Frustratie over sluiting prikstraat door vaccintekort: 'Wij staan klaar, dus kom maar door'

In de provincie Utrecht was vorige week de prikstraat in Veenendaal een paar dagen dicht. Ook waren er minder loketten open bij de XL-locatie in Utrecht en kunnen de nieuwe vaccinatielocaties in Woerden en Breukelen nog niet open. Volgens de GGD regio Utrecht heeft dit alles te maken met beperkte leveringen van vaccins. De distributie verloopt via het RIVM en gaat per inwonertal. Het rijksinstituut in Bilthoven stelt dat er ook problemen zijn geweest met het inplannen van afspraken bij de GGD en zegt afhankelijk te zijn van de leveranciers.

"We krijgen nu zo'n paar duizend vaccins per dag geleverd, maar we zouden wel vier keer zoveel aan kunnen", vertelt Maaike Schaap, manager vaccinaties bij de GGD regio Utrecht. "We hebben locaties en we hebben opgeleid personeel. Dat we onze inwoners niet zoveel kunnen vaccineren als we zouden willen, is heel jammer."

Gisteren ging de vaccinatielocatie in Veenendaal weer open, maar de deze week geplande opening van prikstraten in Woerden en Breukelen is uitgesteld naar 12 april door het tekort aan vaccins. De andere locaties waar mensen terecht kunnen zijn Utrecht, Amersfoort, Houten en Driebergen.

De GGD regio Utrecht heeft de vaccinatiestraten zoveel mogelijk verspreid om het halen van een prik laagdrempelig te maken. De verdeling van de vaccins over al die locaties was afgelopen week een probleem. Er was te weinig om weg te prikken. Daarom werd besloten om de locatie in Veenendaal niet voor "een man of tien" open te houden.

Op dit moment is er vooral een tekort aan Pfizer-vaccins, stelt de GGD regio Utrecht. "We zouden daarvan veel meer kunnen vaccineren. De 75-plusgroep zou dan bij ons terecht kunnen."

Ruim 400.000 prikken zouden er afgelopen week worden gezet in Nederland. Het werden er 280.000. Nederland begon op 6 januari met vaccineren, als laatste land in de Europese Unie. Sindsdien hebben bijna 1,7 miljoen mensen de eerste prik gekregen. Van hen hebben zo'n 690.000 ook de herhaalprik gekregen.

Volgens het RIVM komt de vertraging van afgelopen week doordat er minder afspraken zijn ingepland na de prikstop met AstraZeneca. Er belden te weinig mensen die een oproep hadden gekregen of ze hadden geen tijd om snel langs te komen. Daarnaast wijst het RIVM op lange wachttijden bij de callcenters van de GGD en mogelijke drukte bij de huisartsen.

De GGD ziet dat sommige mensen ook angst hebben gekregen voor het AstraZeneca-vaccin. De gezondheidsdienst in Utrecht stelt dat het inplannen van de afspraken landelijk gaat en zegt zeker wel tempo te kunnen maken. "De locaties zijn er klaar voor, de mensen staan er klaar voor, dus kom maar door met dat vaccin."

Op 8 januari begon de vaccinatiecampagne in de provincie Utrecht. Afgelopen weekend werd de 100.000ste vaccinatie gezet. Iedere dag kunnen er zo'n 12.000 tot 15.000 inentingen worden gedaan. Bij de GGD regio Utrecht werken inmiddels zo'n tweeduizend mensen aan de campagne en dat worden er steeds meer.

De GGD regio Utrecht is trots op wat er de afgelopen tijd is bereikt, maar vindt de situatie ook frustrerend. "Wij zijn het gezicht van de vaccinatiecampagne, maar wij zijn afhankelijk van de verdeling van de voorraden. Het is lastig, want wij zitten ook met mensen die zijn opgeleid om dit te doen, maar nog niet aan de slag kunnen", zegt een woordvoerder.

Het doel van de GGD regio Utrecht is om op termijn ook op kleine schaal te gaan vaccineren, in kerken of buurthuizen bijvoorbeeld. Met de huidige leveringen zou dat dus nog knap lastig zijn om de vaccins te verdelen. Maar de hoop is dat het priktempo de komende weken opgeschroefd kan worden.

