Autoluwe binnenstad in opmars, ook Montfoort doet vanaf vandaag mee

MONTFOORT - In Montfoort gaan ze vandaag in: nieuwe regels met betrekking tot de rijrichting in de binnenstad. Bedoeld om het centrum autoluwer te maken en dus gebruiksvriendelijker voor het winkelend publiek. Ook in Woerden is de autoluwe slag gemaakt; daar worden gefaseerd nieuwe parkeerregels ingevoerd. Het weren van auto's uit de binnenstad doet in de meeste gevallen stof oplaaien. Waarom is dat? Is het terecht? En: hoe ook inwoners hun steentje bij moeten dragen.
In Woerden hangen her en der spandoeken tegen het parkeerbeleid.
In Woerden hangen her en der spandoeken tegen het parkeerbeleid. © Egberts Media
Steeds meer gemeenten in de regio, en het hele land, kiezen de laatste jaren voor een autoluwe binnenstad. Dat was zo'n dertig, veertig jaar geleden wel anders met de opkomst van de betaalbare personenauto. Er werden rijkswegen gebouwd en kerkpleinen stonden vol met auto's.
In de stad Utrecht moest bijvoorbeeld een deel van de Catharijnesingel wijken voor asfalt. Nu is er een verandering gaande. We vinden het kerkplein weer een belangrijke leefruimte. En in Utrecht kun je weer een volledig rondje varen over de Catharijnesingel. De auto, die zo belangrijk werd bevonden, moet ruimte maken voor de voetganger en de fietser.

De mens op één

"De mens staat nu weer op nummer één", vertelt stedenbouwkundige Mike Emmerik, die adviseur is bij het College van Rijksadviseurs. Deze onafhankelijke organisatie adviseert de Rijksoverheid over ruimtelijke kwaliteit, bijvoorbeeld als het gaat om de mobiliteit in de stad of de impact van de energietransitie. "En de mens wil een levendige binnenstad die aangenaam en aantrekkelijk is."
Grote gemeenten spelen op die behoefte in door de binnenstad autoluw te maken, ook vanwege de veiligheid. Je hoeft niet meer over je schouder te kijken of er een auto aankomt als je aan het winkelen bent. In veel gevallen gaat het straatbeeld erop vooruit en de historische kern of binnenstad wordt als verblijfsgebied aantrekkelijker als er gewandeld en gefietst kan worden.

Weerstand van ondernemers en inwoners

Hoewel dat interessant klinkt, is er altijd weerstand. Want het autoluw maken van een binnenstad betekent ook minder parkeerplaatsen, geen auto voor de deur, betaald parkeren, parkeergarages en soms iets verder lopen voor je het hart van het centrum bereikt.
In Woerden en Montfoort werd er door ondernemers aan de bel getrokken. Ze zijn bang voor het verlies van klandizie. Inwoners zijn het al jaren gewend om de auto zo ongeveer voor de deur van de winkel te parkeren. En nu kan dat niet meer óf het wordt ze erg moeilijk gemaakt.
In Woerden wordt in fases het parkeerbeleid aangepast.
In Woerden wordt in fases het parkeerbeleid aangepast. © RTV Utrecht / Hester Ramaker
Volgens Emmerik hoeft dat niet zo te zijn. "Er zijn uitzonderingen", begint hij, "maar in zijn algemeenheid zie je dat het verhogen van de verblijfskwaliteit uiteindelijk juist een aantrekkelijke omgeving creëert om in te winkelen en te verblijven. Van tevoren zijn er altijd bezwaren, maar die zijn uiteindelijk niet super gegrond. In veel gevallen blijkt dat het helemaal niet zo slecht gaat met de verkopen. De waardering van het winkelgebied neemt toe als het meer op de mens is ingericht."
Er zit dan ook een groot verschil tussen autoluw en autovrij, legt Emmerik uit. En voor kleine(re) kernen werkt autoluw heel goed. "Je zet de mens voorop en probeert het centrum toegankelijk te houden voor de automobilist die echt niet anders kan."

