kasteel de Haar

Museum Huis Doorn
Museum Huis Doorn trok dit jaar zo'n 70 procent minder bezoekers. Het museum houdt het door de staatssteun voorlopig wel vol en verder hebben ze sowieso een vrij kleine organisatie die werkt met veel vrijwilligers. "Die mensen missen we wel en zij missen hun werk hier in het museum", zegt Frank Louhenapessy, hoofd bedrijfsvoering. "Het zijn vaak wat oudere mensen met veel vrije tijd die hier als hobby een belangrijke steen bijdragen. Waar een ander naar een voetbalclub gaat, steken zij hun vrije tijd in cultuur. Dat valt nu ook allemaal weg." Lopende tentoonstellingen als De keizer en het Derde Rijk schuiven nu gewoon door.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.