Bunschoten klaar voor grootschalig testen: 'We kunnen nu zelf iets doen'

Bunschoten stond sinds de tweede coronagolf lang bovenin de lijst van gemeenten met relatief veel besmettingen, tot nu toe bijna drieduizend. Inmiddels doet het dorp het beter dan menig andere Utrechtse gemeente, maar in gesprek met inwoners klinkt door dat de slechte reputatie die Bunschoten kreeg ze beslist niet koud laat.

Burgemeester Melis van de Groep is trots dat zijn gemeente nu een belangrijke bijdrage levert aan het GGD-onderzoek. Hij herinnert zich van december nog de vertwijfeling bij inwoners, die zich afvroegen wat ze nog meer konden doen om het virus in te dammen.

"Mensen hebben nu iets in handen waarmee ze zelf iets kunnen doen", zegt Van de Groep. "Dat is de Spakenburgse mentaliteit: als we iets kunnen aanpakken dan doen we dat, met elkaar."

Vanaf morgen kunnen alle inwoners van Bunschoten-Spakenburg en Eemdijk zich met of zonder corona-gerelateerde klachten laten testen. In sporthal De Toekomst in Spakenburg en in de Immanuelkerk in Bunschoten-west zijn tijdelijke testlocaties ingericht. Een testbus staat afwisselend drie dagen in Eemdijk en drie dagen in Bunschoten-Zuid. Bij zorgcentrum De Haven wordt een mobiele test-unit ingezet.

Voor kinderen van zes tot twaalf jaar oud wordt een nieuwe testmethode gebruikt. UMC Utrecht ontwikkelde een zogenoemde mondspoelkit, waarbij een uitgespuugd slokje water wordt onderzocht op de aanwezigheid van het virus. Inwoners van twaalf jaar en ouder krijgen de bekende PCR-test, omdat die nog altijd als meest betrouwbaar geldt. Bovendien is het zo ook mogelijk om vast te stellen om welke variant het gaat.

Om zoveel mogelijk inwoners te bewegen mee te doen is de gemeente een campagne begonnen. Zes Bunschoters hebben voor een camera verteld waarom zij meedoen aan de proef. Vishandelaar Ruud van Diermen deed dat onder het motto "Ondernemen met respect voor gezondheid". Binnenkort verschijnt zijn filmpje op de sociale media.

Van Diermen, tevens voorzitter van de Spakenburgse Vishandelsvereniging, vindt het niet terecht dat er gewezen wordt op het grote aantal ondernemers in het middelgrote en kleine bedrijf en de ambulante handel. "Anderhalve meter is amper te doen in een winkel of kraam", zegt hij. "Maar juist bij ons geldt daarom dat je je bij het minste vermoeden laat testen. Met Kerst staat er bij ons tien tot twaalf man in de winkel, dan is een uitbraak echt een probleem. Je doet dus extra je best om besmetting te voorkomen."

Volgens Van Diermen kan het grootschalig testen in ieder geval een aantal nog niet ontdekte besmettingen in de kiem smoren. Hij hoopt dat Bunschoten uiteindelijk 'ondergemiddeld' zal scoren, nadat zijn dorp zolang in de top heeft moeten staan.

"Uit mijn contacten met andere ondernemers en dorpsgenoten maak ik op dat de testbereidheid groot is", zegt Van Diermen. "Maar in de wandelgangen hoor ik ook dat het datalek bij de GGD een remmend effect heeft. Sommige mensen zeggen toch dat ze om die reden niet willen gaan."

Ook Alex Koelewijn, bestuurslid van de Bedrijvenkring Bunschoten-Spakenburg en in het dorp beter bekend als Alex Paling, merkt om zich heen dat er soms gevreesd wordt voor het op straat belanden van privégegevens. Twee weken geleden werd duidelijk dat er door een lek in de GGD-systemen wordt gehandeld in adressen, telefoonnummers en burgerservicenummers van mensen die zich eerder hebben laten testen.

