Nieuwe details rond subsidieaanvraag westelijke ontsluiting deed Amersfoortse formatie klappen

© RTV Utrecht
Amersfoort - Nieuwe details rond de mogelijke financiering van de westelijke rondweg hebben de Amersfoortse coalitieonderhandelingen doen klappen. Dat werd gisteravond duidelijk tijdens een debat over de voortgang van de formatie. Amersfoort2014 wilde niet verder met de onderhandelingen nadat langverwachte details van een Europese ProRail-subsidie ineens op tafel kwamen. "Het ergste schrokken we van mogelijk 6300 goederentreinen per jaar. Dat zijn er 3,5 keer zoveel als er nu over het spoor rijden", aldus fractievoorzitter Menno Fousert.
De formatie begon nog zo rooskleurig. D66, GroenLinks, CDA, Partij voor de Dieren en Amersfoort2014 gingen op advies van informateur en D66-Kamerlid Kiki Hagen vol goede moed met elkaar om tafel. Ook formateur Patricia Seitzinger gaf gisteravond aan dat de partijen op inhoud al een 'stevige basis' hadden neergelegd.

Heet hangijzer

Aan het begin van die gesprekken, eind april, wilde Amersfoort2014 de westelijke rondweg als heet hangijzer eigenlijk direct tackelen. Maar om ervoor te zorgen dat de gesprekken niet vanaf het begin af aan in breekpunten zouden verzanden, werd de partij verzocht dat onderwerp even vast te houden tot een later moment. Zo gezegd, zo gedaan. De eerste gesprekken gingen vooral over kennismaking en verstandhouding, aldus Seitzinger. Daarna werden iedere week andere thema's besproken.
In de week van 16 mei was het de beurt aan het thema mobiliteit. Tijd voor de westelijke rondweg dus. Het project duurt al jaren en er is geen aannemer die het voor de begrote 68,3 miljoen euro wil doen. En daarom moest er geld bij. De gemeente Amersfoort en ProRail gingen als opdrachtgevers op zoek naar geld. De toen kersverse wethouder Roald van der Linde lobbyde tevergeefs bij het Rijk, het spoorbedrijf zocht in Brussel naar geld.

Partij voor de Dieren

Dat deed het met een aanvraag voor een voorbereidingssubsidie van drie miljoen euro, met de hoop op meer geld in de toekomst. De details van die aanvraag bleven lange tijd uit, ter frustratie van de gemeenteraad. Totdat de Europese fractie van de Partij voor de Dieren ze twee weken geleden bij hun Amersfoortse collega's aan de onderhandeltafel wist te krijgen.
Dat leidde tot woede bij Amersfoort2014. "We proberen al meer dan een jaar de details van die subsidie te achterhalen, maar als raad krijgen we steeds te horen dat dat niet gedeeld kan worden vanwege gevoelige bedrijfsinformatie over ProRail. Nou, hier staat niets gevoeligs in. Het staat alleen bol van de fouten", aldus Fousert.

Spoorwegovergangen

De fouten die hij in het document leest zorgen ervoor dat hij binnen twee dagen van zijn collega's aan de onderhandelingstafel wil weten of ze net zo kritisch tegenover de plannen staan als hij. Het 'mes op de keel' levert een zodanig gespannen sfeer op dat verder onderhandelen niet mogelijk is. De formatie klapt.
Maar wat staat er dan in dat document? ProRail wil uiteindelijk alle spoorwegovergangen weghebben, omdat het veiliger is en voor minder verkeersproblemen zorgt. In 2023 wil het spoorbedrijf een verbeterde verkeerssituatie bij 25 tot dertig overgangen waar ieder uur meer dan twintig treinen rijden.
ProRail benoemt Apeldoorn en Amersfoort als twee belangrijke knelpunten. En daar ligt volgens Fousert één van de problemen in de subsidieaanvraag. "In Amersfoort kunnen over dat stuk bij de Barchman Wuytierslaan vanwege de capaciteit maximaal zestien treinen per uur rijden. Dat zijn dus lang niet meer dan twintig treinen per uur."

Goederentreinen

Het tweede probleem is volgens Fousert de mogelijk enorme toename van het goederenvervoer op het spoor. Nu rijden er jaarlijks 1800 goederentreinen over de Amersfoortse rails, maar volgens het aanvraagdocument zouden dat er 6300 kunnen worden: 3,5 keer zoveel.
"We hebben als raad al eens gezegd dat we niet meer van die vrachttreinen door de stad willen hebben", stelt hij. Een groep bezorgde bewoners kreeg vorig jaar nog meer dan duizend handtekeningen onder een petitie tegen een mogelijke toename van het aantal vrachttreinen. "Daarmee zet de gemeente de nachtrust en veiligheid van omwonenden op het spel", vatten de initiatiefnemers hun zorgen samen.
De gemeente ontkende vorig jaar nog dat de toename het gevolg zou zijn van de aangevraagde Europese spoorsubsidie. Op vragen van RTV Utrecht verwijst een woordvoerder van het college door naar ProRail, die de subsidie heeft aangevraagd. Een woordvoerder laat weten: "Het is niet de ambitie van dit project om meer goederentreinen te realiseren. Dat is echt niet juist."
"In Amersfoort loopt het project van de westelijke ontsluiting en wij zagen daar een mogelijkheid om de rekening te drukken. De aanvraag loopt. In de subsidie zitten twee onderdelen en over het tweede deel moet nog een beslissing vallen. De hoogte van de subsidie is niet helemaal duidelijk, omdat het een percentage van de realisatiekosten is. Je krijgt dus een deel van de kosten als subsidie."

Kater

Fousert is bang dat de subsidie met verkeerde argumenten wordt aangevraagd en dat er een risico bestaat dat het geld straks weer terugbetaald moet worden. Hij wil dat dat eerst goed wordt uitgezocht, voordat er verder wordt gekeken naar een eventuele uitvoering van de plannen. Omdat hij geen bijval kreeg van de andere partijen, stopten de gesprekken.
"Ik neem niemand iets kwalijk en heb de gesprekken als heel prettig ervaren", aldus Fousert. "Afgezien van dit aspect was het een positief proces. Ik zit hier niet met wrokgevoelens, maar ik heb dit weekend wel met een kater rondgelopen. Zeg nooit nooit, maar nu gaan de vier partijen eerst kijken of ze er met anderen uitkomen."
Met de vier weggevallen zetels van Amersfoort2014 hebben D66, GroenLinks, CDA en Partij voor de Dieren nog maar 19 zetels: één te weinig voor een meerderheid. Gisteravond wierpen de ChristenUnie en de VVD zich op als mogelijke coalitiekandidaten, maar de vier partijen lijken eerst weer even met elkaar om tafel te gaan tot het stof is neergedaald.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.