Vaccinatielocatie én opvangplek voor Hongaren, Syriërs en forenzen: 'In nood weet men de Jaarbeurs te vinden!'

UTRECHT - Normaal staat de Jaarbeurs in Utrecht bekend vanwege de congressen, beurzen en concerten die er worden gegeven. Maar nu wordt er hard gewerkt om er de grootste vaccinatielocatie van de regio in te richten. En de Jaarbeurs springt vaker bij als het mis is. "In geval van nood weet men de Jaarbeurs te vinden!", aldus woordvoerder Frank Tebbe. Nu is het een vaccinatielocatie én teststraat maar hiervoor diende het ook als opvangplek van vluchtelingen uit Hongarije, Syrië en gestrande treinreizigers.
De Jaarbeurs is door de jaren heen vaak gebruikt bij gebeurtenissen met impact op de maatschappij.
De Jaarbeurs is door de jaren heen vaak gebruikt bij gebeurtenissen met impact op de maatschappij. © ANP / RTV Utrecht
De Jaarbeurs was dan ook al eens het toneel van grote vaccinatie-operaties. In 2002 werd de hal gebruikt voor een inentingscampagne tegen meningokokken, en in 2009 werd er nog geprikt tegen de Mexicaanse griep. Maar ook als het noodsituatie niet medisch is, wordt de Jaarbeurs gevonden.
Zo stond de evenementenlocatie in 1956 opeens in het middelpunt van de aandacht toen na een mislukte opstand tegen de Russen duizenden Hongaren op de vlucht sloeg. Na veel wikken en wegen van de regering Drees werd er besloten zo'n 3400 op te vangen in Nederland. Maar waar konden die zo snel terecht?

Polygoonjournaal

De Jaarbeurs bood uitkomst. Een eerste groep van honderden Hongaren kon er terecht. Het Polygoonjournaal deed verslag van hun aankomst: "Op het Centraal Station in Utrecht reed de vluchtelingentrein 's avonds tegen elf uur binnen. De spanning en de vermoeienissen van de achter hen liggende dagen was op het gezicht van de gevluchten afgetekend."
In het boek Hier om te Helpen duikelt historicus Ad van Liempt een ander verslag op van het Vrije Volk: "Ook nu een begroeting in het Hongaars via de NS-luidsprekers, ook nu tientallen tolken en een enorme staf Rode Kruis-personeel. En buiten het station: duizenden Utrechters, aan wier medeleven met hun lot geen enkele Hongaar kan twijfelen."
De Hongaren konden in de Jaarbeurshallen op adem komen en kregen daar zelfs hoog bezoek, aldus Van Liempt: "Twee weken later verschijnt een voortreffelijk Hongaars sprekende Sinterklaas in de Margriethal, die vergezeld van acht Zwarte Pieten geschenken uitdeelt aan de vluchtelingen."
De tekst gaat door onder de foto.

(Syrische) vluchtelingen

En de Hongaren waren niet de laatste vluchtelingen die in de Jaarbeurs onderdak vonden. Ook later gebeurde dit tijdens de vluchtelingencrisis van 2015. Vanwege de Syrische burgeroorlog werd Nederland toen overspoeld door vluchtelingen. Die werden opgevangen in sporthallen en andere geïmproviseerde locaties en in Utrecht werd dat de Jaarbeurs. Tebbe: "Wij hebben toen op de zevende etage van het Beatrixgebouw honderden vluchtelingen opgevangen. Die hebben er maanden gewoond. Dat was er natuurlijk niet echt geschikt voor maar al het sanitair en dergelijke is toen in hele korte tijd aangelegd."
Ik maakte een selfie bij het raam van het station en stuurde dat op om te laten zien dat ik op een goede plek zat.
Vluchteling Tamer Al Alloush werd in de Jaarbeurs opgevangen
Tamer Al Alloush was zo'n vluchteling die in de Jaarbeurs werd opgevangen. Een jaar later keek hij bij RTV Utrecht terug op zijn reis naar Utrecht. De Syriër kwam alleen naar Nederland en liet zijn gezin achter. Elke dag nam hij even met de telefoon contact met ze op. Ook toen hij in de Domstad arriveerde. "Ik maakte een selfie bij het raam van het station en stuurde dat op om te laten zien dat ik op een goede plek zat."
Al Alloush maakte daar wel gebruik van een leugentje om bestwil: "Eerst vond ik het hier helemaal niet leuk. Maar ik moest zeggen van wel voor het thuisfront." Uiteindelijk volgde na veertien maanden een emotionele hereniging met zijn gezin. "Wij hebben er lang op gewacht. Eén van mijn dochters was drie weken oud toen ik wegging en kon lopen toen we elkaar weeg zagen. Da's wel een heel groot verschil."

Treinreizigers

Maar niet alleen buitenlanders hebben wel eens uit pure nood een nachtje doorgebracht in een van de hallen van de Jaarbeurs. Tebbe: "Wat we elke paar jaar natuurlijk doen, is gestrande treinreizigers opvangen. Zeker de laatste keer herinneren de mensen hier op kantoor nog wel. Zelfs de directie hielp toen mee met koffie schenken en broodjes smeren."
De grote hal aan de overkant van het grootste treinstation van Nederland is inderdaad de vaste opvanglocatie voor reizigers die gestrand zijn. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2010 toen door een brand in een verkeerscentrum van ProRail geen treinen meer reden. Reizigers konden toen in de Jaarbeurs koffie krijgen en op vervangend vervoer wachten. Zo'n 500 veldbedden die werden neergezet, konden toen ongebruikt weer worden opgeklapt. De mensen die niet thuis kwamen, sliepen in een hotel. Dat was in 2007 wel anders: toen waren er niet genoeg bedden in de Jaarbeurs voor de 1300 tot 1800 mensen die er wilden slapen. Na een zware storm lag toen het treinverkeer er helemaal uit.
Herdenking in 1966 van de opvang van de Hongaren tien jaar eerder
Herdenking in 1966 van de opvang van de Hongaren tien jaar eerder © Maarten Hartman, ANP
Maar hoe werkt dat eigenlijk als de Jaarbeurs gebeld wordt voor noodopvang? Staat er ergens op het terrein een schuur vol veldbedden, nooddekens en thermoskannen koffie? Tebbe moet lachen. "Nee. In geval van nood helpt het Rode Kruis dan mee. En wij hebben hier de mensen die gewend zijn snel evenementen in te richten met de expertise en flexibiliteit die daarbij hoort."
We zijn blij dat we dit kunnen doen maar we hopen dat we snel kunnen doen waarvoor de Jaarbeurs écht is.
Frank Tebbe, woordvoerder Jaarbeurs
En hoewel de Jaarbeurs blij is ruimte te kunnen bieden voor de vaccinatielocatie en de grote teststraat, kijkt het personeel uit naar een tijd waarin er weer congressen, concerten en beurzen worden gehouden. Tebbe: "We zijn blij dat we dit kunnen doen maar we hopen dat we snel kunnen doen waarvoor de Jaarbeurs écht is."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.