Drie jaar durende brugklas? 'Traag groeiende boom kan de hoogste worden'

© RTV Utrecht
PROVINCIE UTRECHT - Het advies van de Onderwijsraad om de brugklas te verlengen naar drie jaar roept bij veel middelbare scholen in de regio nog vooral vragen op. Dat is de conclusie van een rondgang van RTV Utrecht. "Maar laten we de docenten niet onderschatten."
Voor veel basisschoolleerlingen komt de schoolkeuze te vroeg, schrijft de Onderwijsraad in een advies aan het kabinet. Ze krijgen onvoldoende kans op onderwijs dat recht doet aan hun capaciteiten en ontwikkeling, en Nederland loopt daardoor talent mis. De raad stelt voor om het schooladvies in groep 8 te laten vervallen en pas na drie jaar brugklas te bepalen welk onderwijsniveau het best bij een scholier past. Ook is het beter om leerlingen de kans te geven om vakken op verschillende niveaus te volgen, zodat ze in elke les voldoende uitdaging krijgen.

Elkaar blijven ontmoeten

Annette van Valkengoed, rector van het Vathorst College, staat positief tegenover het advies voor brede brugklassen en differentiatie op middelbare scholen. "Het is belangrijk dat leerlingen elkaar blijven ontmoeten en dat ze uitgedaagd worden." Die manier van werken wordt op het Vathorst College al volop in de praktijk gebracht.
Je wordt nu afgerekend op je minste talent. Het vak dat je het slechtste doet bepaalt je opleidingsniveau.
Frank van de Haar, rector Het Nieuwe Eemland
Het leidt er volgens de rector toe dat er kansen ontstaan voor iedereen. In een brede brugklas krijgen leerlingen meer tijd om zich te ontwikkelen en dat juicht Van Valkengoed toe. "Een traag groeiende boom kan ook de hoogste worden." Het vraagt wat haar betreft wel om een meer flexibele inrichting van het onderwijs. "Daar is training en support voor nodig voor de docenten, maar laten we hen niet onderschatten."

Systeemverandering

Het Nieuwe Eemland in Amersfoort voert komend schooljaar een tweejarige brugklas in, waarbij leerlingen met verschillende schooladviezen samen les krijgen. "Het zou mooi zijn als we de diversiteit in cognitief vermogen van een leerling langer vast weten te houden", reageert rector Frank van de Haar van het Nieuwe Eemland in Amersfoort. "Je wordt nu afgerekend op je minste talent. Het vak dat je het slechtste doet, bepaalt je opleidingsniveau."
Toch voorziet Van de Haar vooral een gigantische operatie als het advies van de Onderwijsraad daadwerkelijk wordt opgevolgd. "De systeemverandering is enorm. Het helpt als het kabinet ons stuurt, maar ik vraag me wel af in welke tijdspanne het allemaal moet, en hoeveel tijd docenten krijgen om hun vaardigheden aan te passen."

Waardeoordeel

Rector Henk van Ommen van het Baarnsch Lyceum vraagt zich af welk kind baat heeft bij het advies. "Er is voor het advies best iets te zeggen, maar door het zo te hebben over het schooltype hang je ook een waardeoordeel aan de keuze van de ouder", zegt hij.
"En er zijn ook veel leerlingen die juist tijdig voorsorteren op wat bij ze past. Wat ik verder ook van belang vind is dat je hiermee in een vroegtijdig stadium het klassenverband doorbreekt, door de klas bijvoorbeeld op te breken in verschillende modules."

