Lina fotografeerde de annexatie van de Krim: 'Er duiken steeds kleine daden van Oekraïens verzet op'
UTRECHT - De Oekraïense Lina Lomakhina kreeg na een operatie problemen met haar korte termijn geheugen. Sindsdien fotografeert ze om niet te vergeten. Met haar fototoestel legde ze bijvoorbeeld de Russische annexatie van de Krim vast.
Twee weken lang maken we kennis met tien Oekraïense vluchtelingen die sinds het begin van de oorlog in Utrecht zijn neergestreken. Terwijl ze hun verdriet nog niet hebben verwerkt, moeten ze in Nederland een nieuw leven proberen op te bouwen. Veel Utrechters zijn bereid om ze een handje te helpen. Documentairemaker Roel Wijngaards-de Meij volgt de vluchtelingen en maakt iedere dag een portret aan de hand van een Oekraïens woord. Vandaag Lina Lomakhina uit Kiev.
Het was een hersentumor die de problemen voor Lina veroorzaakte. Na een eerste operatie bleek dat de tumor nog niet helemaal weg was. Ze moest een tweede keer onder het mes, maar toen ze die tweede keer ontwaakte uit haar narcose, wist ze niet meer wie ze was. Haar kortetermijngeheugen was ze volledig kwijt.
Met veel geduld en oefening is ze langzaam maar zeker opgekrabbeld. Ze kan inmiddels weer zelfstandig door het leven gaan, maar dat gaat nog niet helemaal zonder problemen. De hele dag door moet ze momenten vastleggen in bijvoorbeeld haar notities of met spraakberichten, zodat ze die later niet meer vergeet.
En zo kwam ook de fotografie op haar pad. "Ik maakte ook foto’s als geheugensteuntjes en eigenlijk vond ik die best mooi. Inmiddels heb ik al een paar kleine prijzen gewonnen met fotograferen en verdien ik soms wat geld met m’n prenten. Maar ik ben nog geen professioneel fotograaf."
Lina fotografeerde de annexatie van de Krim: 'Er duiken steeds kleine daden van Oekraïens verzet op'
Als Lina op 24 februari om 04.00 uur wakker wordt van hevige explosies in de wijk, wordt het plotseling allemaal even heel ingewikkeld. "Als ik wakker word, heb ik iets meer tijd nodig dan een gemiddeld mens", vertelt ze. "Iedere ochtend weer moet ik me realiseren waar ik ben en wat ik vandaag moet gaan doen." Als ze daar rust voor heeft, gaat dat prima, maar door de bommen raakt Lina die dag volledig gedesoriënteerd. Als ze naar buiten kijkt ziet ze mensen die met grote koffers lopen en in auto’s stappen. Ze snapt er niks van. Pas uren later begrijpt ze dat de Rusland haar land heeft aangevallen.
Annexatie van De Krim
Oorspronkelijk komt Lina uit Lviv, in het westen van Oekraïne. Haar vader komt uit Donetsk, in het oosten van Oekraïne, haar opa uit Siberië. De Russische en Oekraïense wortels zijn stevig verstrengeld in haar familie. Lang had het gezin een buitenhuis op het schiereiland de Krim. Als kind kwam Lina er vaak in de zomer, maar als Rusland het schiereiland in 2014 annexeert, wordt het moeilijker om er op vakantie te kunnen.
"Hele papierwinkels aan formulieren moesten we invullen", vertelt Lina. Maar als er dan was, dan maakte ze foto's. Foto’s die het verhaal vertellen van de annexatie, van de Oekraïners die kleine daden van verzet pleegden en het verval van het eens zo sprankelende vakantiegebied.
Van geheugensteuntje naar tentoonstelling
Inmiddels woont Lina zo'n twee maanden in Utrecht. Met een harde schijf met foto’s in haar tas gaat ze op bezoek bij de Utrechtse fotograaf Jos Kuklewski. Hij wil best wat tijd vrijmaken om haar te helpen met de foto’s klaar te maken voor print. Lina wil ze namelijk in Nederland exposeren. “Met de huidige ontwikkelingen in mijn land hebben de foto’s meerwaarde gekregen en ik denk dat er in Nederland interesse voor is."
Kuklewski zelf maakt monumentale portretten “met een wauw-factor”. Naast een zeer creatieve geest is hij ook technisch handig met digitale bewerkingen, en dat is net wat Lina nodig heeft. Binnen een mum van tijd hebben de twee elkaar gevonden en gaat het over donkere partijen, focus in de foto, saturatie en kadrering, er is geen speld meer tussen te krijgen. En zo worden Lina’s geheugensteuntjes langzaam maar zeker omgetoverd in, wie weet, een heuse expositie.
