Voormalig officier van justitie over Sjoerd Swane: 'Zaak is nog steeds van belang'

Roy* van de FIOD raakt als rechercheur betrokken bij het onderzoek naar Sjoerd Swane. In 2005 verschijnt het rapport Heldere Grenzen in opdracht van de gemeente Maarssen, over het handelen van de omstreden politicus uit Maarssen. Het rapport trekt ook de aandacht van de FIOD, die besluit nader onderzoek te doen naar Swane. Hij wordt naar aanleiding van het strafrechtelijk onderzoek schuldig bevonden aan ambtelijke corruptie, valsheid in geschrifte en belastingfraude.

Het onderzoek dat de FIOD samen met de Rijksrecherche naar Swane doet was uniek in die tijd, zegt Roy. "Dit is het eerste onderzoek geweest van de FIOD en Rijksrecherche tegen een politiek bestuurder in Nederland. En ook de eerste die daarvoor veroordeeld is. Daarvoor zijn nooit eerder politiek bestuurders veroordeeld voor corruptie. Misschien wel voor andere dingen, maar nooit voor corruptie."

Dat maakte het voor Roy bijzonder om aan het onderzoek mee te werken. Het gaat om zaken met een extra gevoeligheid. "Je moet niet onbezonnen iets doen. Dan schaad je mogelijk niet alleen het privéleven maar ook iemands politieke carrière."

"Het is een hele oude zaak, uit 2011. Toch is de zaak nog steeds van belang", zegt voormalig officier van justitie Wim Bollen. Inmiddels is Bollen gepensioneerd. "Veroordelingen komen niet vaak voor, we hebben ze later ook wel gehad hoor. De zaken tegen VVD-ers Jos van Rey en Ton Hooijmaaijers." De voormalig officier van justitie zegt dat wetgeving om ambtelijke corruptie aan te pakken de laatste jaren is aangescherpt en dat de strafzaak tegen Sjoerd Swane daaraan heeft bijgedragen.

Bollen legt uit dat er voor de strafzaken tegen deze politici lange tijd een juridische discussie was over steekpenningen. Zo was er een juridische afweging of het aannemen van betalingen wel of niet in strijd was met iemands plicht. De aandacht ging voorheen uit naar de onpartijdigheid van verdachten in corruptiezaken, legt Wim Bollen uit. Dat kon een strafeis verlagen. Nu is het aannemen van steekpenningen gelijkgetrokken en heeft dat geen invloed meer op de strafeis.

De organisatie Transparancy International houdt een lijst bij van landen die meer of minder scoren op het gebied van corruptie. Nederland staat op plek 8 van de minst corrupte landen. Een om te koesteren maar we moeten niet achterover gaan leunen, vindt Wim Bollen.

Bollen: "Helaas moeten we zeggen dat Nederland niet brandschoon is. We hebben de Panamapapers gehad, pas discussie gehad over belastingontwijking van een minister van Financiën (red. Wopke Hoekstra, CDA). Dus het is een precair onderwerp waar niet genoeg belangstelling voor kan bestaan. En ook de oude zaak Swane geeft wel heel duidelijk aan waar de risico's liggen ook voor de huidige functionarissen op dat gebied."

"Het is ook niet voor niets dat ik geheel vrijwillig in een clubje zit van de FIOD waarin we ons bezig houden met corruptiezaken", zegt rechercheur Roy. "Het tast de integriteit van de samenleving aan. Ik vind dat vrij ernstig."

*Roy werkt nog steeds als rechercheur bij de FIOD. Om die reden maken we zijn achternaam niet bekend.