Wat ging mis in zaak-Niemans Beton? Raadsleden willen Rekenkameronderzoek

Het is al zo vaak gezegd, verzuchtte raadslid Teunis Meijdam gisteravond. De uitkomst van de langstlopende rechtszaak van Nederland kan niet meer worden veranderd. Die geëiste 92 miljoen moest na de uitspraak van de rechter simpelweg betaald worden aan voormalig betonfabrikant Niemans Beton.

Waar het zijn partij, VHL Lokaal, en het CDA nu dan wél om gaat? "We willen duidelijkheid. Voor onze burgers en onszelf. Hebben wij als raad er daadwerkelijk alles aan gedaan én hebben we alles geweten?"

Deze twee lokale partijen in Vijfheerenlanden doen het voorstel om de rekenkamer van de eigen gemeente een onderzoek uit te laten voeren naar de zaak-Niemans. Gisteravond werd dat besproken in een commissievergadering. En daar werd vervolgens heel wat gediscussieerd, zowel over het budget als het doel van het onderzoek.

Want, zo stelden meerdere partijen: deze zaak heeft al zoveel overheidsgeld gekost, moet er dan nóg meer over de schutting worden gegooid? "Wat komt er precies uit dit onderzoek?", vroeg Erik van Doorn (GroenLinks) zich af. "Of er eerder geschikt had moeten worden, of zo... Tja, wat moeten we daarmee? We hebben al tonnen aan advocaatkosten uitgegeven."

Geld werd gisteravond dan ook gelijk het grootste struikelblok voor een mogelijk onderzoek. Gezien de grootte van de zaak verwacht de Rekenkamer namelijk al op voorhand dat het budget voor 2021 niet genoeg zal zijn om het onderzoek uit te kunnen voeren. Maar of de raad daar extra geld aan wil uitgeven, blijft nog even de vraag.

Toch vinden veel partijen dat met name inwoners recht hebben op een dergelijk onderzoek. Op sociale media zien lokale politici de zorgen en boosheid van sommige inwoners, vooral uit voormalige gemeenten Leerdam en Zederik. Kort nog even hoe dat ook alweer zat: Vianen was al vanaf de jaren 70 verwikkeld in een juridische strijd met Niemans Beton, omdat de gemeente de grond niet op het gewenste moment had geleverd. Dat kostte Niemans veel geld, waarna de betonfabrikant overging tot een rechtszaak.

Vianen wist dus al dat de rechtszaak ooit tot een einde gebracht zou moeten worden. Begin 2019 fuseerde zij tot Vijfheerenlanden, samen met gemeenten Leerdam en Zederik. Sommige inwoners uit die laatstgenoemde plekken vragen zich nog steeds af: heeft Vianen de zaak-Niemans te weinig besproken tijdens de fusie, en zitten zij nu met de consequenties van een rechtszaak waar ze eigenlijk niets mee te maken hadden?

Het gaat er onder meer om of "inwoners niet voor de gek zijn gehouden", stelt raadslid Meijdam. Daar zouden inwoners in zijn ogen recht op hebben daar meer over te weten te komen. Ook om "voor eens en altijd" een streep achter die zaak te zetten.

Of het onderzoek er gaat komen hangt nu van een paar punten af. De Rekenkamer wil dat de raad unaniem voor zo'n onderzoek stemt, en dat zij zich realiseert dat andere onderzoeken waarschijnlijk vertragen. En, uiteraard, of de raad "voldoende middelen" beschikbaar stelt om het onderzoek überhaupt uit te laten voeren.

Hoe groot de kans is dat het onderzoek er echt komt? Daar wordt in de raadsvergadering van 10 juni over gestemd. Raadslid Maria de Jong, die met haar partij CDA mede het voorstel doet, is nog hoopvol. "Al wordt het wel moeilijk om unanimiteit te bereiken. Maar hopelijk gaat de Rekenkamer ook akkoord met een zeer grote meerderheid van de raad die 'voor' stemt."

Voor haar is het dossier Niemans nog zeker niet af. "Het is te gemakkelijk om vooruit te kijken. We zijn toch de vertegenwoordigers van het volk. En ook al wilden we deze zaak tot een goed einde brengen, dat is niet gelukt. Dan vind ik dat je kritisch naar jezelf moet laten kijken om te zien of we zelf niets hebben laten liggen."