Burgemeester Utrecht wil ondermijning aanpakken: 'Het vergiftigt de stad'

In een zogenoemde raadsinformatiebijeenkomst werd de lokale politiek bijgepraat door onder meer Liesbeth Maas, districtschef van de politie. Volgens haar komt ondermijnende criminaliteit in bijna alle Utrechtse wijken voor en gaan er grote geldbedragen in om.

Het probleem van ondermijnende criminaliteit is dat het zich als een kameleon aanpast aan de omgeving waardoor het moeilijk is om aan te pakken. Burgemeester Dijksma gaat het wel proberen. "Ondermijning vergiftigt structureel onze stad en samenleving", zegt ze.

"Als u denkt dat het in Utrecht wel meevalt, dan kan ik u niet verder helpen", zegt criminoloog Edward van der Torre tijdens de bijeenkomst. Er zijn honderdvijftig criminele clusters waarvan er vijftig in Utrecht actief zijn. Deze vorm van criminaliteit in de onderwereld sijpelt langzaam door in de bovenwereld. Denk aan schietpartijen, afpersing, ontvoering en andere criminele activiteiten.

Districtchef Maas maakt zich zorgen over de jonge verdachten die de politie steeds vaker ziet. Het gaat om jonge dealers of jonge schutters. "Het begint met op de uitkijk staan of ergens een pakketje bezorgen en dan wordt het steeds groter. Je zit erin en je komt er niet zo makkelijk weer uit", zegt ze.

Als voorbeeld noemt Maas een 15-jarige jongen die midden in de nacht op de fiets stapt om in een andere gemeente drugs te bezorgen. Hij doet dat niet alleen voor het geld, maar ook om het gevoel te krijgen ergens bij te horen. Zulke jongeren zien iemand in de wijk met status en geld, en volgen zijn voetstappen.

De oplossing zit volgens de deskundigen in een langetermijnvisie. Minstens tien jaar, raadt Van der Torre aan. Hij ziet voor de gemeente een belangrijke rol om ondermijning tegen te gaan. Het is volgens hem bijvoorbeeld belangrijk om goed te kijken aan wie je precies een vergunning verleent. "Als de overheid zwak is, stappen criminelen in de ruimte die ze geboden wordt", zegt hij.

Criminaliteit is zó aantrekkelijk dat het wegnemen van sociale achterstanden volgens van der Torre niet genoeg is. "Het is een manier om autonoom te worden je eigen leven te leiden", zegt hij. "Dat betekent ook dat als de economische en sociale vooruitgang langzaamaan jouw gezin en jouw wijk bereikt, dat die lokroep van de criminaliteit en het geld dat daarin omgaat blijft. Hij doet ook de suggestie om lokale wijkrechters in te zetten die zich ook bezighouden met civiele en strafrechtelijke zaken. Maas voegt hieraan toe dat het belangrijk is om in te zetten op preventie. "Kijk of we de leiderschapskwaliteiten of de radar voor sociale mechanieken kunnen ombuigen naar een positief aandeel in onze samenleving."

Deze zomer presenteert de gemeente een uitgebreid plan om ondermijning tegen te gaan.