Draaiboeken, geleerde lessen en een 'slapend crisisteam': ziekenhuizen klaar voor eventuele nieuwe coronagolf
PROVINCIE UTRECHT - Het blijft spannend en onvoorspelbaar: krijgen we dit najaar of misschien zelfs al in de zomer opnieuw te maken met een coronagolf? Critici vinden het kabinet te afwachtend, maar minister Ernst Kuipers vindt dat sectoren zelf verantwoordelijkheid moeten nemen. In de Utrechtse ziekenhuizen zeggen ze er in elk geval klaar voor te zijn, de draaiboeken liggen klaar.
"We zijn voorbereid", zegt een woordvoerder van het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. "Maar het is nooit helemaal te voorspellen. Je kan niet in een glazen bol kijken." Dat beaamt het Diakonessenhuis in Utrecht. "Je moet zelf zorgen dat de draaiboeken klaarliggen en dat je regionaal samenwerkt. En dat doen we dan ook", zegt een woordvoerder.
Ziekenhuizen zeggen voorbereid te zijn mocht er een nieuwe coronagolf komen
In de ziekenhuizen staat het ze nog scherp op het netvlies, de afgelopen twee coronajaren. Het was flink aanpoten. "Ik heb het als een intense periode ervaren", zegt ic-verpleegkundige Emily Westerbrink, die werkt bij het Diakonessenhuis in Utrecht. "Sowieso was thuis en privé alles in lockdown waardoor je weinig kanten op kon. En dat wij als een van de enige werknemers in Nederland naar werk gingen gaf wel een bepaalde druk en ook de zorg die we verleenden was opeens heel anders."
Inmiddels is er weer wat lucht en kan het zorgpersoneel opladen. Hoewel er nog altijd veel zorg ingehaald moet worden, is de werkdruk op dit moment normaal, zegt Emily. En, ook belangrijk, er is weer ruimte voor leuke dingen. "Ik ben nu ook ontzettend blij dat alles weer kan en mag. We houden wel van een feestje bij het Diak dus we hebben net een feestje in TivoliVredenburg gehad met al het personeel. Dat zijn ook momenten waar we ontzettend van genieten met elkaar."
Aan een nieuwe coronagolf wil ze voorlopig nog niet denken. "Zie ik er tegenop als er nog een golf komt? Ja, ik heb m'n werk wel minder leuk gevonden. Ik ben op de IC gaan werken voor afwisseling in aandoeningen en specialismen en dat heb ik in de covid-tijd wel echt gemist."
NU'91, de beroepsorganisatie voor zorgpersoneel, zegt dat landelijk gezien de werkdruk in de ziekenhuizen onverminderd hoog is. 10 procent van het personeel zit langdurig thuis en er was al een personeelstekort. Daar komt de zorg die in coronatijd werd uitgesteld en nu moet worden ingehaald nog eens bij op.
"Ik maak me zeker zorgen", zegt voorzitter Stella Salden van NU'91. "De druk was al voor coronatijd te hoog en door coronatijd alleen maar hoger geworden door de werkdruk, long covid en inhaalzorg. Dus als er weer een crisis komt zal de druk wéér toenemen. En dat zet de kwaliteit van de zorg ook onder druk.
Mocht corona na de zomer toch weer oplaaien, dan weten de ziekenhuizen nu wat ze moeten, zeggen ze. Er liggen draaiboeken klaar die ervoor moeten zorgen dat alles in goede banen wordt geleid. Hierin is precies opgenomen bij welk aantal patiënten er moet worden geschoven met personeel, wanneer er speciale corona-afdelingen geopend moeten worden en of operaties moeten worden afgezegd.
De plannen zijn in grote lijnen hetzelfde. "Maar bij ons in het Meander hebben we eenpersoonskamer dus we hoeven minder snel dan andere ziekenhuizen een hele afdeling voor coronapatiënten te maken", zegt een woordvoerder. Om een goed beeld te houden van de situatie, hebben de ziekenhuizen nog altijd dagelijks contact met elkaar om uit te wisselen hoeveel patiënten er bij hen op de afdelingen liggen.
