Verslagenheid in Utrecht over einde luchtbrug uit Afghanistan: 'Dit kán toch niet?'

Demissionair minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Zaken verwijst in een verklaring over de stop nadrukkelijk naar het internationaal overleg over de crisis in Afghanistan. "Er zijn grote veiligheidsrisico's rond de luchthaven, men spreekt van dreiging van een terreuraanslag en de Verenigde Staten hebben ons met klem verzocht onze operatie af te wikkelen en vandaag in voltalligheid te vertrekken."

Volgens Kaag vinden er hooguit nog een paar evacuatievluchten plaats. "Maar in navolging van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben we de mensen die we eerder hadden gecontacteerd, gevraagd om niet meer naar de luchthaven te komen."

"Dit kan toch niet", zegt vrijwilliger Annick Dingemans verbijsterd als ze het nieuws hoort. Ze barst in snikken uit: "Dit kán toch niet?" Zij en haar collega's zijn al anderhalve week dag en nacht bezig om mannen en vrouwen te helpen die hun familieleden terug naar Nederland proberen te krijgen. "Ik vind het heel hard dat er eerst gezegd werd dat iedereen naar de luchthaven moest komen", zegt ze. "Mensen maken die tocht met gevaar voor eigen leven en krijgen ineens te horen dat de gate dicht is."

Eric Schouten, eigenaar van Dyami, troost haar met een vaderlijke omhelzing. "Als de Amerikanen zeggen, blijf maar in veiligheid, dan moeten ze dat maar doen", besluit Annick. "Een veilige plek opzoeken." Het is eigenlijk niet wat ze wil zeggen, want de mensen verlangen naar huis, naar Nederland.

Oud-AIVD'er Schouten richtte een paar jaar geleden een internationaal security-bedrijf op en legt zich nu toe op het helpen van mensen die in het buitenland zijn gestrand. Als ondernemer schiet hij er weinig mee op, maar voor commerciële afwegingen is nu even geen tijd.

"Het zijn geen Afghaanse vluchtelingen, maar mensen met een Nederlands paspoort die hier wonen, die hier hun leven hebben", legt hij uit. "Ze hebben hier een fietsenwinkel, een restaurant, of een onderneming als taxichauffeur. Ze zijn onderdeel van de samenleving, ze hebben kinderen die hier naar school gaan, ze praten Nederlands: het zijn je buren."

"Wacht, deze pak ik even", zegt Annick even later als de telefoon weer gaat. "Hallo...ja, blijf vooral rustig. Je hebt alles goed gedaan, je hebt gedaan wat je kunt doen. Zorg ook goed voor jezelf, drink een kopje thee en neem een douche."

Annick hangt weer op. "Dit was een jonge man die hier in de buurt woont. Zijn vrouw en drie kinderen zijn nog daar. Ik kijk met de mensen mee waar ze zijn en we proberen ze ook op afstand naar bepaalde checkpoints te loodsen."

Later op de dag maken de Amerikaanse autoriteiten en de Taliban bekend dat er vlakbij het vliegveld van Kabul een twee explosies zijn geweest. Media melden dat bij een van de ingangen mogelijk zelfmoordaanslagen zijn gepleegd en dat daarbij zeker dertien doden en een onbekend aantal gewonden zijn gevallen. Onder hen zijn buitenlanders en Talibanstrijders.

Demissionair minister-president Mark Rutte noemt de beëindiging van de evacuaties intussen "verschrikkelijk nieuws" voor de mensen die het land nog wilden verlaten. Hij voegt daaraan toe dat alles gedaan wordt om de achterblijvers te helpen. Het gaat waarschijnlijk om honderden Nederlanders en Afghanen.

Rutte zegt dat het kabinet is overvallen door de snelheid waarmee Kabul in handen van de Taliban is gevallen. "We verwijten ons dat we de verkeerde inschatting van de situatie ter plekke hebben gemaakt." De Tweede Kamer wil een spoeddebat over het stopzetten van de luchtbrug uit Afghanistan.

Dyami heeft ook contact met de vader van het Utrechtse gezin dat door RTV Utrecht wordt gevolgd. Annick weet dat hij nu slaapt. Of zijn vrouw en drie kinderen wellicht in een van de bussen zaten die het vliegveld nog wel hebben gehaald? Annick schudt haar hoofd.