Podcast Wielaert gaat aan: Geldwolven domineren Utrechtse woningmarkt

Het de groei van Utrecht was een van de gespreksonderwerpen bij het hervatten van de reeks talkshows in de Bibliotheek aan de Neude. Daarvoor kwam ook Jan Korff de Gidts aan tafel, een van de initiatiefnemers voor een referendum over de Ruimtelijke Strategie Utrecht. Andere gasten in de gevarieerde zitting waren de Utrechticana-vertolkers Jan van Piekeren en Johan Fransen en Silvia van der Heiden, directeur van het Nederlands Filmfestival.

Met zijn lied Ik Kom uit Utereg heeft Van Piekeren een eigen ode willen toevoegen na Als ik boven op de Dom sta. In de bieb zei hij: 'Je lalde die tekst eerst mee. Daarna dacht je wat je eigenlijk zong. Het is toch collectief bewustzijn, dat soort liedjes. Zoals wij als Utrechters ben ik bang meer liedjes over Amsterdam uit het collectief bewustzijn kennen dan liedjes over onze eigen stad. Mischien kunnen wij een kleine bijdrage leveren om de medley wat langer te maken. Muziek moet verbinden. Het is voor de stad ook niet gek, een beetje verbinden, een manier om het iets leuker te maken.'

Samen met Fransen is Van Piekeren blij om na het lange corona-oponthoud weer te kunnen optreden. Hij zei: 'We hebben anderhalf jaar alleen op scheidingen en crematies gespeeld. Dus dit is weer even wennen.'

Op haar beurt is Silvia van der Heiden blij op het komende filmfestival weer mensen samen te kunnen brengen in volle zalen. Al wacht ze de persconferentie van premier Rutte van komende dinsdag nog even af. Er staan zeven premières van Nederlandse films op het programma. Ook de publieksklapper De Slag om de Schelde zal worden vertoond.

Corona heeft geen ernstige gevolgen gehad voor de Nederlandse filmsector. Van der Heiden: 'Eigenlijk is er ongelooflijk veel geproduceerd in de afgelopen periode. Er is al vrij vlot een protocol gemaakt voor de audiovisuele sector, met dank aan Doreen Bonekamp. Die is al in juni 2020 geintroduceerd. Daardoor konden ze doorgaan met filmen.

Voor het filmfestival betekende corona dat we meer aanbod hadden dan de jaren hiervoor. Er is een enorme file geweest voor de bioscopen. Er staan nog steeds allerlei films in een wachtrij. Die kunnen we nu vertonen. We hebben ook gezien dat de toestroom naar de bioscopen zodra het weer kon enorm was. Je ziet dat de Nederlandse film het weer mooi heeft opgepakt.'

Het filmfestival conformeerde zich in het streven naar genderneutraliteit door geen aparte Gouden Kalveren meer uit te reiken voor acteurs en actrices. Daar kwamen felle reacties op die Van der Heiden deels hebben verbaasd. 'We wisten dat het een hele lastige discussie zou worden. We hebben voordat we dit besluit namen met heel veel mensen uit de sector gesproken.

De meerderheid van de stemgerechtigden en acteurs waren voor. Het verbaasde me dat mensen zich zo weinig gehoord voelden. We hebben een uitgebreide enquête uitgezet, mensen uitgenodigd om erover te praten. Misschien dat mensen die mail niet goed gelezen hebben. Het is jammer dat ze zich gepasseerd voelden. Het aantal prijzen voor acteren is gelijk gebleven. Zes prijzen van de 24.'

In de sector zijn er meer mannenrollen dan vrouwenrollen. Gaat het Gouden Kalf voor de beste hoofdrol dan niet meer dan een man? Van der Heiden: 'Het is inderdaad zo dat van alle rollen er 55 procent voor mannen zijn en 45 voor vrouwen. Wij denken dat het Kalf daar niet de oplossing voor is. Het moet beginnen bij het scenario, de producent, de regisseur. Die zijn aan zet om daar verandering in te brengen. Wij zitten aan het einde. Er is wel enige verandering. Er zijn wel vrouwelijke rollen bij gekomen, maar het kan nog veel beter.'

Rond de nieuwbouw in de Merwedekanaalzone is het beeld ontstaan van enorme grondprijsopdrijving en hoge huren voor kleine appartementen. Het is bedenkelijke marktwerking. De indruk is ontstaan dat wethouders en raadsleden hebben zitten slapen.

Onderzoeksjournalist Louis Engelman herkent dossiers uit de jaren tachtig. Het is een soort herhaling. Hij herinnert zich huisjesmelkers en onroerend goedhandelaren in Lombok, Pijlsweerd en Wittevrouwen. Hij stelt vast: 'Je zag dezelfde patronen bij makelaars die nu plaats vinden, waarbij je op dit moment niet weet of hij wel of niet betrouwbaar is. Overal waar veel geld te verdienen is komen dit soort mensen naar voren en dat zie je in Utrecht nu ook gebeuren.'

Waarom wordt daar dan niet van geleerd? Engelman: 'Ik denk dat er wel van wordt geleerd, maar het is de vraag of je het geleerde wil toepassen. Dat is een politieke kwestie. Als je de markt laat bepalen wat er aan woningen in Utrecht wordt gerealiseerd, dan is het de markt die ook zegt: we gaan het zo en zo doen. De markt is er alleen op uit goed geld te verdienen en heeft veel minder in hun hoofd om het belang van de Utrechtse burger als geheel te dienen. Ik kan er niet omheen: ik vind het huidige gemeentebestuur er niet zo'n goed voorbeeld van.'

Jan Korff de Gidts noemt het geen slaperigheid. Hij vindt: 'Utrecht is het collectieve geheugen kwijt. Ze zijn de weg kwijt. Het ligt niet aan een nieuwe generatie politici. Ze hebben geleerd in de tachtiger jaren dat geld moet rollen. En ik denk dat ze in het stadskantoor het devies hebben: geld moet rollen. De andere kant van de medaille, die driehonderd dorpen, het gemeentebestuur weet niet meer wat die driehonderd dorpen zijn en dat het sociale karakter van de stad totaal verloren gaat.'

Korff de Gidts merkt ook de sentimenten over de Ruimtelijke Strategie Utrecht. Vandaar ook het initiatief tot een referendum. 'Er is veel verdriet in de stad. Er is veel boosheid. Utrechtse burgers moeten de stad weer herpakken na 900 jaar.'