Dreigmail met de tekst 'Ik ga jullie allemaal doodschieten' gaat rond onder leerlingen: wat doe je dan als school?

"We hebben meteen de politie ingeschakeld", zegt de rector van de betreffende onderwijsinstelling. De politie bevestigt op de hoogte te zijn van de mail. "We doen onderzoek naar deze bedreiging en de locatie van de school heeft onze aandacht. Dit soort meldingen nemen we altijd serieus, tot het niet meer nodig blijkt", zegt een woordvoerster. Daar laat ze het bij.

Volgens de rector is de dreigmail verstuurd vanuit een gehackt account van een leerling. Deze jongen lichtte de schoolleiding daar zelf over in. Er is daarna contact met hem en zijn ouders geweest. Onderzoek wees uit dat er sprake is geweest van een "onregelmatige inlog" op het account van de leerling, zegt de rector.

Voor de school is duidelijk dat de jongen niets met de bedreiging te maken heeft, maar wie er dan wel achter zit is onbekend. Het hoeft geen leerling te zijn, benadrukt de rector, die hoopt op terughoudende berichtgeving in media. Hij laat verder weten dat het incident besproken is in de klas en dat ouders op de hoogte zijn gesteld. "We wachten het onderzoek af. Het is hier nu in ieder geval rustig en het is ook veilig", zegt hij. De rector hoopt dat de politie de afzender weet op te sporen. Ook geeft hij aan dat dit soort incidenten vaker voorkomt op scholen.

Stichting School & Veiligheid, een organisatie die onderwijsinstellingen ondersteunt bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat, begrijpt de terughoudendheid van de school. “Het is een lastige balans. Je wil kopiegedrag voorkomen”, zegt Nathalie Vriezelaar, adviseur bij School & Veiligheid. Tegelijkertijd moeten scholen ook weten hoe ze moeten handelen. Daarom biedt de organisatie expertise, hulp en ondersteuning, onder meer via een website en een helpdesk. Ook is een calamiteitenteam beschikbaar bij ernstige crises.

Meestal gaat het bij dreigmails om een misplaatste grap, mogelijk is dat ook het geval bij het bericht dat nu is verstuurd. Feit is dat agressie en wapenbezit op scholen de afgelopen jaren is toegenomen, maar hoe vaak precies wordt gedreigd met schieten, is lastig te zeggen. Zeker is dat een aantal scholen de afgelopen jaren is geconfronteerd met een reële dreiging. Onderwijsinstellingen moeten incidenten zelf registreren. "Je hebt scholen die dat heel goed doen, maar ook scholen die dat lastiger vinden", zegt Vriezelaar. "Het is soms ook ingewikkeld, want het kan gevoelig liggen. Een school kan bijvoorbeeld ook denken: een melding of aangifte blijft misschien kleven aan een leerling en heeft dit dan gevolgen voor zijn toekomst?"

Hoewel in Nederland nooit grootschalige schietpartijen op scholen hebben plaatsgevonden, zijn er in de afgelopen jaren wel ingrijpende incidenten geweest met vuurwapens en is een aantal scholen geconfronteerd met een reële dreiging. Veiligheid is allereerst een zaak van scholen zelf, maar dat betekent niet dat ze er helemaal alleen voor staan. Er zijn situaties waarin een school samen kan of zelfs moet werken met andere partijen, zoals de politie en School & Veiligheid. Niet alleen bij mogelijke strafbare feiten, ook in de preventieve sfeer.

Als er een dreigmail wordt verstuurd binnen een school moet het crisisteam, of de personen die de school hiervoor heeft aangewezen, in werking worden gesteld, zegt Vriezelaar van School & Veiligheid. "Communiceren met ouders, leerlingen, docenten en andere medewerkers is heel belangrijk, net als het volgen van de incidentenprotocollen. Scholen moeten dit in vredestijd al op orde hebben en doorgaans hebben ze dat gelukkig ook. Het vergt wel onderhoud om de protocollen goed tussen de oren te hebben, dat versloft nog weleens."

Het zijn over het algemeen jongens met een zeer beperkt sociaal netwerk die school shootings uitvoeren, stellen onderzoekers op basis van bevindingen in het buitenland. Het vroeg signaleren van problemen bij leerlingen is van belang, stelt School & Veiligheid. Teruggetrokken gedrag, geweldsuitingen, slechte cijfers; het kunnen tekenen zijn dat iemand in een sociaal isolement zit. Het kan ook zijn dat er niets ernstigs aan de hand is, maar checken is belangrijk. Mentoren kunnen daarin een rol spelen, maar ook zogenoemde vertrouwensleerlingen.

School & Veiligheid heeft de Niet pluis-tool ontwikkeld. Het doel daarvan is om door uitwisseling van informatie en door het spiegelen van observaties en interpretaties, puzzelstukjes bij elkaar te leggen. Zo wordt het beeld van een jongere completer. "Een goed contact hebben met je leerlingen en een positief schoolklimaat creëren, waarin je elkaar ook kunt aanspreken als het niet goed gaat. Dat is je basis", zegt Vriezelaar.