Koelewijn verwacht dat de meeste Bunschoters zich er niet door laten afschrikken. Zelf is hij laconiek over de risico's. "Als je al getest was, dan is dat leed al geschied. Wat weerhoudt je dan nog om opnieuw getest te worden? En je doet het niet voor jezelf, je doet het voor elkaar. Of je nu rood bent of blauw, ik doe het voor jou."

Net als Van Diermen ziet Koelewijn dat juist ondernemers een coronatest zien als een middel om behalve de medewerkers ook het bedrijf nog enigszins gezond te houden. "Als je technici in een kleine ruimte moet laten sleutelen, dan zit er niets anders op. Onze gezondheid staat voorop. En als we hier allemaal ziek worden, dan hebben we aan het eind van de maand ook geen salaris."

"Het is een onwerkelijke tijd waarin we leven", zegt hij. "Als je hoort dat er een pak sneeuw aankomt dan kun je daar als ondernemer nog op inspelen. Misschien betekent dat wat voor de handel, misschien komt een van de bedrijfswagens wel met schade terug. Maar je weet dat dat wel weer voorbijgaat wanneer de temperatuur weer stijgt. De coronacrisis duurt nu bijna een jaar en we hebben geen idee hoe het verder loopt. Alles is intussen anders, denk alleen maar aan thuiswerken terwijl de kinderen daar onderwijs volgen. Mensen zijn ontworteld."

Of jongeren zich ook willen laten testen moet de komende weken blijken. "Ik ben blij dat er geen dwang op zit", zegt Gert van den Heuvel, directeur van het Oostwende College in Bunschoten. "Dat zou misschien weerstand geven, terwijl het juist verstandig is om zelf na te denken. Die houding geven we onze leerlingen ook mee."

"Het is voor jongeren heel lastig om zich aan de afstandregel te houden", zegt Van den Heuvel. "Dat zie je niet alleen in de school maar ook daarbuiten. We hebben de lokalen erop ingericht, extra schoonmaakrondes ingesteld en looproutes aangegeven. We wijzen de leerlingen er in de gangen voortdurend op om afstand te houden, maar als je even later omkijkt hangen ze alweer tegen elkaar aan. We gaan het gesprek met ze aan, maar het heeft geen zin om er sancties op te zetten."

"Leerlingen met thuis mensen in de risicogroep zijn zich er vaak al wat beter bewust van", aldus Van den Heuvel. "Maar de urgentie is er voor de meesten nu eenmaal wat minder wanneer ze van een besmetting minder ziek worden dan ouderen. Ik zie het als onze taak om ze in hun ontwikkeling dat besef voor te spiegelen."

Het Oostwende College heeft overigens geen actief beleid om leerlingen aan te sporen om mee te doen aan de massale test. Van den Heuvel: "De meesten zitten nu ook niet op school natuurlijk. We hebben tot nu toe gemerkt dat leerlingen met klachten zich gewoon laten testen. Of ze het ook zonder klachten willen, daar heb ik geen idee van."

Het Oostwende College besloot al enige tijd voor de strengere lockdown in december leerlingen naar huis te sturen. Het aantal besmettingen en het gevoel van onveiligheid maakten het werken op school te lastig.

Lees ook: Oostwende College in Bunschoten stopt met fysiek onderwijs, te veel coronabesmettingen

Burgemeester Van de Groep verwacht op een hoge opkomst voor de pilot die zes weken zal duren, maar zegt ook dat hij zelf geen streefcijfers hanteert. Volgens hem is het doel vooral om de toegevoegde waarde van grootschalig testen te onderzoeken. Bovendien zal dit waarschijnlijk de laatste pandemie niet zijn, redeneert hij.

"We proberen lessen te trekken uit wat we hier gaan doen, samen met de resultaten van de pilots in Dronten, Rotterdam-Charlois en Lansingerland. En het is mooi als we daarmee de verspreiding van het virus binnen onze gemeente verder een halt toe kunnen roepen. De Britse variant van het virus rukt op, hoe mooi zou het zijn als na die golf blijkt dat Bunschoten onderaan het besmettingslijstje staat."