Zorgen bij inwoners en politici nu Vijfheerenlanden 92 miljoen moet betalen

© RTV Utrecht
VIJFHEERENLANDEN - Waarom heeft er geen schikking plaatsgevonden? Hoe gaat de gemeente dit betalen? Het is een greep uit de vragen die tientallen inwoners de afgelopen tijd naar Vijfheerenlanden stuurden. Tijdens een speciale raadsvergadering zijn ze beantwoord. Nu de geheimhouding van het dossier af is, kunnen politieke partijen er eindelijk vrijuit over spreken. Al leven ook bij hen vooral nog veel vragen.
Eind 2020 werd bekend dat de gemeente Vijfheerenlanden zo'n 92 miljoen euro schadevergoeding moet betalen aan voormalig betonfabrikant Niemans Beton. Het gerechtshof in Den Haag deed die uitspraak in het proces dat bekendstaat als de langstlopende rechtszaak van Nederland.

De zaak draait om een stuk grond dat het Industrieschap Vianen-Hagestein (dat later opgaat in de gemeente Vianen) in 1971 verkocht aan Niemans Beton, maar te laat leverde. De betonfabrikant kon daardoor niet uitbreiden en liep winst mis. Het leverde een strijd op tussen de twee partijen van meer dan veertig jaar. De gemeente kan nog in cassatie bij de Hoge Raad.

'Kapot geschrokken'

Burgemeester Sjors Fröhlich noemt de uitspraak van het gerechtshof opnieuw een 'mokerslag'. De gemeente Vijfheerenlanden moet 92 miljoen euro schadevergoeding betalen aan voormalig betonfabrikant Niemans Beton. "Dit bedrag is zo groot, dat iedereen zich kapot geschrokken is", aldus Fröhlich.
Waarom is het nooit tot een schikking gekomen, is een vraag die onder inwoners leeft. De zaak duurde immers meer dan veertig jaar en is nog niet ten einde als de gemeente in cassatie gaat. "De gemeente Vianen heeft tweemaal een schikkingsvoorstel gedaan, maar deze zijn door Niemans afgewezen", legt wethouder Huib Zevenhuizen (VVD) uit. Tegenvoorstellen vond de gemeente te hoog.
Een heleboel dingen die we van plan waren, kunnen niet meer.
Sjors Fröhlich, burgemeester Vijfheerenlanden
Is er over de zaak gelogen richting voormalige gemeenteraden van de fusiegemeente, willen de inwoners ook weten. Dat zou namelijk kunnen betekenen dat raadsleden beslissingen hebben genomen op basis van verkeerde informatie. "Nee", is het stellige antwoord van wethouder Maks van Middelkoop (CDA).

'Niet gelogen'

"De gemeenteraden zijn altijd uitgebreid - maar vertrouwelijk - geïnformeerd." Wel voegt de wethouder eraan toe dat de informatie altijd gegeven werd op basis van de feiten die op dat moment bij de gemeente bekend waren. Ook benadrukt hij dat de rechter de adviezen van deskundigen over de hoogte van het schadebedrag meermaals naast zich neerlegde.
We komen bij het nu, want hoe gaat de gemeente Vijfheerenlanden 92 miljoen euro betalen? En wat gaat dit de inwoners kosten? 41 miljoen euro was al gespaard door de voormalige gemeente Vianen, maar dan blijft nog een bedrag van 51 miljoen over. "Dit verlies moet gedekt worden uit de reserves van de gemeente Vijfheerenlanden", vertelt burgemeester Fröhlich.
"Die hebben we gelukkig, maar die waren bestemd voor investeringen op het gebied van infrastructuur, woningbouw, sport en duurzaamheid. Die plannen kunnen daarom vooralsnog niet doorgaan", vervolgt de burgemeester. Het geld moet de gemeente lenen. Fröhlich belooft dat de woonlasten, zoals de OZB, niet omhoog gaan door de claim die de gemeente moet betalen.

Verbijstering en ongeloof

Politici zitten ook vol vragen. Het is de eerste keer dat zij vrijuit over de zaak-Niemans kunnen spreken. Voorheen zat er geheimhouding op, omdat de zaak nog onder de rechter was. Voor het eerst wordt er in het openbaar vergaderd over dit onderwerp, wat ertoe leidt dat raadsleden stuk voor stuk hun volledige spreektijd gebruiken om te zeggen wat ze op het hart hebben.
"Was deze uitslag te voorspellen?", vraagt Maria de Jong-Middelkoop (CDA) zich af. "Wat is er niet goed gegaan?", wil de SGP weten. "En waarom heeft het zo lang geduurd?", klinkt het bij VHL Lokaal. "De Enecofondsen zijn als sneeuw voor de zon verdwenen; hoe gaan we ervoor zorgen dat inwoners hier zo min mogelijk van merken?, aldus Klaas de Zwaan van D66.
We kunnen niet anders dan constateren dat Vijfheerenlanden deze wedstrijd met 10-0 verloren heeft.
Klaas de Zwaan, fractievoorzitter D66
Woorden als verbijstering, ongeloof, verdriet en machteloosheid, hoor je bij Joop van Montfoort (PvdA). "Betonrot", vat Lokaal Alert het dossier samen. Erik van Doorn van GroenLinks wil weten waarom meerdere rechters van deskundigenadviezen hebben afgeweken en sluit zich aan bij De Zwaan, die het moeilijk te verkroppen vindt dat 'zo'n duizelingwekkend bedrag aan gemeenschapsgeld in private handen verdwijnt'.

Lessen trekken

Een deel van de partijen pleit voor een onderzoek om lessen te trekken uit de zaak-Niemans. De Zwaan: "We kunnen niet anders dan constateren dat Vijfheerenlanden deze wedstrijd met 10-0 verloren heeft. Nu we hier met elkaar verslagen in de kleedkamer zitten, kunnen we klagen over de scheidsrechter (...), maar het is zaak kritisch naar ons eigen spel te kijken."
Eensgezind richten de politici hun blik ook vooruit. Hoe moet de jonge fusiegemeente verder met haar ambities zonder spaargeld, is de vraag waar het de komende tijd veel over zal gaan. "We hebben altijd meer wensen dan budgetten", zegt VVD'er Hanneke van der Leun erover. Dico Baars (ChristenUnie): "We zijn poldermensen, die bij dreigend gevaar samenwerken om het water buiten te houden."

Toekomst

We moeten nu prioriteiten stellen", vat burgemeester Fröhlich de woorden van de avond samen. "Een heleboel dingen die we van plan waren, kunnen niet meer. We hebben straks geen geld meer, maar we hebben wel onszelf." De gemeente is in gesprek met de Provincie en het Rijk om te kijken op welke manier zij de gemeente kunnen ondersteunen in de afronding van de zaak-Niemans.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.