Van Rossem vertelt over het artsenverzet in Kamp Amersfoort

Kamp Amersfoort was berucht. Er heerste een gewelddadig regime met honger en terreur. 650 mensen kwamen om. Zij werden gefusilleerd of kwamen door mishandelingen of ontberingen om het leven. Van het orginele kamp is - op de kenmerkende wachttoren na - bijna niets meer over. De laatste barak verdween vijftig jaar geleden. Inmiddels is op de plek van Kamp Amersfoort een herinneringscentrum en een museum gevestigd.

Tussen de gevangenen in Kamp Amersfoort valt één groep op: artsen. Allemaal leden van het 'artsenverzet'. Geweldloos verzet van - de naam zegt het al - artsen die weigerden de Duitsers zich te laten mengen in hun vakgroep. Onderzoeker Floris van Dijk van Kamp Amersfoort deed onderzoek naar deze bijzondere gevangenen.

Veel artsen verenigden zich in de geheime artsenverzetsorganisatie 'Medisch Contact'. Door een soepel lopend communicatiesysteem met estafettebrieven, werden de leden van informatie voorzien en aangespoord tot actie. Zo'n brief werd persoonlijk van arts 1 naar arts 2 - en verder - gebracht. Na het lezen moesten de brieven vernietigd worden. Er zijn er dus maar weinig bewaard gebleven. Vijf, om precies te zijn. Eén van die vijf brieven gaat over de plicht mensen met snij- en schietwonden te melden bij de Duitsers. Mogelijk zou het gaan om verzetsleden. De verzetsorganisatie besluit zich niet te houden aan deze meldingsplicht.

Het Medisch Contact was de eerste georganiseerde verzetsgroep van Nederland. Bekend om haar geweldloos verzet. "Bovendien", benadrukt historicus Van Dijk, "kreeg de verzetsgroep steun van het overgrote deel van de beroepsgroep!"

De meest bekende actie van de artsen in het Medisch Contact was hun zogenoemde 'bordjesactie'. Van Dijk: "Een protestactie waarbij in maart 1943 6200 van de ruim 6600 artsen die op dat moment in ons land actief waren het woord 'arts' op de bordjes aan de deur van hun praktijk afplakten als protest tegen de verplichte lidmaatschap van de door de bezetter ingestelde Artsenkamer. Ze deden hiermee symbolisch afstand van hun titel."

Jan Roorda, een vooraanstaand huisarts uit Haarlem, stond aan basis van Medisch Cerzet Hij schreef zijn belevenissen in Kamp Amersfoort op. Uit zijn dagboek: "Nieuwsgierig keek ik om naar de barakken en de mannen die er rondliepen. Schooierachtige soldaten op klompen in oude uniformen met kaal geknipte hoofden en met bleke gezichten. Zo liepen ze daar in grote getalen rond. "Nicht anlehnen" (vrij vertaald: "niet zo staan te leunen"), wordt mij plotseling toegebruld en toen besefte ik ineens de grote verandering die mijn toestand had ondergaan. Toen besefte ik, dat ik te midden van vijanden was en dat ik mijn houding daar naar moest bepalen."