Spannende week voor onderwijspioniers: welke nieuwe scholen krijgen we in Utrecht?

UTRECHT - Het is een spannende tijd voor de initiatiefnemers van drie nieuwe scholen in Utrecht. Ze hebben nog tot vrijdag om genoeg ouderverklaringen binnen te halen. Het gaat om het islamitische Al Amana College in Overvecht, O3 en Agora.
Drie nieuwe scholen in Utrecht?
Drie nieuwe scholen in Utrecht? © ANP
De wet 'Meer ruimte voor nieuwe scholen' die dit jaar inging, maakt het mogelijk scholen te stichten die buiten de traditionele religieuze en pedagogische richtingen vallen. Belangstellenden kunnen met een ouderverklaring een nieuwe school ondersteunen. Dat gaat via DigiD. Daarmee kan de initiatiefnemer aantonen dat er genoeg belangstelling voor de school is.
De nieuwe wet is bedoeld om het onderwijs te moderniseren. En daarvoor is veel animo. Landelijk zijn er 70 ideeën voor basisscholen en 32 voor middelbare scholen. Alle initiatieven zijn online te vinden bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) van het ministerie.

Islamitische middelbare school in Overvecht

Voor het islamitische Al Amana College in Overvecht ziet het er goed uit. Om officieel te mogen starten zijn 648 ouderverklaringen nodig, verdeeld over drie niveaus. "We mogen starten met mavo en havo. Nu alleen nog vwo", zegt directeur-bestuurder Abdelkarim Salihi op de site van de school.
Al Amana voorziet in een behoefte. In Utrecht zitten al islamitische basisscholen, maar een middelbare school is er nog niet. "Onze doelstelling is de leerlingen te ondersteunen bij de integratie en emancipatie in de Nederlandse samenleving met behoud van de eigen islamitische identiteit", meldt de school. "De islamitische levensovertuiging brengen we tot uitdrukking in het onderwijs en de manier waarop we in de school samenleven. Uiteraard nemen onze leerlingen ook kennis van andere levensbeschouwingen en leefwijzen."

Agora

Een ander plan is Agora Utrecht, een school voor 0 tot 18-jarigen. Als locatie hebben de initiatiefnemers de nieuwe wijk Merwedekanaalzone op het oog. Agora is conceptonderwijs, een zogenoemde leergemeenschap die al meerdere vestigingen in het land heeft. Heel wat leerlingen hebben er inmiddels een diploma behaald.
De drie initiatiefnemers van Agora Utrecht zijn allen ouder en hebben een achtergrond in het onderwijs. Het huidige systeem ervaren ze als een keurslijf. Hun initiatief wordt ondersteund door de Utrechtse scholenkoepel KSU. "Deze smaak is er niet in Utrecht en we zijn allemaal bevlogen om het onderwijs anders aan te vliegen", zegt Els Mast, een van de initiatiefneemsters.

De filosofie

Agora staat voor inclusief onderwijs, waar kinderen plezier hebben in leren. Er wordt vertrouwd op hun natuurlijke nieuwsgierigheid en ontwikkelbehoefte. "Om kinderen gelijke kansen te geven moet je ze ongelijk behandelen", luidt het motto.
"We doen veel aan inspiratie en challenges zodat het onderwijs leuk wordt en er intrinsieke motivatie ontstaat om te leren. In de eerste twee jaar zijn er bij Agoriaans onderwijs geen vakken, maar vijf werelden waarin de leerlingen kunnen leren wat ze willen. Het is daarna veel makkelijker kiezen voor vakken om eindexamen in te doen. De leerlingen zijn dan ook meer gemotiveerd", zegt Mast.
Zo ziet het Agora-onderwijs eruit in Roermond, waar in 2015 de eerste vestiging opende.

