Veel kleine partijen nieuw in de gemeenteraden: 'Een coalitie vormen kan lastig zijn'

Docent en onderzoeker Harmen Binnema van de Universiteit Utrecht vertelt dat dit niet nieuw is, maar wel dat het is toegenomen. “In 2018 zagen we dit al. Toen zagen we al dat heel veel kleine partijen vertegenwoordigd waren.” Zo vertelt de onderzoeker dat kiezers op veel plekken de keuze hebben tussen 15 tot 20 partijen." Bijna voor elke mening bestaat er wel een partij is of er een voor op te richten. Als al die partijen in toenemende mate stemmen weten te werven, krijg je die versplintering."

Als Binnema gevraagd wordt of dat een goede ontwikkeling is, zegt hij dat het altijd goed is dat mensen zoveel keuze hebben, maar er is ook een keerzijde. "Het kan lastig zijn als er een coalitie gevormd moet worden. Het is mogelijk dat in sommige gemeenten vijf of zelfs zes partijen nodig zijn om zo’n coalitie te kunnen vormen. Dit is lastig voor de bestuurbaarheid.”

Lees ook: UKiest: de opmars van de lokale partijen tekent zicht af

Een voorbeeld daarvan is Leusden, daar kwam de lokale partij Lokaal Belangrijk van nul naar zeven zetels. Volgens de onderzoeker is het mogelijk lastig voor zo’n onervaren partij om mee te besturen. "Dat is best ingewikkeld, zeker als je nog niet echt thuis bent in het gemeentehuis en ook nog niet weet hoe de andere partijen in elkaar zitten. Dat lijkt me best een uitdaging."

Wel denkt Binnema dat het goed is dat de grootste partij het initiatief neemt bij die collegeonderhandelingen. "Toch kan ik me ook voorstellen dat partijen denken dat ze eerst vier jaar in de oppositie zitten om daarmee de politiek onder de knie te krijgen. Aan de andere kant: als je zoveel steun van je kiezers krijgt, is het ook logisch om te gaan meebesturen."

Lees ook: De gemeenteraadsverkiezingen van 2022 bij RTV Utrecht

In de stad Utrecht werden GroenLinks en D66 opnieuw de grootste partijen. Hoewel zij tijdens de campagne van polder Rijnenburg een breekpunt maakten, denkt Binnema dat het handig is dat deze twee partijen opnieuw samen gaan besturen. "De afgelopen vier jaar hebben zij ook met elkaar bestuurd en toen zijn ze er in de praktijk toch best vaak uitgekomen." Daarnaast lijkt het volgens hem ook logisch dat ze allebei weer in het nieuwe college in Utrecht komen. "Ik neem aan dat ze naast polder Rijnenburg ook een hele hoop andere dingen voor de stad Utrecht voor elkaar willen krijgen."

Bij deze gemeenteraadsverkiezingen hadden veel lokale partijen succes, maar dit wordt wel degelijk overschaduwd door de opkomst, want die was opnieuw bijzonder laag. Binnema vermoedt dat dit te maken heeft gehad met de oorlog in Oekraïne. “Het besef dat er verkiezingen aan zaten te komen was wat minder. We hebben hierdoor ook minder campagne op straat gezien, en zeker op televisie is het op heel veel andere dingen gegaan. We zien bij de opkomst een dalende trend en dat is zorgelijk."