De tweede mestfraudedag: hoe Bunschotens digestaat in Duitsland terechtkwam

© RTV Utrecht
BUNSCHOTEN-SPAKENBURG/EEMDIJK - Waar het tijdens de eerste zittingsdag vooral ging over Nederlandse landbouwgrond, ging het in de Amsterdamse rechtbank vandaag vooral over Bunschotens digestaat op Duitse akkers. Door middel van - volgens het OM -vervalste handelsdocumenten en deelname aan een criminele organisatie.
Even terug naar waar de hele zaak om draait: digestaat. Dat is de dikke smurrie die overblijft na de productie van biogas, zoals dat ook op de centrale in Bunschoten gebeurt. Om het te verwerken, kan dat verbrand of gecomposteerd worden, maar de voorkeur van het familiebedrijf is om het te gebruiken "om de bodem op te waarderen". Oftewel: als meststof. Zo ook in Duitsland.

Limburgs mestverwerkingsbedrijf

Zo kwam A. van de Groep en Zonen B.V., zoals de biogascentrale voluit heet, een aantal jaar geleden in contact met een Limburgs mestrecyclingsbedrijf uit Born om de digestaat naar Duitsland te exporteren. Die zou de digestaat naar onze oosterburen kunnen krijgen. Het hielp daarbij dat de directeur van het verwerkingsbedrijf ook bestuurder was van een Duitse groothandel in landbouwproducten.
Ook een agrariër uit het Brabantse Lierop ging in zee met de Limburger. De boer produceerde eveneens digestaat op zijn terrein en wilde dat laten vervoeren en opslaan. "Ik dacht: ik regel dat netjes. Hij (de Limburgse verwerker, red.) had een goede naam dus ik vroeg hem dat deugdelijk af te voeren inclusief opslagvergoeding."

Digestaat op Duitse landbouwgrond

Er werden afspraken gemaakt om de digestaat naar Duitsland te vervoeren, waar de Limburgse verwerker een vervoersbedrijf uit het Brabantse Oploo voor inhuurde. Ook werd regelmatig gebruikgemaakt van opslagplaatsen in het Limburgse Reuver en Posterholt, twee plaatsen tegen de Duitse grens. Maar volgens de onderzoekers ging de digestaat vanuit daar naar Duitsland als dierlijke mest, en niet meer als digestaat.
Duitse agrariërs namen het product vervolgens af, waardoor de digestaat ook op Duitse landbouwgrond terechtkwam. Volgens het dossier gebeurde dat zonder verplichte scheikundige productanalyses, zonder de juiste gegevens, zonder de juiste etiketten en op een bepaald moment met te hoge concentraties aan zware metalen.

Criminele organisatie

Naast dat de grond in Duitsland daarmee vervuild zou zijn, stelt de officier dat daarmee ook onterecht fosfaatruimte in Nederland gecreëerd is. Dat wil zeggen: door digestaat op te slaan en het als fosfaatrijke dierlijke mest te exporteren naar Duitsland, zouden landeigenaren onterecht meer fosfaat kunnen gebruiken, omdat het zich niet meer in Nederland bevindt.
Bovendien zouden de betrokken partijen dat allemaal gedaan hebben binnen een criminele organisatie. "Er zou een duurzame structuur zijn, gericht op het omzeilen van de wetgeving", citeert de rechtbank de visie van het OM.

Twee miljoen euro

Dat bleek voor de advocaten reden genoeg om een schorsing aan te vragen en de rechtbank te verzoeken vandaag nog uitspraak te doen over het al dan niet bestaan van een criminele organisatie, omdat die term de verdachten veel schade zou berokkenen. De officier vond dat te kort dag, en daar ging de rechtbank in mee: "We vinden dat de zaak zijn beloop moet hebben en dat iedereen aan het woord moet komen. We hebben de officier nog niet gehoord. Het is een heel omvangrijk dossier."
In totaal zouden de verdachten in het proces samen twee miljoen euro verdiend of bespaard hebben met de handel in digestaat. Voor de biogascentrale zou het afvoeren ervan 25 euro per ton gekost hebben, waarmee het bedrijf goedkoper uit zou zijn dan compostering of verbranding. "De verdenking stuit me tegen de borst. Ik heb daadwerkelijk een droom over groen gas. Ik wil iets betekenen voor onze kleine regio rond Bunschoten en Eemland. Die droom is me nu al ontnomen. Ik zie niet hoe het straks nog verder moet", zei Van de Groep daarover.

Strafeisen

Het leeuwendeel van 1,5 miljoen euro zou naar de Limburgse mestverwerker uit Born gegaan zijn. Het vervoersbedrijf uit Oploo kreeg volgens het dossier bijna twee ton voor het vervoer van negentien miljoen kilo digestaat en de boer uit Lierop zou tussen 2012 en 2016 125.000 euro bespaard hebben.
Het Openbaar Ministerie trekt volgende week twee dagen uit om tot de strafeisen in het proces te komen. De rechtbank doet op 6 december uitspraak.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.