Terugblik: Bunschoten eindelijk verlost van vervuilde Westdijk
Terugblik: Bunschoten werd in 2021 eindelijk verlost van de vervuilde Westdijk
Bunschoten-Spakenburg - Drieduizend vrachtwagens aan vervuilde grond, daar zat Bunschoten-Spakenburg vijf jaar lang mee opgescheept. Het waterschap gebruikte het als versteviging van de Westdijk, maar de grond bleek vervuild met zouten, zware metalen en de kankerverwekkende stof benzeen. Al in 2016 kwam de vervuiling aan het licht, maar het dorp moest tot eind dit jaar wachten op een oplossing. In dit artikel blikken we terug op dit peperdure hoofdpijndossier.
Het begon als een duurzaam idee: thermisch gereinigde grond (TGG) gebruiken om de Westdijk te versterken, een vorm van recycling, maar al snel blijkt dat de grond lang niet zo schoon was als werd gedacht. In het najaar van 2016 zorgt harde regen ervoor dat de vervuiling in het slootwater terecht komt. Al snel merken boeren dat de waterkwaliteit achteruit gaat en zijn er zorgen over een abnormaal hoge sterfte onder kalfjes.
Onrust
Na onderzoek blijkt dat er hoge concentraties zout, sulfaat en zware metalen in het water zitten. Het Waterschap Vallei en Veluwe spoelt de sloten schoon en houdt de kwaliteit van het water in de gaten, maar de onrust in het dorp neemt toe. De gemeenteraad van Bunschoten komt zelf eerder terug van zomerreces voor een extra vergadering over de vervuiling van de Westdijk.
Hoewel het voor de gemeente direct overduidelijk is dat de grond zo snel mogelijk weg moet, is er volgens het waterschap eerst meer onderzoek nodig. Het is belangrijk om precies te weten wat er in de grond zit, bijvoorbeeld om te kunnen bepalen waar de grond naartoe kan en of er speciale vergunningen nodig zijn voor het vervoer. Het is de start van een grootschalig bodemonderzoek, waarbij duizenden grondmonsters in het laboratorium worden getest.
Chemische stoffen
De klus neemt veel tijd in beslag, pas in 2019 is het onderzoek afgerond. In de grond zit niet alleen een te hoge concentratie van zouten en metalen, er worden ook chemische stoffen zoals benzeen en de 'potentieel zeer zorgwekkende stof' GenX aangetroffen. Deze stoffen kunnen kankerverwekkend zijn.
Toch is er voor de bevolking van Bunschoten geen reden tot paniek. De GGD verwacht dat eventueel verdampen van de stof niet zal leiden tot relevante concentraties in de lucht. Het RIVM stelt dat de stoffen ook geen gevaar vormen voor weidevogels in het gebied. Het drinken van het vervuilde water brengt wel risico's met zich mee. Daarom wordt geadviseerd om vee en huisdieren niet uit de sloten te laten drinken.
Afgraven
Als de periode van onderzoek ten einde is, kan er eindelijk begonnen worden met het verwijderen van de grond. Toch wordt het geduld van het dorp verder op de proef gesteld, er volgt een periode van uitstel op uitstel. De gemeente Bunschoten probeert de druk op het waterschap op te voeren, zelfs via de rechter. Uiteindelijk starten de werkzaamheden eind 2020.
De 120 miljoen kilo vervuilde grond wordt in twaalf delen van de Westdijk afgegraven. De grond wordt vervolgens met vrachtwagens richting de rivier de Eem gereden, waar het per schip wordt afgevoerd naar een afvalverwerkingsbedrijf in Drenthe en een stortplaats in de haven van Rotterdam.
Niet klaar
Op dit moment zijn de werkzaamheden nog niet helemaal afgerond. Nu de vervuilde grond is afgevoerd, moet de polder nog schoongemaakt worden en de steunberm van de dijk voorzien van klei en schone zand uit het IJsselmeer. Daarna wordt de dijk opnieuw ingezaaid. De verwachting is dat dit in het voorjaar van 2022 is afgerond.
Voor Bunschoten is het dossier dan gesloten, maar voor het waterschap nog zeker niet. De extra werkzaamheden hebben ruim 32 miljoen euro gekost. En die kosten wil het waterschap verhalen op de aannemer die de klus heeft uitgevoerd: FL-Liebregts. De aannemer zou verantwoordelijk zijn voor de gemaakte fouten en om dat te bewijzen stapt het waterschap naar de rechter.
