Overvolle parken, maar ook overvolle ziekenhuizen: 'Code zwart hangt in de lucht, dat doet wat met je'
PROVINCIE UTRECHT - In de Utrechtse ziekenhuizen is met gemengde gevoelens gekeken naar de drukke Koningsdag gisteren. De intensive care-afdelingen in de regio liggen namelijk overvol. Op de IC's liggen nu in totaal 68 coronapatiënten en er zijn in de regio nog maar twee IC-bedden vrij. IC-verpleegkundige Maaike Stout (63) snapt best dat mensen toe zijn aan een feestje, maar ziet ook collega's op hun tandvlees lopen. "Ik wil ook graag weer de terrassen open, winkelen en uit eten. Maar ik weet gewoon dat dit over twee weken betekent dat het bij ons wéér drukker wordt."
De Utrechtse parken waren tijdens Koningsdag zo vol dat ze leeggeruimd moesten worden en de gemeente riep zelfs op om niet meer naar de stad te komen. Het was te druk. "Mijn collega heeft net de leeftijden van de patiënten op de intensive care geturfd", vertelt verpleegkundige Stout van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. "Ze kwam uit op een gemiddelde leeftijd onder de 60 jaar. De jongste is 32, de oudste is 85. Dat is écht heel jong hoor, 32 jaar. Het zijn allemaal mensen zonder voorgeschiedenis. Jonge mensen, die werken en een gezinsleven hebben."
"De tweede golf is voor de ziekenhuizen naadloos doorgegaan naar de derde golf", laten de Utrechtse ziekenhuizen in een gezamenlijke reactie weten. "Juist omdat we zoveel mogelijk reguliere zorg ook hebben uitgevoerd. Vanaf februari is de druk groter geworden. In de regio Utrecht liggen op de IC nu in totaal 68 coronapatiënten en we hebben nog maar 2 IC-bedden vrij voor corona. Totaal liggen er in de ziekenhuizen op woensdag 28 april 220 coronapatiënten. Dat is het hoogste aantal sinds begin november."
In de gezamenlijke verklaring wordt het beeld dat verpleegkundige Maaike Stout beschrijft herhaald. "We zien écht dat de leeftijd van patiënten op de IC een stuk lager is dan in de eerste golf. Waar het toen veel 70 plussers waren, liggen er nu ook veel mensen tussen de 40 en 50 jaar oud die echt heel erg ziek zijn. Deze mensen liggen er vaak ook wat langer, omdat zij vanwege hun leeftijd een IC-opname fysiek langer aankunnen dan kwetsbare oudere patiënten."
"Wij verwachten voor de komende week een stabiel beeld en pas over 10-14 dagen de effecten van besmettingen tijdens Koningsdag en dan met name de gevolgen van de besmettingen in de leeftijdsgroep 35+."
Polarisatie
De berichten over de volle parken, beelden van hossende oranjemenigtes en rommel bij de openbare prullenbakken: het is grotendeels langs Stout heengegaan. "Ik was druk met werken", zegt ze, half met een lach, half serieus. "Het is zo dubbel hè? Ik kan er wel boos om worden, maar dat heeft geen zin. Ik vraag me af of iedereen zich wel realiseert dat het zo ernstig is. Als je hier niet dagelijks staat, dan kan ik me best voorstellen dat dat besef er niet is. In de eerste golf was dat er wel, maar nu ontstaan er hele grote verschillen in de maatschappij. Dat vind ik heel jammer."
Het gaat niet om goed of fout, maar ik mis de verbindende factor
Het is die polarisatie die ze misschien wel het lastigst vindt. "Ik wil graag aan mensen duidelijk maken dat er iets heel ergs gaande is. En ik worstel ook met de vraag: hoe kun je dit met respect naar elkaar overbrengen? Het gaat niet om goed of fout, maar ik mis de verbindende factor. Ik merk nu aan mezelf dat ik soms boos word als mensen zich niet aan de regels houden, terwijl ik dat vroeger nooit zou zijn geworden. Omdat iedereen recht heeft op zijn eigen mening."