Door een grote levering van AstraZeneca gaan er de komende tijd in ieder geval meer vaccins naar noordelijke provincies. "De overige provincies krijgen nieuwe vaccins geleverd zodra er weer voldoende vaccin beschikbaar is", aldus het RIVM.

Morgen krijgen 72 ziekenhuizen opnieuw zo'n 39.500 AstraZeneca-vaccins geleverd, bestemd voor nog niet eerder gevaccineerde medewerkers die zijn betrokken bij directe coronazorg. Het RIVM zet ook mobiele prikteams in bij verpleeghuizen en instellingen, waar bewoners zitten die nog geen inenting hebben gehad.

Het woud aan doelgroepen dat in Nederland per vaccin is gedefinieerd, lijkt snel handelen in de weg te staan bij gewijzigde leveringen. In de Tweede Kamer en onder de bevolking groeit intussen de onrust. Er klinkt kritiek op de communicatie. Zo bestaat bij ouderen veel onduidelijkheid over wanneer zij hun coronavaccin krijgen, zeggen ANBO en KBO-PCOB.

Uit de laatste RIVM-cijfers blijkt dat 33 procent van de thuiswonende 90-plussers de eerste prik nog moet krijgen. Voor 80-plussers is dat ongeveer 20 procent.

Jaap van Delden, hoofd van het vaccinatieprogramma bij het RIVM, stelde vorige week in de Tweede Kamer dat de organisatie wel degelijk op orde is en wees naar de leveringen. Ook zei hij dat sommige prikkers inderdaad "duimen draaien" omdat er bewust is gekozen voor overcapaciteit. "We zijn flexibel in het opvoeren van het tempo, wanneer daar extra vaccins voor beschikbaar zijn."

Van Delden liet zich in de Kamer kritisch uit over AstraZeneca. Hij noemde de leveringen van het bedrijf "zeer instabiel" en sprak van "een chaos". De voorraad van AstraZeneca die uit voorzorg wordt achtergehouden is daarom veel groter dan van Pfizer, dat stabieler levert. Moderna, fabrikant van het derde vaccin, levert nog niet veel doses. En het wachten is nog op het Janssen-vaccin dat per 19 april aan de EU wordt geleverd. In totaal liggen er nu zo'n 900.000 vaccins op de plank.

Is er nog goed nieuws? Toch wel. Bij de huisartsen in de provincie Utrecht is het vaccineren inmiddels aardig op gang gekomen, ziet Esther van Osselen van de Huisartsenkring Midden-Nederland. "Wij prikken nu 64- en 65-jarigen, mensen met morbide obesitas en mensen met het syndroom van Down. De opkomst is goed en naar verwachting zijn we hier eind volgende week mee klaar."

Sommige huisartsen kunnen in de praktijk prikken, maar er is een grotere groep die het op locatie moet doen, onder meer om de 15 minuten wachttijd na de inenting te kunnen organiseren. Er wordt bijvoorbeeld door huisartsen gevaccineerd in sporthallen, maar vandaag ook in de St. Maartenskerk in Doorn. Vanaf volgende week prikken de huisartsen niet-mobiele ouderen. Dat gebeurt aan huis met AstraZeneca.

Verder gaan ziekenhuizen vanaf mei waarschijnlijk helpen bij het vaccineren van mensen tegen het coronavirus. Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg, stelt dat daar "met gemak" ongeveer 2 miljoen mensen per week gevaccineerd kunnen worden of 600.000 in een weekend.

Een enkele prik van Pfizer/BioNTech of Moderna vermindert de kans op besmetting met het coronavirus al met 80 procent. De tweede inenting verhoogt de bescherming naar 90 procent, concludeert de Amerikaanse versie van het RIVM. In Groot-Brittannië ligt inmiddels bijna geen coronapatiënt meer in het ziekenhuis nu ruim een derde van de inwoners tenminste één prik heeft gehad.

Demissionair minister Hugo de Jonge heeft opnieuw advies aan de Gezondheidsraad gevraagd over het uitstellen van de tweede inenting met het vaccin van Pfizer. Binnen twee weken wordt een uitspraak verwacht. Kuipers pleitte eerder al voor het uitstellen van de herhalingsprik, maar toen werd besloten om het prikbeleid niet te wijzigen.

Of we op 1 juli alle mensen boven de 18 jaar een eerste inenting hebben gehad - zoals beloofd - is de vraag. Het is mogelijk, maar er moet nog wel heel wat voor gebeuren.