Utrechtse onderzoeker adviseert over coronaproof stemlokalen: 'De vertraging valt wel mee'

Roland Geraerts
Roland Geraerts © Universiteit Utrecht
UTRECHT - Het uitbrengen van je stem kost je door corona meer tijd, maar als de stemlokalen slim worden ingericht hoeven ze nog geen half uur langer open te blijven. Dat heeft de Universiteit Utrecht met speciale software berekend.
De verwachting is dat het langer duurt voor kiezers hun stem kunnen uitbrengen. Anders dan voorheen krijgen ze bijvoorbeeld bij het binnenkomen eerst extra informatie over de procedure, wordt hen gevraagd hun handen te ontsmetten en dienen ze anderhalve meter afstand tot anderen te houden. Het ministerie van Binnenlandse Zaken wilde weten hoeveel vertraging dat oplevert, want de Kieswet biedt de overheid weinig ruimte om de procedure van het stemmen aan te passen.

Stemlokaaltje nagebouwd

Onderzoekers simuleerden welke invloed de coronamaatregelen hebben op de procedure in de stemlokalen. UU-informaticus Roland Geraerts: "Het ministerie had eerst een stemlokaaltje nagebouwd en testte met tien ambtenaren en een stopwatch hoe lang het hele stemproces duurde. Maar ze wilden toch meer zekerheid."
Een computerprogramma dat de eigenschappen van mensenmassa's kan nabootsen maakte daarom alle stappen inzichtelijk in een virtueel stemlokaal. "Met onze software kunnen we de effecten van social distancing doorrekenen", zei Geraerts vanmorgen op Radio M Utrecht. "Je kunt ervoor zorgen dat mensen in het programma anderhalve meter afstand moeten houden en dan bekijken of dat voor vertraging zorgt."

Twee stemhokjes

De onderzoekers experimenteerden onder meer met de verschillende afmetingen van stemlokalen. "Het bleek dat in de kleinste stemlokalen van 8 bij 7 meter geen ruimte is voor drie stemhokjes", aldus Geraerts. "Twee hokjes plaatsen geeft meer bewegingsruimte en ook een kortere doorlooptijd." De vraag was ook of je alle stappen - handen desinfecteren, ID-bewijs tonen en stemformulier ontvangen - door één medewerker moet laten begeleiden, of het liever over meerdere tafeltjes verdeelt. Eén stembureaulid per kiezer blijkt efficiënter te werken.
De universiteit concludeert dat het stemmen de kiezer zelf iets meer tijd zal kosten en dat er buiten ruimte moet zijn voor eventuele wachtrijen. Maar de totale uitlooptijd valt mee, zegt Geraerts. "Er kwam uit dat een stemlokaal gemiddeld maar twintig tot vijfentwintig minuten langer open hoeft te blijven, mits je het slim hebt ingericht."

Mensenmassa's simuleren

Geraerts zette zijn Utrechtse startup uCrowds in om de kwestie voor het ministerie inzichtelijk te maken. In 2007 deed hij al onderzoek naar een wiskundig model om mensenmassa's te simuleren. Daarmee kon bijvoorbeeld berekend worden hoe lang het duurt om een metrostation te ontruimen of wanneer er wachtrijen op Schiphol ontstaan als het daar drukker wordt. "En deze technieken kun je ook toepassen op winkels en winkelstraten", aldus Geraerts. Je kunt bekijken wat de maximale capaciteit is die een straat aankan als mensen anderhalve meter afstand aanhouden."
Het rapport over het effect van de coronamaatregelen op de verkiezingen is inmiddels besproken in de Tweede Kamer. Geraerts heeft aangeboden de inrichting van individuele stemlokalen door te lichten met zijn crowdsimulatiesoftware.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.