Utopisch vergezicht

Cees van Lent, rector van het Stedelijk Gymnasium Johan van Oldenbarnevelt in Amersfoort ziet het rapport van de Onderwijsraad vooral als een utopisch vergezicht. "Natuurlijk is het goed om ernaar te kijken of het onderwijs wel eerlijk is en of kinderen op de beste plek terecht komen. Ook wij kijken net als heel veel scholen hoe we inclusiever kunnen zijn."
Het wordt een complexe puzzel waarin met geschikte docenten geschoven moet worden, maar er ook geschikte gebouwen moeten zijn.
Cees van Lent, rector SG Johan van Oldenbarnevelt
Maar volgens Van Lent zegt het advies ook dat feitelijk het hele onderwijssysteem overhoop gehaald moet worden. "Het is niet zomaar een wijziging in de onderbouw. Het raakt ook de bovenbouw die dan niet langer in de huidige vorm handhaafbaar is. Het wordt een complexe puzzel waarin met geschikte docenten geschoven moet worden, maar er ook geschikte gebouwen moeten zijn. In dit gymnasium hebben wij bijvoorbeeld geen praktijkruimten. En meer differentiatie betekent ook dat de groepsgrootte kleiner zal moeten worden."

Middenschool

De roep om de schoolkeuze uit te stellen is zeker niet nieuw. In de jaren zeventig kwam Onderwijsminister Jos van Kemenade met plannen voor een zogenoemde middenschool. Leerlingen zouden daarin drie jaar lang hetzelfde onderwijsprogramma volgen, ongeacht hun achtergrond of capaciteiten. De middenschool is nooit echt van de grond gekomen, maar als idee ook nooit verdwenen. Sinds 2012 neemt bijvoorbeeld het aantal 'tienerscholen' toe, waar leerlingen al op hun tiende terecht kunnen.
Onderwijs is een van de laatste plaatsen waar je nog kinderen met een verschillende achtergrond bij elkaar kunt zetten.
Albert Wijnsma, rector Academie Tien
"Het advies van de Onderwijsraad bevestigt wat we hier al doen", zegt rector Albert Wijnsma van Academie Tien in Leidsche Rijn. Sinds half 2019 wordt daar al gewerkt met een driejarige brugklas. "Het slaat aan, we merken dat we een grote regionale aantrekkingskracht hebben. Komend jaar gaan we door de grens van duizend leerlingen."

'Future citizens'

Bij Academie Tien maken leerlingen in de leeftijd van de groepen 7 en 8 als 'junioren' vast kennis met filosofie, wiskunde en andere vakken die door vakleerkrachten worden gegeven. Ze vormen samen een klas waar ze tot hun vijftiende in blijven leren; gemeenschappelijk maar ook elk op hun eigen niveau. Aan het eind van de eerste drie jaar middelbare school, waarin ze 'future citizens' worden genoemd, komt de keuze voor vmbo theoretische leerweg, havo of vwo. In de bovenbouw vervolgen ze hun opleiding als 'future scientists'.
Het enthousiasme waarmee Wijnsma over de methode praat, uit zich af en toe in felle bewoordingen. "We hebben natuurlijk met ons allen boter op ons hoofd", zegt hij over de bereidheid om te veranderen. "Het Nederlandse onderwijs is extreem betrokken en goed, dus dan kun je als docent vragen of het wel nodig is om het aan te passen voor de kansengelijkheid van paar leerlingen. Maar onderwijs is een van de laatste plaatsen waar je nog kinderen met een verschillende achtergrond bij elkaar kunt zetten."

Onderwijsopleidingen op de schop

Die verandering begint niet bij een kabinetsbesluit, vindt Wijnsma. Volgens hem moeten de onderwijsopleidingen op de schop, een proces dat misschien wel tien jaar in beslag neemt. "Het begint bij de docenten. We vragen het elke dag van onze leerlingen, maar docenten moeten zich ook zelf kunnen ontwikkelen. Dat is dynamisch en roept dus het een hoop onzekerheid op, maar de vraag is of we er tijd voor willen maken om het anders te gaan doen."
"Docenten worden na hun opleiding voor de klas gezet en we verwachten vooral van ze dat ze onze kinderen opleiden naar een diploma", zegt Wijnsma. "Logisch dat ze daar heel goed in worden en het zo blijven doen. Maar geef ze het vertrouwen om die verandering aan te gaan, en accepteer dat ze daar eventueel fouten bij kunnen maken."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.