woensdag 17 februari 2021, 06.14 uur

Aswoensdag in coronatijd: een kruis door het askruisje

Foto: Pixabay

Geschreven door
Hanneke Sikkes

PROVINCIE UTRECHT - Na een carnavalsweekend dat amper gevierd kon worden verloopt ook aswoensdag vandaag anders dan normaal. Op deze dag begint de vastentijd voor christenen met een dienst, waarin een askruisje wordt gegeven aan de gelovigen. "Maar zoals alles in deze gekke coronatijd gaat alles anders."

"Eigenlijk zitten we al een jaar in vastentijd", lacht Jouke Schat, diaken bij een aantal rooms-katholieke parochies in Utrecht. "We mogen nu met zijn allen al veel minder en de vastentijd gaat natuurlijk ook over jezelf dingen ontzeggen. Maar deze coronatijd is voor veel mensen al een periode waarin niet veel kan."

E�n van de dingen is dus het halen van een askruisje. "Dat kruisje is een belangrijk symbool voor de katholieken", legt Anite Haverkamp van Museum Catharijneconvent uit. "De palmtakjes van de paasviering van vorig jaar worden verbrand en met de as zet de voorganger een kruis op het voorhoofd van de gelovige. Het is echt een moment om te merken, een belangrijk ijkpunt."

Niet merken maar strooien
Door de coronamaatregelen kan het kruisje dit jaar niet uitgedeeld worden. "Maar we laten ons niet uit het veld slaan", zegt diaken Jouke Schat strijdbaar. "In plaats van een kruis te merken strooien we losse as over het hoofd van de gelovige. Dat gebeurt al in Zuid-Europese landen en ook in Afrika. En uiteraard desinfecteert de voorganger telkens de handen. Met net zo'n pompje als in de supermarkt."

Aswoensdag is de start van de vastentijd. Ook protestanten doen hier aan mee, al vieren zij dan weer geen aswoendag. "Maar de veertig dagen zijn voor ons erg belangrijk", legt dominee Rolinka Klein Kranenburg uit Amersfoort uit. "We werken toe naar het belangrijke feest van Pasen, de opstanding van Jezus. Maar voordat we een fijn feest hebben, zijn die dagen van soberheid en bezinning belangrijk."

"Door jezelf iets te ontzeggen waar je normaal veel plezier aan beleeft, leef je mee met het leed dat Jezus heeft geleden", legt Anite Haverkamp van museum Catharijneconvent uit. "Vroeger at je geen vlees in de vastentijd en snoepjes spaarde je op in een apart trommeltje. Maar nu zoeken mensen steeds vaker naar modernere manieren. Het is het moment om veertig dagen niet te drinken, je telefoon vaker weg te leggen of alleen op zondag te Netflixen. Want het gaat om veertig dagen vasten, de zondagen tellen niet mee."

Het lijkt iets kleins maar het is stiekem best afzien"
Jouke Schat, diaken

"Het gaat er om dat je jezelf iets ontzegt, zo doen mijn vrouw en ik geen suiker in de yoghurt in de vastentijd", zegt diaken Jouke. "Dat vind ik best vervelend, dat merk ik elk jaar weer. Ook lekker fruit of goed vlees eten we niet. Maar dan ben ik blij dat het weer zondag is want dan hoeven we niet te vasten. Dan waardeer ik dan weer enorm. Het lijkt iets kleins maar het is stiekem best afzien."

Kerk en corona
Dominee Rolinka leidt een gemeenschap in Amersfoort, al is het een flinke tijd geleden dat deze samenkwam. "Ik mis de mensen in mijn kerk en ze missen elkaar. Ik maak nu filmpjes en beschouwingen voor de zondagen. Dan kan ik alleen aan het aantal views zien of het overkomt, ik zie het niet in hun ogen. Ik puzzel nu met pakkende voorbeelden die mensen aanspreken, ook door het scherm heen."

"In deze coronatijd kan al niet veel dus ik wil het juist omdraaien; kijk niet naar wat je je ontzegt, maar investeer in wat wel kan", vertelt dominee Rolinka. "Datgene wat er wel is, extra aandacht geven. Zodat je op een andere manier naar de wereld kan kijken. Dat is echt door corona aangewakkerd, deze nieuwe manier van de vastentijd beleven."

Diaken Jouke Schat beaamt dat juist de vastentijd een periode is van reflectie en kijken naar wat w�l kan. "Het is juist ook een periode van bezinning en evalueren van jezelf. Kan ik mijn leven nog verbeteren? Wat deed Jezus waar ik nog een voorbeeld aan kan nemen?"

Een daad van barmhartigheid
Dominee Rolinka haakt daar op in. "Ik werk aan een reeks over barmhartigheid. Zodat ik elke week de leden van de gemeenschap een concrete opdracht kan geven. Dus 'de hongerige eten geven', maak een lekkere maaltijd voor die ene goede vriend. 'De naakte kleden', kijk welke kleding je niet meer draagt en doneer aan de kledingbank. 'De dorstige drinken geven', ga op de koffie bij de eenzame buurvrouw, op afstand uiteraard."

In de parochies waar diaken Jouke Schat werkzaam is, wordt elke vastentijd geld ingezameld voor een goed doel. "Dit jaar gaat het bedrag naar een school voor kleuters uit de townships bij Pretoria in Zuid Afrika. De vastentijd is in een normaal jaar bij uitstek een mooi moment om iets van jezelf te geven. Al begrijpen we allemaal dat juist nu niet bij iedereen het geld tegen de plinten klotst. Maar er zijn ook mensen die omdat ze nu niet naar het theater of uit eten gaan wel wat overhouden. Dan is doneren aan een goed doel als deze een fijne daad."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.