Nieuwe varianten
Ondanks de draaiboeken blijft het lastig om in te schatten hoe een eventuele nieuwe golf loopt. "We monitoren nieuwe varianten in Zuid-Afrika maar er is nog geen data beschikbaar. Dus we weten dat het naar Nederland gaat komen maar in hoeverre we er tegen bestand zijn, is nog onbekend. Dan weet je ook niet hoe groot die golf gaat zijn", zegt een woordvoerder van het UMC Utrecht.
Die inzet van personeel blijft onze grootste uitdaging
Er staat daarom nog altijd een crisisteam in de startblokken om snel te kunnen handelen, mocht het aantal besmettingen weer drastisch toenemen. "Dat noemen we 'slapend' en dat maak je wakker op het moment dat de aantallen toenemen", zegt een woordvoerder van het UMC Utrecht.
Personeelstekort
Naast dat onduidelijk is of en wanneer er een volgende coronagolf is, is er nog een andere factor die nu niet opgelost kan worden met draaiboeken: het personeelstekort. "Middelen en bedden hebben we genoeg maar we zouden meer collega's willen hebben", zegt een woordvoerder van het UMC.
Dat geldt ook voor het St. Antonius, zegt een woordvoerder. "Die inzet van personeel blijft onze grootste uitdaging. De afgelopen periode is zwaar geweest en we willen nu herstel en rust bieden voor onze medewerkers. Tegelijkertijd zetten we vol in op het werven van nieuw personeel, zodat we zoveel mogelijk patiënten kunnen helpen."
Ook de andere ziekenhuizen in de regio zijn druk bezig met de werving van nieuwe collega's. Bij het UMC hebben ze goede hoop mensen warm te kunnen maken voor een baan in het ziekenhuis. "Hoe meer mensen kiezen voor de zorg om te werken, hoe beter het is. Je voegt echt iets toe aan de maatschappij. Enorm waardevol beroep je betekent misschien meer dan in andere sectoren. In ons vak heb je een extra toegevoegde waarde", zegt een woordvoerder.
Blamage
Helemaal uitsluiten wil hij het niet, maar als Nederland opnieuw in een lockdown moet vanwege het coronavirus dan zou dat "een nationale blamage" zijn. Dat zei arts-microbioloog en epidemioloog Marc Bonten van het UMC Utrecht gisteren tegen RTV Utrecht.
Bonten, die de afgelopen coronaperiode ook lid was van het Outbreak Management Team, benadrukte dat nieuwe varianten zeker de kop op kunnen steken, maar dat Nederland alles in huis heeft om te voorkomen dat we weer (deels) op slot moeten. "We hebben de kennis, de vaccins, de geneesmiddelen, uitstekende gezondheidszorg en een bovengemiddeld hoogopgeleide bevolking. Het is wel zaak om dit op een goede manier in te zetten."
Lessen
De woordvoerder van het Meander benadrukt dat er ook veel lessen zijn geleerd de afgelopen twee jaar. De covid-zorg is efficiënter geworden en er is ondertussen veel meer kennis over het virus en de behandeling. Daarnaast is er getest met thuismonitoring van patiënten, wat personeel scheelt, en de communicatie tussen de ziekenhuizen is verbeterd.
Ook ic-verpleegkundige Emily denkt dat de geleerde lessen een eventuele nieuwe golf makkelijker kunnen maken. Naast dat de zorg voor patiënten daardoor efficiënter zal zijn, verwacht ze ook dat het minder heftig zal zijn voor het personeel. Er is meer aandacht voor de mentale kant en zijn er geleerde lessen zoals het buddysysteem als iemand komt bijspringen op een afdeling. "Dan ben je gekoppeld aan iemand en krijg je ook een stukje veiligheid mee."