Inspectie

De inspectie oordeelde in 2019 dat conceptscholen als Agora onvoldoende doelen stellen en dat niet duidelijk is welke resultaten hun speciale concepten opleveren. De directeur van Agora weerlegde de kritiek destijds in het tv-programma Nieuwsuur.
Agora Utrecht stelt dat het oordeel van de inspectie inmiddels achterhaald is en dat er in de loop der jaren ook zaken zijn aangepast. "Ieder kind krijgt de vrijheid om te leren wat hij wil, maar dat is zeker niet vrijblijvend. Er worden doelen aan gekoppeld, de leerlingen worden gecoacht en behalen uiteindelijk een diploma."
Er zijn volgens Mast veel ouders die warm worden van de Agora-plannen in Utrecht. Ook zijn er veel reacties van enthousiaste docenten. "We krijgen te horen: mag ik alsjeblieft komen werken en meedenken." Agora heeft vrijdag 700 ouderverklaringen nodig.

O3 Utrecht

O3 Utrecht is een experimenteel initiatief van twee ervaren schoolleiders, Jacomijn de Vries en Guido Bastiaans. Het onderwijs op O3 Utrecht gebaseerd op de Unesco-doelstellingen. "Het gaat daarbij om de door alle VN-lidstaten onderschreven 17 duurzame ontwikkelingsdoelen die bijdragen aan het beëindigen van armoede, ongelijkheid en klimaatverandering in 2030", vertelt Bastiaans.
Het onderwijs is gericht op samen projectmatig en thematisch leren met bedrijven en andere organisaties uit de stad. Dat gebeurt op het gebied van echte en herkenbare vraagstukken uit de directe omgeving. Het is de bedoeling dat de school voor mavo, havo en vwo gaat starten in 2023.
Het is om verschillende redenen een broodnodig en uniek concept, vinden de initiatiefnemers. "Utrecht groeit de komende jaren en dus ook het aantal leerlingen dat een plek nodig heeft op een school. De afgelopen jaren is loting voor een plekje op een school naar keuze geen uitzondering maar de regel in de stad."
Is er genoeg belangstelling voor zo'n school? Bastiaans ziet van wel, zeker in Utrecht. Toch gaat het er volgens hem om spannen of er volgende week genoeg ouderverklaringen binnen zijn. "De drempel is hoog om er een in te vullen. Je moet een DigiD hebben en het bsn-nummer van je kind bij de hand hebben en er zijn veel technische problemen. Daarnaast zijn wij particulieren en hebben we geen koepel of organisatie achter ons met een groot netwerk. Maar ook als we het niet halen, gaan we door en dienen we ons plan in."

Ouders en Onderwijs

Lobke Vlaming van belangenorganisatie Ouders en Onderwijs juicht het toe dat dat er nieuwe plannen voor scholen zijn. "Het is goed dat er meer ruimte is voor vernieuwend onderwijs, zodat ouders meer keuze hebben voor hun kind."
Toch is er ook een 'maar', zegt Vlaming. "Het is van groot belang dat er goed wordt gecontroleerd op de kwaliteit van het onderwijs in die scholen. Ook is het belangrijk dat de ouderverklaringen komen van ouders die daadwerkelijk de intentie hebben om misschien hun kind op zo'n school te doen. Nu zien we ook dat ouders worden overgehaald, bijvoorbeeld met prijzen."
Vlaming doelt op een onderwijsstichting die een elektrische bakfiets verlootte onder ouders in ruil voor hun steun voor een nieuw integraal kindcentrum. Directeur Hans Teegelbeckers van de Vereniging voor openbare en algemeen toegankelijke scholen sprak eerder al zijn verbazing uit over de win-actie. "Het lijkt mij niet de bedoeling dat je de steun van ouders kóópt, nota bene met belastinggeld dat bedoeld is voor goed onderwijs. Zo krijg je niet een goed beeld van de behoefte aan een nieuwe school", liet hij weten op de site van de vereniging.

Hoe verder?

Als scholen vrijdag 29 oktober genoeg ouderverklaringen hebben, worden ze beoordeeld door de Onderwijsinspectie en krijgen ze al dan niet een financiering. Het ministerie neemt daarover voor 1 juni volgend jaar een besluit. De gemeente Utrecht gaat over de huisvesting. Als alle stappen zijn doorlopen kunnen nieuwe scholen in 2023 open.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.