Kerst in de kerk: met 50 bezoekers of toch online?

"We weten het nog niet", zegt ouderling Wim Heenck van de Sealthiëlkerk in Leerdam. "We hopen daar als kerkraad nog over te vergaderen." De ouderling worstelt over de telefoon duidelijk hoorbaar met het dilemma. Houden ze zich in Leerdam aan de oproep van de kerkgenootschappen en overheid om met niet meer dan vijftig mensen tegelijk samen te komen? Of gaan ze door op de al eerder ingeslagen weg, met minder kerkgangers én anderhalve meter afstand tussen de verschillende huishoudens in de kerk?

"Ons kerkgebouw is nieuw en heeft hele goede ventilatie. We kunnen de afgelopen twee jaar dan ook geen besmettingen herleiden tot de kerkdiensten. Dat geeft ons wel het vertrouwen dat we veilig handelen als we niet afschalen naar vijftig."

Het advies van de protestantse kerk én van de bisschoppen is de kerkdiensten ook met Kerst zoveel mogelijk digitaal uit te zenden. En als er toch "redenen zijn om – in uitzonderlijke gevallen – fysieke diensten te houden", dan zou dat moeten met maximaal vijftig kerkgangers, "exclusief medewerkers". Let wel, dit is een advies, dat de kerken in samenspraak met de overheid geven aan de parochies en gemeentes. Het is geen plicht. Want mensen mogen nog altijd samenkomen voor hun geloof of levensovertuiging. Er is ook geen verbod op zingen.

Bij de evangelische gemeente Mozaiek0318 in Veenendaal pakken ze met Kerst "compleet uit, zoals we normaal ook zouden doen". Met negen online kerstdiensten, die veel weg hebben van een muziekconcert. De kerk koos tijdens corona al snel voor het internet, omdat het ook op anderhalve meter geen doen was om iedereen te bedienen.

"Het is jammer dat het niet door kan gaan, maar we gaan des te meer inzetten op livestream", zegt voorganger Nelynda Troost. "We hebben ook extra geïnvesteerd in alle camera's zodat we het goed in beeld kunnen brengen en dat mensen toch een beetje het idee hebben dat ze erbij zijn. We zetten er alles op in om die kwaliteit heel hoog te houden, zodat mensen echt nog wel de beleving van de kerkdiensten mee kunnen maken."

De online diensten trekken inmiddels kijkers uit het hele land, en ook uit het buitenland. Met Kerst zal dat volgens voorganger Troost niet anders zijn.

In de katholieke kerken van de Sint Martinusparochie in Utrecht moeten ze het deze Kerst met een enkele voorzanger doen, of soms misschien met maar vier leden van een koor. "Maar dat zijn wel geoefende zangers, hoor", verzekert pastoor Hans Boogers ons. "Dat klinkt nog best mooi in al zijn eenvoud."

De elf geloofsgemeenschappen in de stad mochten zelf kiezen hou ze hun diensten vorm zouden geven, met inachtneming van het advies van maximaal vijftig kerkgangers. Sommigen kozen voor een livestream, anderen voor een gestreamde dienst mét wel publiek in de kerk. Aanvankelijk leek het erop dat zelfs dat niet zou kunnen, maar nu dit het advies is, is het toch wel fijn dat de mogelijkheid er is, zegt pastoor Boogers.

"In een lege kerk is het wel heel kaal. Het is toch fijn als je in ieder geval nog een paar mensen voor je ziet. Vorig jaar deden we dat met fotootjes. Het is een rare situatie, maar in ieder geval kunnen we nog iets. We moeten natuurlijk voorzichtig zijn met corona en ik ben blij dat we dat ook doen, maar ik ben ook blij dat er in ieder geval een paar mensen binnen kunnen komen en dat ze over de dag heen ook even de kerk in kunnen."

Voor de diensten geldt een maximum van vijftig kerkgangers, op volgorde van inschrijving. Maar wie dat wil is overdag wel welkom om even een kerk binnen te lopen en bijvoorbeeld de kerststal in de Catharijnekerk te bekijken. Dat mocht vorig jaar ook en toen leverde dat geen enkel probleem op.

"De ervaring leert dat het mondjesmaat doorloopt. Maar als er teveel mensen tegelijk komen, moeten ze even wachten. Het is net als in de winkel. Dan moet je even buiten wachten. Maar het is toch fijn dat die mogelijkheid er is. Het is toch altijd een plek van bezinning, om te bedenken: waar leven we eigenlijk voor?"

Dat is ook precies de reden waarom ze in Leerdam nog niet precies weten wat ze gaan doen. We zien voor onszelf de kerkdiensten als essentieel, legt ouderling Wim Heenck uit. "Ik wil het niet vergelijken met de essentiële winkels, dat vind ik een te platte vergelijking, maar we zien de kerkdiensten wel als essentieel. In onze optiek roept de bijbel ons op om als gemeente samen te komen."

Donderdag praten ze verder over de Kerst, maar een gemakkelijk gesprek zal dat niet worden. Als het alleen zou gaan over de basisregels en afstand houden, dan waren ze snel klaar, 'want dat doen we al twee jaar'. "En dat doen we met overtuiging, omdat we daar zelf ook waarde aan hechten. De gezondheid van onze mensen en van anderen weegt ons ook zwaar. Maar het is al twee jaar lang bijna een voortdurende worsteling."