Binnenstad Vianen overstroomt bij hoosbuien: zo gaat de gemeente dat oplossen
16 juni 2021, 16:10 • 3 minuten leestijd
VIANEN - Ondergelopen kelders en bewoners die met hun kaplaarzen aan verstopte kolken legen: het is een bekend beeld in Vianen na een extreme hoosbui, zoals in juni vorig jaar. Bij noodweer stroomt het riool in de binnenstad over, waardoor sommige straten daar blank komen te staan. De gemeente Vijfheerenlanden gaat het rioolstelsel daarom grootschalig aanpakken.
Inwoners Vianen moeten dweilen na noodweer; gemeente pakt riool aan
Het riool kan zulke grote hoeveelheden water niet aan.
Tientallen reacties kwamen vorig jaar op de vraag van de gemeente Vijfheerenlanden op Facebook om foto's en filmpjes in te sturen van de "knelpunten in de waterberging". Onder meer de Molenstraat, de Koestraat en de Korte Kerkstraat blijken kritieke plekken. "Gisteren stond het zeker tot 40 centimeter hoog", schrijft een bewoner van de Oliestraat.
Op foto's en filmpjes is te zien dat inwoners tot hun knieën in het water staan. In de Voorstraat kwam het water volgens een van hen "uit de afvoeren en het toilet omhoog". Ook vastgelegd: een auto die door de Koestraat rijdt, waarna een golf van water ontstaat. "Kijk dit allemaal, de gemeente heeft nog heel wat werk", concludeert iemand grappend.
Extreme regenval
"Het riool kan zulke grote hoeveelheden water niet aan", legt Marion Speksnijder uit. Ze is adviseur klimaatadaptatie bij de gemeente Vijfheerenlanden en deskundige op het gebied van riolering. "Het gaat vaak om onweersbuien die blijven hangen boven één locatie en dan helemaal leegstorten." Dit soort extreme regenval komt niet vaak voor, maar door klimaatverandering wel steeds vaker.
Het probleem van de binnenstad van Vianen zit 'm in een paar dingen. Allereerst is het centrum behoorlijk volgebouwd en ligt er veel steen. Het water kan daardoor moeilijk weg. Bovendien loopt de binnenstad schuin af: van de hoogstgelegen Langendijk naar de laagstgelegen straten, waaronder de Molenstraat. De historische stadsmuur houdt het water 'onderin' ook nog tegen.
Het probleem van wateroverlast bij noodweer speelt in meer historische binnensteden. Waterexpert van de Wageningen Universiteit Tim van Hattum legt uit: "Oude binnensteden zijn vaak volgebouwd. Er is veel verharding en dan krijg je sneller dit soort problemen. Steden zijn niet ontworpen op het nieuwe klimaat. De buien die we nu al zien, worden in de toekomst nog heftiger."
Om te voorkomen dat bewoners van die laagstgelegen straten opnieuw de klos zijn als het stortregent - wat vooral in de zomermaanden gebeurt - pakt de gemeente het riool grootschalig aan. Aan de kant van de Langendijk komt bijvoorbeeld een goot, die het regenwater bovenlangs naar de stadsgracht brengt, zodat dát water alvast niet in het riool terechtkomt.
Als we minder verharding hebben, kan het water infiltreren in de bodem.
Verstopte kolken
In andere delen van de binnenstad komt een los riool, speciaal voor het regenwater. Speksnijder: "We gaan dus een regenwaterriool aanleggen. Daarin wordt het regenwater verzameld, waarna het rechtstreeks naar de stadsgracht gaat en dus niet meer met het vuile water samenkomt. Je krijgt dus echt een scheiding van het riool en daardoor meer ruimte voor het water."
Waterexpert Tim van Hattum ondersteunt het idee van de gemeente Vijfheerenlanden om in de binnenstad van Vianen over te stappen naar een gescheiden rioolstelsel. "In veel oude binnensteden zie je gemengde rioolstelsels. Dat is een oud systeem, waarbij je regenwater met afvalwater mengt. Dat kun je beter scheiden."
Toch is dat ook volgens Van Hattum niet afdoende. "Ook zo'n apart regenwaterriool is niet berekend op heftige buien. Dan gaat er in korte tijd zo veel water naar een buis, dat het er niet in past." Hij vervolgt: "Het ideaal is om het water op te vangen en vast te houden op de plek waar het valt, zoals op groene daken, in tuinen en parken. Als het op de stoep valt, gaat het immers het riool in."
Hij vindt dat men van steden "een spons" moet maken door regenwater op te vangen en te gebruiken in drogere periodes, die net als zware buien ook steeds vaker voorkomen. Van Hattum: "We zien regenwater vaak als last en als iets wat zo snel mogelijk weg moet, maar door de droogte en de hitte beseffen we dat het een waarde heeft. We moeten het alleen wel benutten."
De gemeente gaat het rioolstelsel dus omgooien, maar benadrukt dat er ook een taak ligt voor inwoners. Zo zijn er nog altijd mensen die troep in de kolken op straat gooien. "Het is geen prullenbak", aldus Speksnijder. "Als-ie verstopt is, kan er geen water doorheen. Dat blijft dan gelijk op straat staan."
NK Tegelwippen
Met de deelname aan het zogenoemde NK Tegelwippen hoopt de gemeente inwoners ook te motiveren om hun tuinen te vergroenen. "Tegels eruit, plantje erin", zegt Speksnijder ferm. "Als we minder verharding hebben, kan het water infiltreren in de bodem. Bovendien is het goed voor de biodiversiteit én tegen de hittestress", voegt ze eraan toe.
Het zal nog wel even duren, voordat de binnenstadbewoners daadwerkelijk droge voeten houden na een gigabui. De operatie omtrent het riool duurt nog twee tot drie jaar. "Wel zul je zien dat de overlast al minder wordt, naarmate er meer werkzaamheden klaar zijn", zegt Speksnijder. In Leerdam spelen overigens vergelijkbare problemen; de gemeente Vijfheerenlanden gaat ook daar iets aan doen.
