Een half jaar wachten op je nieuwe fiets, auto of spelcomputer: wanneer komt er een einde aan de schaarste?

UTRECHT - Van fietsen tot auto's en van drukwerk tot spelcomputers; bestel iets en het heeft een teleurstellend lange levertijd. En de prijzen, die blijven maar stijgen. Niet alleen in de supermarkten, ook bouwmaterialen, kerstkaarten en champagne worden duurder. Tja, de coronacrisis legde fabrieken plat in China. Maar brak de pandemie niet al ruim anderhalf jaar geleden uit en hadden producenten, leveranciers en vervoerders daar niet allang op in kunnen spelen?
Was het maar zo eenvoudig, zegt retaildeskundige Kitty Koelemeijer. De enorme mismatch tussen productie en distributie is niet zomaar opgelost, is de boodschap van de hoogleraar marketing en retail van Nyenrode Business Universiteit in Breukelen. "Een crisis als deze hebben we nog niet eerder meegemaakt."
Een fabriek in China aan het begin van de coronacisis.
Een fabriek in China aan het begin van de coronacisis. © ANP
Koelemeijer is enerzijds bezorgd, maar ziet ook mooie nieuwe initiatieven ontstaan. "Er is een trend van flexibilisering, waarbij handelaren makkelijker en efficiënter kunnen bewegen door lokaler en duurzamer in te kopen en te produceren. De arbeidskosten zijn hier hoger, maar je hebt dan wel meer zekerheid. En de prijzen in het verre oosten stijgen ook. Bepaalde aspecten of specialistische fabrieken in Azië blijven natuurlijk nodig. Het is niet zo dat alles zomaar even wordt overgezet, maar je ziet deze beweging nu wel."
Hoe het begon
Terwijl begin 2020 fabrieken in China en later ook andere landen dichtgingen vanwege de pandemie, groeide de vraag juist. We gingen steeds meer online winkelen, fietsen en klussen, maar ook thuiswerken met alle benodigde elektronica. Vraag en aanbod raakten uit balans. Daar kwam nog eens bij dat het transport in de knel kwam door corona. Tijdens de uitbraak konden zeeschepen een tijdje niet varen en er lag een schip vast in het Suezkanaal. Intussen bleven consumenten maar bestellen en herstelde de industrie zich relatief snel.

De vraag bleef dus groot, maar de logistieke problemen waren nog helemaal niet waren opgelost. Zo was er een enorm tekort aan containers. De containers vol goederen werden van China wel naar Europa en de VS vervoerd, maar slechts een deel ging terug. Daardoor waren er in China te weinig containers. Het gevolg: een explosieve stijging van de tarieven.

'Pulp friction'

Dat de tekorten vrijwel overal spelen, merkten we deze week weer toen we kennismaakten met een nieuw woord: 'pulp friction', waarmee gedoeld wordt op de crisis die is ontstaan door een tekort aan papierpulp. De lockdowns zorgden voor een flinke toename in online bestellingen en dus ook een enorme vraag naar verpakkingsmateriaal van papier en karton. Ook het toenemende belang van duurzaamheid zorgt voor een toenemende vraag naar papier.
Bart van de Kerkhof van drukkerij Libertas Pascal.
Bart van de Kerkhof van drukkerij Libertas Pascal. © RTV Utrecht
Kerstkaarten worden mogelijk 25 procent duurder, net als kalenders en ander drukwerk. Drukkerij Libertas Pascal aan de Amsterdamsestraatweg in Utrecht kan meepraten over de tekorten. "De levertijd van een magazine is nu twee maanden, waar het eerst drie weken was. Wat betreft de kerstkaarten verwachten wij niet meteen veel problemen, maar het wordt een ander verhaal als er bijvoorbeeld 30.000 worden besteld", zegt sales-manager Bart van de Kerkhof. In oktober gaan de prijzen weer stijgen, verwacht Libertas Pascal. "De problemen houden nog wel even aan."

Fietswinkels hebben veel last van tekorten

Ook de fietsindustrie zucht nog altijd onder de schaarste. Wereldwijd is het fietsgebruik sinds corona geëxplodeerd. In Nederland zijn vooral e-bikes, racefietsen en mountainbikes enorm in trek. De vraag is vele malen groter dan het aanbod en meer produceren duurt extreem lang. Een tekort aan zeecontainers in Azië verergerde de problemen.
Joris Kok van Kok Fietsen aan de Nachtegaalstraat.
Joris Kok van Kok Fietsen aan de Nachtegaalstraat. © RTV Utrecht
Fietsboetiek Bunnik is tegenwoordig dicht op zaterdag. "We hebben weinig op voorraad en ook reparaties zijn lastig, want op onderdelen van bijvoorbeeld Shimano zit een maandenlange levertijd." Kok Fietsen aan de Utrechtse Nachtegaalstraat spreekt van "schrikbarende levertijden" en richt zich al op de planning van 2023. "De vervoerskosten zijn een stuk hoger geworden en daardoor zijn sommige merken ook wat duurder geworden", zegt eigenaar Joris Kok. "De fabrieken draaien op volle toeren, maar we hebben nog wel even te maken met de achterstanden."
Reparaties of het vervangen van versleten fietsonderdelen is ook een probleem. De fietsindustrie werkt in een keten. Zodra er ergens een wachttijd ontstaat, volgt er direct vertraging in het verdere proces. Er is nu onder meer een tekort aan tandwielen, kettingen en sommige banden.

Bouwmaterialen

Ook in de bouw wordt de schaarste gevoeld. De prijs van materialen is fors gestegen en soms meer dan verdubbeld. Bouwen en verbouwen is dus een stuk duurder geworden. Enerzijds zijn de vraag naar en kosten van staal, hout en kunststof wereldwijd gestegen. Anderzijds is er minder aanbod als gevolg van de productiestilstanden en beperkte transportroutes.
Bouwmarkt Hornbach, met onder meer een grote vestiging in Nieuwegein, zegt te hebben ingespeeld op de leveringsproblemen. "Onze inkopers reageerden vorig jaar al op de wereldwijde marktontwikkelingen en zorgden voor een hogere beschikbaarheid van goederen voor onze klanten, bijvoorbeeld door nieuwe leveranciers aan te trekken, alternatieve transportroutes te kiezen en vroegtijdig in te kopen. Momenteel zien we ook weer dat beschikbaarheid van specifieke bottlenecks - zoals hout - stabiliseert en in sommige gevallen zelfs weer op het oude niveau zitten." Het gevolg is wel dat sommige producten duurder zijn geworden. "Maar wie een identiek artikel goedkoper vindt bij een concurrent, krijgt het artikel voor die prijs, plus nog een korting voor de tip."
Hornbach in Nieuwegein.
Hornbach in Nieuwegein. © ANP
In veel sectoren zijn de tekorten voorlopig niet voorbij, maar is het einde van de problemen in zicht? Koelemeijer van Nyenrode: "De schaarste kan nog wel een jaar tot twee jaar aanhouden, al zijn er nu ook chipfabrikanten die zeggen dat het binnen een jaar is opgelost. Hoe lang het duurt, is natuurlijk ook afhankelijk van mogelijke nieuwe covid-varianten en lockdowns. Daarbij is het de vraag of de groei van de economie aanhoudt. Veel ondernemers, ook grote, dachten: over drie maanden horen we hier niets meer van. Maar het verloop van de pandemie is onvoorspelbaar en heel lastig om op in te spelen. "

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.