Code zwart
Maar die 'code zwart' - de definitie voor een scenario waarin artsen niet alleen op basis van medische gronden keuzes moeten maken wie er op de IC komt te liggen, maar ook op basis van beschikbare capaciteit - hangt als een zwaard van Damocles boven het hoofd van het ziekenhuispersoneel. "Het zou een ramp zijn als we zo moeten werken", zegt Stout. "Vooral voor de artsen die de beslissingen moeten maken, en de patiënt natuurlijk. Die krijgt niet de zorg die hij nodig heeft om te overleven. Een onmenselijke situatie."
De concrete draaiboeken daarvoor liggen wel klaar. "We hebben een essentiële zorglijst ontwikkeld. Hierin is bijvoorbeeld vastgelegd welke zorgtaken we kunnen laten liggen of delegeren. Of welke taken we minder frequent doen, bijvoorbeeld elke twee dagen in plaats van elke dag. Daar hikken we heel erg tegenaan. We hebben het tot nu toe kunnen uitstellen, maar code zwart hangt in de lucht. Dat doet wat met je. Die druk voelen ik en mijn collega's continu."
"Code zwart is de laatste fase in de derde fase", laten de Utrechtse ziekenhuizen weten. "Dit kan alleen landelijk worden afgekondigd. Het is een situatie waar we als ziekenhuis nooit in terecht willen komen. Een ernstig zieke patiënt moeten vertellen dat we hem niet kunnen helpen, omdat er geen capaciteit is, dat is voor een zorgverlener bijna onmenselijk om te doen. We doen er daarom alles aan om te voorkomen in die situatie terecht te komen."
"Nu al moeten we kritieke planbare zorg uitstellen. Veel patiënten zitten thuis met bijvoorbeeld kanker of een hartaandoening die we nu niet kunnen helpen en hun operatie uit moeten stellen. Voor deze patiënten is dat een enorme (mentale) belasting. En voor een deel van deze patiënten kan uitstel uiteindelijk gezondheidsschade opleveren. Dat gaat iedere zorgverlener enorm aan het hart. Code zwart is nu niet aan de orde. De volgende stap is het nog verder uitbreiden van de landelijke IC capaciteit. Deze beslissing wordt wel onderzocht maar is nog niet genomen."
En daarom blijven ze maar doorgaan, met elkaar. "We letten goed op elkaar, maar ook al ben je een dag vrij: je weet altijd dat anderen keihard aan het werk zijn. Wij werken met een oproepsysteem waar je diensten kunt bekijken. Veel collega's zeggen, ondanks dat ze vrij zijn: laat mij maar een dag werken. Het is zo'n groot deel van ons leven. Als je dan ziet dat er diensten openstaan, weet je dat je collega's harder moeten werken. Dus leeft er heel erg het gevoel: als we het samen doen, hoeven we nét iets minder hard te werken. Maar je hebt je ontspanning tegelijkertijd heel hard nodig."
Ik hoop dat mensen verstandig met versoepelingen omgaan en de basisregels blijven hanteren
Vandaag mogen de terrassen voor het eerst weer open, en ook dat geeft Stout weer een dubbel gevoel. "Persoonlijk denk ik dat een horecaondernemer de boel beter kan reguleren dan een groep vrienden in het park. Maar het gaat niet alleen daarom. Het gaat ook om de bewegingen die mensen maken. Hoe meer mensen er op straat zijn, hoe meer contacten, hoe makkelijker covid zich verspreidt. Bovendien wordt er met versoepelen ook een bepaald signaal afgegeven. Ik hoop dat mensen daar verstandig mee omgaan en de basisregels blijven hanteren, zodat dit alles niet resulteert in weer hogere besmettingscijfers."
Stand van zaken op 28 april 2021: Totaal: 220 coronapatiënten
Diakonessenhuis Utrecht
IC: 11
Kliniek: 25
Meander
IC: 12
Kliniek: 24
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
IC: 20
Kliniek: 51
UMC Utrecht
IC: 25
Kliniek: 52
