Boek over Utrechtse Truus van Lier: waarom schoot het meisje met de 'vergeet-me-niet-ogen' een NSB'er dood?

© Thomas Rap
UTRECHT - We kennen in Utrecht de Truus van Lierlaan en aan de Catharijnesingel schieten elk voorjaar narcissen uit de grond om de naam TRUUS te vormen. Wie is Truus en waarom wordt ze geëerd? Journalist en historicus Jessica van Geel schreef het vandaag verschenen boek 'Truus van Lier, het leven van een verzetsvrouw'.
In het kort
Truus van Lier, geboren in 1921, kwam uit een rijke familie. Het gezin woonde naast het Rietveld Schröderhuis. In 1940 ging Van Lier studeren aan de Universiteit Utrecht. Ze werd lid van het studentencorps UVSV en een studentenverzetsgroep.

In 1943 infiltreerde ze in de NSB en Wehrmacht als 22-jarige en werden haar kleine verzetsdaden steeds groter. Op 3 september 1943 schoot ze de Utrechtse NSB-hoofdcommissaris van politie Gerard Kerlen dood bij zijn huis aan het Willemsplantsoen in Utrecht. Ze had hem in de periode daarvoor lange tijd geschaduwd.

Enkele weken later werd Van Lier opgepakt. In concentratiekamp Sachsenhausen werd ze op 27 oktober 1943 werd gefusilleerd.

Een opsomming van feiten is het niet geworden. Het boek van Van Geel leest eerder als een roman. "Ik wil dat de lezer bij Truus is en meeleeft met haar keuzes en gedachtes. Waarom ging ze het verzet in, pakte ze de wapens op en besloot ze een NSB-politiecommissaris om te leggen?"
Interview met Jessica van Geel in Aan Tafel! op Radio M Utrecht
Een paar jaar geleden kwam ze het verhaal op het spoor. Van Geel deed onderzoek voor een boek over beeldend kunstenaar Truus Schröder, de geliefde van ontwerper Gerrit Rietveld. Het echtpaar bewoonde het door henzelf ontworpen Rietveld-Schröderhuis aan de Prins Hendriklaan 50.
Rietveld-Schröderhuis.
Rietveld-Schröderhuis. © RTV Utrecht / Marko Faas

Brieven in het archief

In een archief van Truus Schröder vond Van Geel honderden brieven aan geliefden en familieleden. "Ook schreef ze anekdotes over haar buurmeisje Truusje, die weleens bij haar in huis speelde. Ze noemde haar het meisje met de vergeet-me-niet-ogen."
Het bleek te gaan over Truus van Lier, de latere verzetsvrouw. In de oorlog werden de brieven alarmerend van toon. "Ze schreef over wat Truusje had gedaan en na de oorlog schreef ze dat Truusje werd gezocht door haar vader en dat niemand wist waar ze was. Ik raakte gefascineerd door het verhaal en wilde weten: wie is dat meisje? "
Wie nu dat monumentale Rietveld-Schröderhuis bezoekt, koopt kaartjes in het pand waar de familie Van Lier heeft gewoond. Van Geel: "Dat is een van de redenen dat ik aan dit boek ben begonnen. De bezoekers van het Rietveld-Schröderhuis moeten weten dat in dat gewone bakstenen huis zich ook een bijzonder leven heeft afgespeeld. Ik ben onderzoek gaan doen in Het Utrechts Archief, bij het NIOD en heb familieleden en andere onderzoekers gesproken om alles boven water te krijgen."
TEST
TEST © Het Utrechts Archief

Morele discussie

Truus en haar verhaal zijn lang onbekend gebleven. Haar oudere zus werd begin jaren '80 geïnterviewd, maar dagboeken of brieven van Van Lier zijn er niet. Daarbij was het lange tijd moeilijk om verzetshelden te eren die mensen gedood hebben. In het boek gaat het ook over die morele discussie. "Destijds waren er ook al gesprekken over. Hoe ga je om met een moordenaar in het verzet?"
Utrecht raakt steeds meer bekend met Truus van Lier en haar leven. Er komt ook een standbeeld van haar dit jaar aan de Catharijnesingel. "Ik vind het alleen maar heel fijn. Ik ben erg geïnteresseerd in het onderwerp", zegt Van Geel. Toch moet ze drie jaar hard werken een beetje afstand. "Het is wel goed om even uit de Tweede Wereldoorlog te zijn. Het is donker, negatief en zwaar, al is de standvastige en vastberaden Truus van Lier ook wel iemand die hoop geeft."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.