Rekeningrijden na corona weer uit de kast: 'Nú is het moment'

PROVINCIE UTRECHT - Automobilisten merkten het vorige week al in de spits: het wordt weer drukker op de weg. Waar veel filerijders van droomden, was tijdens de coronacrisis even werkelijkheid: geen files. En we waren optimistisch, want nu hebben we toch gezien hoe het allemaal anders kan? De praktijk blijkt weerbarstiger. Het is dagelijks weer aansluiten geblazen.
Filerecord na filerecord werd er verbroken vorige week. "Het is ontegenzeggelijk drukker dan begin dit jaar", zegt Diederik Fleuren van Rijkswaterstaat. "Met elke versoepeling zie je het drukker worden." De drukkere ochtend- en avondspitsen zijn een optelsom van meerdere factoren, legt Fleuren uit. "De maanden oktober en november zijn altijd drukker vanwege herfstachtig weer, het ingaan van de wintertijd, veel weggebruikers zijn terug van vakantie en meer mensen pakken de auto in plaats van bijvoorbeeld de fiets."
Maar of het ook drukker is dan vóór corona, dat is nog niet bekend. "Daar lijkt het niet op. Maar om het met zekerheid te zeggen, moet je het over een langere periode bekijken. Het is nu nog te vroeg om dat te constateren", aldus Fleuren.

'Mensen zijn gewoontedieren'

Het verbaast gedragswetenschapper Kees van den Bos van de Universiteit Utrecht niet dat het weer drukker wordt op de weg. "Mensen zijn gewoontedieren. Veel mensen leidden vóór corona een leven dat ze goed beviel", zegt hij, doelend op gezette tijden met de auto naar het werk gaan. "Bovendien wordt er van sommige mensen ook verwacht dat ze weer naar kantoor komen", vult hij aan. "En in het ov zoals de trein is er nog steeds een belangrijke beperking, daar moet je met een mondkapje op naast mensen zitten die je niet kent."
En dus kochten veel mensen in coronatijd een tweedehands auto, vertelt BOVAG-woordvoerder Paul de Waal. Al is dat niet de verklaring voor drukte op de weg. "Het wagenpark is wel gegroeid in coronatijd, maar niet zo hard als voor corona. Dat kan dus niet de verklaring zijn voor de files die nu ontstaan."

Kilometerheffing

De Waal meent dat het nu echt tijd wordt om het rekeningrijden serieus te bekijken. "Het is een langetermijnoplossing, en die hebben we straks nodig. Met één miljoen huizen die erbij komen, het wagenpark dat meer gaat groeien. Het wegennet staat onder druk."
De kilometerheffing, of rekeningrijden zoals het in de volksmond wordt genoemd, is een belasting op een aantal kilometers. De maatregel heeft als doen om het verkeer op bepaalde tijdstippen te verminderen. Het kan op verschillende manieren ingevoerd worden. Door een heffing in de spits, of juist een korting buiten de spits.
Hij ziet veel voordelen aan het plan. "Ook de CO2-uitstoot wordt hiermee beperkt", vertelt De Waal. BOVAG is een voorstander van 'betalen voor gebruik'. "Voor veel andere dingen zoals gas, de telefoon en water betaal je ook voor gebruik. Daar word je ook bewuster van. We zijn allemaal calculerende burgers, we doen ons wasje ook in het laagtarief van de stroom."
Het duurt zo'n acht jaar om het rekeningrijden in te voeren, zegt de organisatie. De BOVAG wil geen moment meer verspillen. "Nu moet je een onomkeerbare stap maken. Ook omdat we gezien hebben hoe heerlijk het is om níet in de file te staan."

'Prijsprikkel is niet het enige'

Erik Verhoef, hoogleraar ruimtelijke economie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, zegt dat wij 'verbazingwekkend weinig' doen met het prijsmechanisme. "Een gerichte prijsprikkel kan tot een behoorlijke gedragsverandering leiden. Al is dat niet de enige factor."
Het argument dat spitsrijden voor hoge inkomens wordt, hoeft niet te gelden, denkt Verhoef. "Je kan ook de tarieven verlagen voor het níet rijden in de spits, een positieve prijsprikkel. Ook een combinatie is mogelijk: goedkoper in de daluren en duurder in de spits."
De overheid moet hier wel de regie in nemen, antwoordt de vervoerseconoom desgevraagd. "De snelweg zijn rijkswegen, dus het ligt voor de hand dat de overheid daar beleid op gaat maken. Zeker als je ook de klimaatdoelstellingen van 2030 wil halen."

10 procent maakt het verschil

Als het rekeningrijden er komt, zal het nog jaren duren. Om het fileprobleem op korte termijn op te lossen, denkt De Waal van BOVAG dat werkgevers en werknemers flexibeler moeten werken. "We hebben gezien dat het kan. En bepaalde onderzoeken zeggen dat het fileprobleem gehalveerd wordt als je 10 procent van de auto’s uit de file haalt. Dat is een realistische inschatting."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.