vrijdag 2 april 2021, 12.00 uur

Vijf vragen en antwoorden over straatintimidatie

Foto: Erik Verweij

Geschreven door
Evie Westland

UTRECHT - Er moeten een einde komen aan straatintimidatie. Dat vinden de Utrechtse VVD, PvdA en CDA, die schriftelijk vragen stelden aan het college in hun stad. Straatintimidatie is niet nieuw, maar de partijen vinden dat het te lang duurt voordat er actie wordt ondernomen. In Amsterdam en Rotterdam werd straatintimidatie recent strafbaar gesteld, via een Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Wat kunnen wij leren van die steden?

Lees ook: Straatintimidatie blijft probleem: Maria (23) vertrok uit Utrecht omdat ze zoveel werd lastiggevallen

De Rotterdamse advocaat Erik Verweij schreef namens de stichting Stop Straatintimidatie mee aan een landelijk wetsvoorstel om straatintimidatie strafbaar te stellen. We vragen hem wat voor effect de lokale verboden in Amsterdam en Rotterdam hadden en hoe het staat met een landelijk 'sisverbod'.

Hoe definieer je straatintimidatie? Wat voor de een intimiderend is, hoeft dat voor een ander immers niet per se te zijn
"Dat klopt, en dat maakt het ook lastig. Het is per situatie anders, en in die zin een beetje te vergelijken met belediging: als ik een vriend in de kroeg een achterlijke gladiool noem, is dat iets anders dan wanneer ik een politieagent daarvoor uitscheld.

Bij intimidatie gaat het om 'op een indringende wijze' angst of schaamte te veroorzaken. Die woorden 'op indringende wijze' zijn daarbij van belang. Wat dan meeweegt is bijvoorbeeld: hoe vaak wordt het gedaan, waar wordt het gedaan en met hoeveel mensen maakt iemand zich er schuldig aan? Het is lastig om vooraf helemaal dicht te timmeren, het moet geen papieren tijger worden."

Heeft het zin om straatintimidatie strafbaar te stellen?
"In Rotterdam neemt de gemeenteraad dit probleem heel erg serieus. Het was een van de eerste gemeenten die het hebben proberen te verbieden, via een APV. Uiteindelijk kwam er een zaak voor de rechter, tegen een man die bij het Schouwburgplein langere tijd meerdere vrouwen lastigviel. Hij maakte geluiden naar ze, vroeg ze waar ze woonden en zei dingen als: 'Ga je mee naar Zuid?' De rechter en het Gerechtshof besloten uiteindelijk dat het onder de vrijheid van meningsuiting viel om een vrouw op die manier aan te spreken.

Dat was een belangrijke uitspraak, want hiermee is duidelijk geworden dat de gemeente zo'n verbod niet in een APV op kan nemen. De lokale overheid kan immers niet over het hof heen, en dus moet dit landelijk geregeld worden. Sindsdien is minister Grapperhaus bezig geweest met een grotere wet rondom seksmisdrijven. Het strafbaar stellen van straatintimidatie is daar onderdeel van. Het voorstel ligt nu bij de Tweede Kamer, maar het kan nog wel even duren voordat er een nieuw Kabinet is. Het is dus onduidelijk wanneer hierover gestemd gaat worden.

Wij vinden dat het strafbaar stellen van straatintimidatie wel degelijk zin heeft. Niet alleen om het probleem op te lossen, maar ook om een signaal af te geven: dit gedrag wordt niet getolereerd. Als je het niet verbiedt, kun je er sowieso niets tegen doen, zelfs al staat er een agent naast terwijl het gebeurt. Door iets strafbaar te stellen, schep je ook een precedent."

Wie zijn de slachtoffers?
"De slachtoffers zijn bijna altijd vrouwen, maar ook de LHBTI-community heeft er last van. Er zijn bijvoorbeeld situaties waar op een hele vervelende cynische manier geflirt wordt, om iemand onveilig te laten voelen over zijn of haar seksualiteit - of in ieder geval wat mensen d�nken dat iemands seksualiteit is. Er worden dan indringende seksuele opmerkingen gemaakt, veelal homofoob van aard."

En de daders?
"Over de daders is niet zoveel bekend. Sommige partijen in de Tweede Kamer zijn bang dat de politie een verbod op straatintimidatie gaat gebruiken om etnisch profileren aan te moedigen. Op social media merk ik ook dat het debat soms gekaapt wordt door mensen die straatintimidatie in de schoenen proberen te schuiven van migrantengroepen. Daar moeten we voor oppassen, want daar gaat het niet om. Als je dan toch de daders in een hokje wil plaatsen, dan is ��n ding duidelijk: het gaat meestal om mannen."

Wat kun je doen als je slachtoffer wordt van straatintimidatie? Is er bijvoorbeeld een manier om de-escalerend of juist heel gevat te reageren?
"We proberen juist aan mensen duidelijk te maken dat het helemaal niet erg is als je niet gevat uit de hoek komt. Er zijn mensen die dichtklappen of niet lekker uit hun woorden komen, en dat is niets om je voor te schamen. Waar we vooral op mikken, is op de mensen die straatintimidatie zien gebeuren. Het komt best weleens voor dat je op straat loopt en denkt: kennen die elkaar of wordt zij lastiggevallen? Dan kan het heel goed werken om te doen alsof je diegene kent.

99 van de 100 keer klopt je gevoel als je denkt dat iets niet helemaal in de haak is. En als er toch niet zoveel aan de hand bleek, dan kan het alsnog een heel fijn gevoel zijn om te weten dat er mensen zijn die zich roeren, als ze denken dat je lastiggevallen wordt."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.