Onderzoekers: massaal testen verbeterde zicht op corona in brandhaard Bunschoten

BUNSCHOTEN-SPAKENBURG - Grootschalig testen op corona is duur, maar kan in de toekomst vaker worden ingezet. In Bunschoten is het zicht op het virus toegenomen tijdens een pilot van zes weken. Gedragsonderzoekers en epidemiologen stellen dat de proef "een schat aan kennis" heeft opgeleverd. Demissionair minister Hugo de Jonge nam vanmiddag het eindrapport in ontvangst in het vissersdorp.
Bunschoten behoorde afgelopen herfst en winter tot de grootste coronabrandhaarden van Nederland. Om meer inzicht te krijgen in de verspreiding van het virus startte de GGD regio Utrecht in samenwerking met de gemeente en het ministerie op 8 februari een proef, waarbij iedere inwoner zich zo vaak als hij of zij wilde kon laten testen, met of zonder klachten. Ook in Lansingerland, Dronten en Rotterdam (Charlois) zijn dergelijke grootschalige testpilots gehouden.

De cijfers

In Bunschoten zijn in zes weken tijd 12.600 testen afgenomen. Van de 20.000 inwoners gingen er 8.000 naar een GGD-locatie. Dat is vier keer meer dan in de periode voor de pilot. Veel inwoners lieten zich meerdere keren testen, sommigen zelfs meer dan tien keer. Ook kwamen er veel Bunschotenaren zonder klachten naar de teststraat. Opvallend vaak bleken ze besmet, stelt de GGD.
GGD over testen zonder klachten
Het aantal besmettingen nam met 20 procent toe in de pilotperiode. In 4,2 procent van de gevallen was sprake van herbesmetting en 12,2 procent van de positief getesten was asymptomatisch. Een aanzienlijk deel van de besmette inwoners bleek na een hertest een restinfectie te hebben (42 procent).
Er kwamen meer ouderen dan jongeren naar de testlocaties. Vanaf de leeftijdsgroep 80-plus liep dit terug. Over alle pilots gemiddeld genomen is het hoogste percentage positieven gevonden bij mensen tussen de 0 en 29 jaar. In Bunschoten kwam 92 procent van de mensen langs zonder afspraak. Dat was een mogelijkheid in de laatste drie weken van de pilot.
Promotie van de testpilot in Bunschoten.
Promotie van de testpilot in Bunschoten. © Caspar Huurdeman

Verschil Bunschoten en regio Utrecht

De onderzoekers zien interessante verschillen tussen Bunschoten en de regio Utrecht gedurende de pilot. In eerste instantie waren er in het vissersdorp drie keer zoveel infecties. In de tweede helft van de proef namen de besmettingen in de rest van de regio Utrecht toe, terwijl Bunschoten stabiliseerde in aantallen. Dit beeld kan volgens de onderzoekers duiden op een mogelijk gunstig effect van het grootschalig testen.
De pilot in Bunschoten laat verder zien dat mensen met klachten zich gemiddeld een halve dag eerder lieten testen. De onderzoekers concluderen daarnaast dat risicogericht grootschalig testen bijdraagt aan het stimuleren om te komen testen met milde klachten.
Burgemeester Van de Groep: 'Wij wilden meteen graag meedoen'

Testbereidheid

Verschillende extra inspanningen blijken de testbereidheid te vergroten. Dat geldt voor het aanbieden van laagdrempelige testmogelijkheden dichtbij huis, zoals testbussen of locaties in scholen, buurthuizen, kerken en moskeeën. Ook gerichte communicatie en relevante lokale informatie stimuleert deelname volgens de onderzoekers.
Laagdrempelige testmethoden verhogen waarschijnlijk ook de testbereidheid. In Bunschoten werden 6- tot 12-jarigen getest met een zogenoemde mondspoelkit, een nieuwe en kindvriendelijke methode van het UMC Utrecht waarbij gedestilleerd water door de mond wordt gespoeld of gegorgeld, waarmee vervolgens een PCR-test wordt gedaan. "Deze testmethode is als zeer makkelijk in gebruik ervaren en vanaf de leeftijd van 12 jaar zelf af te nemen", vermeldt het rapport.
Testen in sporthal De Toekomst in Bunschoten.
Testen in sporthal De Toekomst in Bunschoten. © RTV Utrecht / Jordi de Jong

Hulp bij quarantaine of isolatie

Tijdens de pilot is onderzocht hoe mensen het beste door een quarantaineperiode geholpen kunnen worden. Daarom zijn er zogeheten quarantaine-coaches ingezet, die met mensen in gesprek gingen om te kijken of ze iets voor hen konden betekenen. Een luisterend oor bijvoorbeeld voor iemand die zich eenzaam voelt, maar ook praktische dingen, zoals boodschappen doen, de hond uitlaten, het overnemen van mantelzorg en het verzorgen van medicijnen. Tijdens de pilots bleek gemiddeld een op de vier mensen behoefte te hebben aan ondersteuning bij isolatie of quarantaine.
De pilots in Lansingerland, Dronten en Bunschoten laten een relatie zien tussen de hoeveelheid virus in het rioolwater en de infectiedruk. Dit ondersteunt de mogelijke bruikbaarheid van rioolwatersurveillance, vinden de onderzoekers. Ook kan een hoge hoeveelheid virusdeeltjes in rioolwater een aanleiding zijn om risicogericht grootschalig testen te overwegen. Of het rioolwater ook een voorspellende waarde kan zijn, moet nog worden aangetoond.
Demissionair minister De Jonge in Bunschoten.
Demissionair minister De Jonge in Bunschoten. © RTV Utrecht / Kees Hoogendijk

Extra instrument, maar wel duur

De onderzoekers stellen dat grootschalig testen vaker kan worden ingezet in geval van een uitbraak en mogelijk ook bij onverklaarde risicosignalen of -factoren waarvoor nader onderzoek nodig is. Het moet volgens hen worden zien als een extra instrument naast de bestaande manieren van infectieziektebestrijding.
De inzet vereist wel slagvaardigheid en flexibiliteit omdat het, met name bij een uitbraak, van belang is dat er snel gehandeld wordt. Voordat risicogericht grootschalig testen wordt ingezet, zal de GGD een afweging maken van onder meer de proportionaliteit en capaciteit.
Ook zal er nadrukkelijk naar de kosten worden gekeken, want grootschalig risicogericht testen is duur. Dat heeft onder meer te maken met arbeidskosten, testmateriaal en het opzetten van locaties. Bij de pilot in Bunschoten was het nog veel uitproberen, maar ook als het grootschalig testen in de toekomst efficiënter ingericht wordt, worden de kosten geschat op 75 tot 100 euro per afgenomen test.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.