Rekening houden met iedereen

Volgens Emmerik wil dat niet zeggen dat de auto dan ook meteen overal in de ban moet. Het draait om de balans. "We maken steeds grotere gebieden autovrij of autoluw maar moeten niet vergeten dat sommige mensen van hun auto afhankelijk zijn." Gemeenten experimenteren met deelmobiliteit zoals scooters of auto's die je altijd kunt pakken. "Maar dat werkt niet als je slecht ter been bent of in een rolstoel zit. Of op een plek woont waar geen openbaar vervoer komt. Voor die mensen moet ruimte blijven."
Volgens Emmerik moet er wel voor iedereen ruimte blijven
Volgens Emmerik moet er wel voor iedereen ruimte blijven © Egberts Media

Het belang van een goed participatietraject

Voor gemeentes is het belangrijk om een goed participatietraject uit te voeren zodat mensen hun mening kunnen uiten. "Je moet uitleggen waarom er verbeteringen worden aangebracht en hoe die bijdragen aan een veiligere omgeving", vertelt Harmen Binnema, docent Bestuur en Beleid bij Universiteit Utrecht.
Ook inwoners moeten openstaan voor verandering
Harmen Binnema
In Woerden en Montfoort waren er ook participatietrajecten, maar in beide gevallen waren mensen ontevreden of voelden ze zich niet gehoord. In Montfoort is de tendens dat de gemeente alleen (digitale) meetings heeft gehouden voor de vorm. In Woerden werd actief geparticipeerd over een langere periode, maar ook daar voelen niet alle ondernemers en inwoners zich niet gehoord. Ze voelen zich overvallen door de nieuwe regels.

Openstaan voor verandering

Maar, zegt Binnema, er ligt ook een taak voor de inwoners. Die moeten openstaan voor verandering. "Hoe harder je bij je eigen standpunt blijft, hoe harder je ook zult zeggen: we worden niet gehoord. Als je niet bereid bent om naar een ander te luisteren, is er ook geen reden om naar jou te luisteren. Iemand zegt dan: 'Ik ben niet gehoord'. Dat ben je wel, maar je hebt niet gekregen wat je wilde."
Ook zien betrokkenen vaak niet het grotere belang van het beleid, volgens Binnema. "Mensen vinden het moeilijk om hun individuele belang opzij te zetten voor het maatschappelijke belang."
Dat neemt niet weg dat de gemeente zijn verantwoordelijkheid moet nemen en naar iedereen moet luisteren. "Soms wordt er gedaan alsof alle ondernemers en inwoners hetzelfde willen. Maar er bestaat niet zoiets als één geluid in dit soort kwesties", zegt Binnema. "Je moet iedereen de kans geven mee te denken. Degenen die participeren moeten daarnaast ook zorgen dat ze blijven terugkoppelen aan hun achterban."
Uit een kiezersonderzoek blijkt dat men wel vertrouwen heeft in de lokale democratie. Tegelijkertijd worden besluiten van de eigen gemeenten ook gezien als de meest impactvolle. Ondanks dat gemeenten het gevoel hebben dat ze goed participeren om die impact zacht te laten landen, heerst er toch een sentiment: 'ze doen het nooit goed genoeg'. In Woerden hangen intussen her en der spandoeken waarop staat dat wethouder Arjan Noorthoek zijn taken neer moet leggen.
"De gemeente kan het nooit helemaal goed doen", zegt Binnema. "Wethouders kunnen nooit iedereen tevredenstellen. Het is belangrijk dat in het grote plaatje de balans een beetje klopt."

Kwestie van wennen

Weerstand of niet, in Montfoort en Woerden is de autoluwe binnenstad in opmars. Volgens Emmerik en Binnema is het voor betrokkenen voornamelijk een kwestie van wennen. "We zijn jarenlang gefaciliteerd om de auto goedkoop en makkelijk op belangrijke stukken van onze leefomgeving te parkeren", zegt Emmerik. "Nu moeten we eraan wennen dat het langzaamaan anders zal worden. En daar krijgen we leefkwaliteit voor terug."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.