Tuinteam van Paleis Het Loo steunt aanleg kasteeltuin Vianen: 'Fantastisch initiatief'

Het is nu een plek waar mensen hun hond uitlaten, maar dat moet anders, stelt Stichting Hof van Brederode Vianen, waarvan Verplancke voorzitter is. "We hebben veel passie voor het plan, het is een geweldig idee. We doen iets voor de stad en als het er ligt, is het zeker een magneet voor toeristen. Het is een verrijking voor cultuurhistorisch Nederland. En het kan hè. De tuin ligt er gewoon en niemand anders gaat er iets mee doen."

De vroeg zeventiende-eeuwse tuin van kasteel Batestein was toonaangevend in die tijd. Er wordt zelfs gezegd dat de tuin een inspiratie was voor de tuinen van Paleis Het Loo in Apeldoorn. Het tuinteam van dit paleis is dan ook betrokken bij de plannen in Vianen.

Verplancke: "Zij hebben een soortgelijke tuin. Het is ook een parterre-tuin, dus het heeft dezelfde stijl. Daarnaast zijn er veel dingen die we van het tuinteam van het paleis kunnen leren. Over de fondsenwerving bijvoorbeeld, maar ook over vrijwilligers die we nodig hebben. Hoe stuur je vrijwilligers aan? Hoe richt je die tuin in? Hoe pak je al dat soort zaken aan." Er is dus regelmatig contact met het tuinteam van het paleis, want het onderhouden van een kasteeltuin vergt expertise. "Je kunt mensen niet zomaar een leuk bloemetje laten knippen. Dat is een kwestie van goed organiseren."

In het comité van aanbeveling zitten onder anderen de tuinbaas en tuinconservator van Paleis Het Loo, Willem Zieleman en Renske Ek. Zij zijn enthousiast over de plannen voor de kasteeltuin in Vianen. Ek: "Het is ontzettend bijzonder. Het is een initiatief dat we ontzettend graag ondersteunen. In de tuingeschiedenis in Nederland is het gewoon een heel belangrijke tuin."

De kasteeltuin in Vianen was er al voor de tuinen van Paleis Het Loo werden aangelegd. Ek: "Zo'n vroeg-renaissance tuin heb je niet meer in ons land. Dus het is voor onze tuingeschiedenis ontzettend fijn als een dergelijke tuin terugkomt."

De tekeningen voor de kasteeltuin in Vianen zijn af en het tuinteam van Paleis Het Loo ziet veel elementen uit Apeldoorn straks ook terug in Vianen. Zo heb je bij Paleis Het Loo een talud, een verhoging langs de tuin zodat je een mooi uitzicht over de tuin hebt. Ek: "Als je daar dan over het talud loopt, dan krijg je echt een 'sense of place' zo'n gevoel van hoe een vroegrenaissance tuin er nou uitgezien heeft.

Ook Verplancke kijkt er naar uit dat het talud in Vianen er komt. "Het talud ligt er nog, maar wordt stukken hoger en breder. Dat wordt een hele bomengang waar je dan kunt lopen. Zoals ze daar vroeger liepen met ruisende rok."

Een ander belangrijk element zijn de loofgangen. Die zie je ook terug in alle tuinen van de Oranjes. Begroeide gangen, met een boog erover waar dames van stand vroeger konden wandelen in de schaduw. Zieleman: "Daar komt iets van terug in de tuin in Vianen, dat is een belangrijk onderdeel." Hij waarschuwt er wel voor dat je voor het onderhoud van zo'n loofgang al snel een hoogwerker nodig hebt. "Dus je moet er rekening mee houden dat je erbij kunt, want als je op een trap moet klimmen dan wil je ook niet dat er iemand afvalt", aldus de tuinbaas van Paleis Het Loo.

In Paleis Het Loo is er een vaste tuindienst van vijftien mensen en zijn er ook nog eens dertig vrijwilligers die de tuin onderhouden. Zieleman hoopt dat straks in Vianen voldoende handen zijn die de tuin kunnen en willen onderhouden: "Dat is iets wat je heel goed moet regelen. Je zal ook zeker één betaalde kracht aan moeten nemen die het geheel coördineert. Daarnaast heb je goed opgeleide vrijwilligers nodig", vertelt hij.

De tuinexpert gaat er vanuit dat de tuin in Vianen veel onderhoud nodig heeft omdat de grond volgens hem heel groeikrachtig is, "Als het goed is ingezaaid dan brult het daar waarschijnlijk de grond uit. Dat is heel mooi natuurlijk, maar het zal ook veel werk vragen."

Jeannette Verplancke heeft ook daar al aan gedacht. "Die tuinbaas komt er! We hebben al iemand op het oog. En die heeft ook al ja gezegd. Maar ja, als die tuin er pas over drie jaar komt, dan weet je niet hoe de kaarten geschud zijn." En daarmee stipt ze gelijk het probleem aan, want plannen zijn er, de tekeningen zijn af, de Stichting Hof van Brederode is klaar om van start te gaan, maar een startdatum is er nog altijd niet.

Voor de aanleg van de tuin is een miljoen euro nodig. Dat geld is er nog niet. De gemeente Vijfheerenlanden heeft wel een ton beschikbaar gesteld, maar verder fondsen werven dat is nu nog niet mogelijk. "Het probleem van het aanvragen van fondsen is dat je het geld dat je krijgt, binnen zoveel jaar uit moet geven. Maar omdat er geen deadline is waarop de tuin nu eindelijk aangelegd gaat worden, is dat een probleem."

Als de tuin er eenmaal ligt zijn er genoeg plannen om geld t verdienen voor het onderhoud van de tuin. "We willen het onderhoud deels door dagbesteding laten doen. Dat scheelt al in de kosten." Ook zijn er plannen voor een horeca voorziening in de tuin en misschien een winkeltje op het terrein.

Aan het enthousiasme en het doorzettingsvermogen van Jeannette Verplancke, de Stichting Hof van Brederode en het tuinteam van Paleis Het Loo ligt het niet. Die tuin zien ze liever vandaag dan morgen aangelegd worden. Het plan is zes jaar geleden al bedacht en de tekeningen zijn af. Toch kan de schop nog niet de grond in.

De tuin is van drinkwaterbedrijf OASEN en daar moeten namelijk eerst nog waterputten geslagen worden. Voor die tijd kan de stichting nog niets doen. Het aanleggen van de putten gebeurt met grote machines, dus dat zou de tuin vernielen.

Willem Zieleman hoopt dat er nu schot in de zaak gaat komen. "Het is een fantastisch lokaal initiatief, complimenten daarvoor. Maar dan hoop je ook dat het een keer kan gaan beginnen. Eerst moet het drinkwaterbedrijf de putten slaan op het terrein. Dus ik hoop dat ze dat nu op korte termijn ook gaan doen."

Renske Ek, tuinconservator van het paleis is het met hem eens. "We hebben allemaal in coronatijd gezien hoe belangrijk het is dat er goede groene buitenruimtes zijn. Hoe mooi is het dan, dat zo'n buitenruimte ook een echte historische betekenis heeft waar historische verhalen te ontdekken zijn."

Jeannette geeft de moed in ieder geval niet op: "We hopen dat het snel zal gaan met de aanvraag van vergunningen, dat de provincie meewerkt en het drinkwaterbedrijf ook. Want we wachten echt al zes jaar. Maar het gaat er komen, al is het voor mijn kleinkinderen", zegt ze lachend."