Cybercrime niet te stoppen: 'Voor 50 euro koop je al een virus'

WIJK BIJ DUURSTEDE - Drie miljoen Nederlanders werden vorig jaar slachtoffer van cybercrime. Drie miljoen? Dat is wel heel veel. Wie trapt er nu nog in een sms'je dat om je pincode vraagt? "De oplichters worden steeds slimmer."
Verschillende gemeentes in de provincie organiseren deze week een informatieavond tijdens de Week van de Veiligheid. Zo wordt er vanavond een online bijeenkomst georganiseerd met een presentatie van Maria Genova (48). Ze is schrijver en onderzoeksjournalist en gespecialiseerd in cybercrime. "Veel mensen denken dat alleen oudjes hier nog intrappen. Maar de statistieken laten iets anders zien. Veel jongeren zijn slachtoffer van WhatsApp-fraude. En omdat de politie onvoldoende capaciteit heeft en veel oplichting vanuit het buitenland plaatsvindt kun je als slachtoffer vaak nergens terecht."
Wat op dit moment heel hip is in de wereld van de cybercriminelen: je krijgt bijvoorbeeld via mail of app een linkje of QR-code toegestuurd. Van een vriend, van je bank, van je oma of je pakketbezorger. Als je daar één keer op klikt wordt er schadelijke software op je telefoon of computer geïnstalleerd. En veel mensen weten inmiddels wel dat je niet op dat soort linkjes moet klikken, maar de cybercriminelen worden steeds vernuftiger.

Track & trace-code leidt naar criminelen

Omdat iedereen nu veel online bestelt zijn bijvoorbeeld de track & trace-codes erg populair bij criminelen. Je krijgt een appje of sms van bijvoorbeeld van een nep-account van PostNL of DHL met een link naar de actuele bezorgstatus. Als je daarop klikt kom je op een website die er precies zo uitziet als de website van de pakketbezorger. Zelfs het groene slotje bovenaan de pagina (wat een veilige website zou garanderen) is nagemaakt. "Mensen bestellen tegenwoordig zo vaak pakketjes dat je soms even niet meer weet wat er bezorgd gaat worden. De kans is dus groot dat je zo'n link aanklikt en dan is het leed vaak al geschied. Er wordt niet gevraagd naar je bankgegevens, daar trappen mensen niet meer in. De schadelijke software nestelt zich op je telefoon of computer en criminelen volgen daarna alles wat je doet."
Een tijdlang waren banken nog vrij coulant met slachtoffers van dit soort fraude, maar dit wordt steeds minder. "Banken zeggen nu ook: we waarschuwen hier al jaren voor. Als je overal op blijft klikken en overal intrapt dan is dat je eigen probleem. Je kunt je schade vaak niet verhalen. Helemaal niet als je zelf geld overmaakt naar bijvoorbeeld iemand op Marktplaats die achteraf niet te vertrouwen bleek."

Virus voor 50 euro

Via het darkweb, maar ook via geheime Telegram-groepen en zelfs via Facebook worden virussen, nagemaakte websites, valse QR-codes en hackerssoftware verhandeld. "En dat is helemaal niet zo duur. Voor 50 euro heb je al een virus." Ook zou je denken dat advertenties op Facebook en Instagram betrouwbaar zijn en gecheckt worden. "Dat denken inderdaad veel mensen, maar dat is niet waar."
Criminelen zijn er dag en nacht mee bezig. Want als een oplichting lukt dan levert het vrijwel altijd direct veel geld op. Daarom zijn de nagemaakte websites ook steeds beter nagemaakt. Inclusief groen slotje en QR-codes. "Ik doe altijd een quiz tijdens mijn presentatie en dat is het altijd schokkend om te zien hoeveel mensen erin trappen."
Volgens Maria kun je je voor 90% kunt beschermen tegen cybercriminelen door een paar eenvoudige maatregelen. Zoals voor elke inlog een ander, moeilijk te raden wachtwoord aanmaken. Een ander probleem zijn volgens Maria de vele dataleks bij bedrijven. Via een hack worden grote aantallen gegevens gestolen en daarna vaak doorverkocht. "Op mijn website hou ik bij hoe vaak en waar dit is gebeurd. Als op deze manier je gegevens worden gestolen kun je daar weinig tegen doen."
Ik maak me zorgen. Dit gaat alleen maar erger worden.
Maria Genova
Eigenlijk kun je het vergelijken met een fietsendief, zegt ze. Staat je fiets niet op slot dan is je fiets snel gestolen. Zit er 1 slot op dan kijkt een dief even verder voordat hij de knipschaar erbij pakt. Maar heb je 2 of meer sloten dan is de kans groot dat de dief het helemaal opgeeft. "Zo werkt het met cybercriminaliteit ook. Je moet je zelf zo oninteressant mogelijk maken."
Hoe ziet cybercriminaliteit er over 10 jaar dan uit? "Ik ben een heel vrolijk persoon, maar ik zie de toekomst wat cybercriminaliteit betreft erg somber in. Als je ziet hoe weinig kennis er is over cybercriminaliteit bij mensen en dat vergelijkt met de ontzettend vergevorderde kennis bij criminelen dan maak ik me echt zorgen. Het is explosief gegroeid de laatste tijd en het gaat alleen maar erger worden."
De online informatieavond met Maria Genova is vanavond vanaf 19.00 uur live te volgen.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Regio90.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.