Joods monument Veenendaal op instorten, vrijwilligers zamelen geld in voor herstel

De Joodse begraafplaats in Veenendaal is opgericht in 1900 voor de kleine Joodse gemeenschap die er toen was. Daarvoor werden Joodse overledenen met een bootje naar Wageningen vervoerd om daar begraven te worden. In de Tweede Wereldoorlog werd de Joodse gemeenschap in Veenendaal hard geraakt. In de decennia daarna raakte de begraafplaats in de vergetelheid.

In 1993 besloot Wilke Middelhoven de begraafplaats op te knappen met een groep vrijwilligers. Jaap Krocké (84) sloot zich daar later ook bij aan als vrijwilliger. Sinds twee jaar is hij de coördinator van de begraafplaats. Samen met een groep vrijwilligers zorgt hij voor het groenonderhoud. Zelf is hij niet Joods, maar hij vindt het belangrijk dat de geschiedenis doorgegeven blijft worden. "Het is hier het enige monument dat nog herinnert aan de Joodse gemeenschap in Veenendaal", vertelt hij.

In eerste instantie lijkt het metaheerhuisje er nog mooi bij te staan, maar wie beter kijkt, ziet al snel dat restauratie hard nodig is.

Omdat er geen Joodse gemeenschap meer is in Veenendaal, valt deze begraafplaats onder de Nederlands Israëlische Gemeenschap (NIG) van Utrecht. "Het is maar een klein gebouwtje, maar niet zomaar een gebouw", legt Rachel Levy van de NIG uit. "Het is een gemeentelijk monument, dus alles moet met speciale materialen en door specialisten worden uitgevoerd." Hierdoor lopen de kosten van de restauratie al snel tegen de 34.000 euro. Zo'n 7000 zal betaald worden door de gemeente.

Dat in combinatie met verschillende fondsen en donateurs maakt dat er nu al 11.000 euro opgehaald is. "We hebben nu al een hele lange lijst van donaties en hoe hoog die donatie is maakt niet uit. Je ziet daaraan dat het heel erg leeft in Veenendaal", zegt Levy. Ze hopen snel hun streefbedrag te behalen zodat de restauratie kan beginnen.

Want restauratie is belangrijk zodat het monument weer gebruikt kan worden, onder andere voor educatieve doeleinden, zegt Levy. "Het heeft heel weinig zin om het monument op de knappen en vervolgens weer de hekken te sluiten. Dus we gaan kijken wat die plek voor Veenendaal kan betekenen."

Zowel Krocké als Levi zien het wel gebeuren dat klassen langs kunnen komen op de begraafplaats als educatief uitje. "Je kan het verhaal wel heel theoretisch en historisch maken, maar je kan het ook naar het nu trekken", zegt Levy. "Juist in onze multiculturele samenleving is dat heel belangrijk en bij die begraafplaats sta je op een plaats van een gemeenschap die er in Veenendaal nu niet meer is."

Als alles meezit zal dit najaar begonnen worden met de restauratie van het huis. "Maar nogmaals, het mag niet alleen bij stenen blijven. Het moet iets gaan betekenen", aldus Levy.