Zo ziet een werkdag van rechtbanktekenaar Nicole van den Hout eruit

Utrecht - De deur van de zittingszaal op de vierde verdieping van de rechtbank zwaait rond het middaguur open, het is pauze. De zaak tegen een man uit Bunschoten, die ervan wordt verdacht jonge kinderen te hebben misbruikt, is drukbezocht. Belanghebbenden lopen de zaal uit, in het kielzog van bekende en minder bekende rechtbankverslaggevers van allerlei verschillende media. Onder hen Nicole van den Hout, rechtbanktekenaar. "Ook ik doe verslag van deze zaak. Maar dan met potlood in plaats van met pen."
Bijna dagelijks is de Utrechtse Van den Hout (45) in een van de rechtbanken door het hele land te vinden. "Het is een beroep dat heel erg tot de verbeelding spreekt. Ik zeg altijd: ik heb een beroep dat iedereen kent, maar bijna niemand doet."
Van Feyenoordsupporters die veroordeeld worden voor antisemitisme tot een rechtszaak over hanengevechten: iedere dag is anders. Vandaag op het programma: een ontuchtzaak tegen Bunschoter Bram van de G. "Het is een heftige zaak hoor. Misbruik van kinderen van 1,5 jaar", verzucht ze. "Toch merk ik dat het me niet echt raakt. Ik ben misschien hard geworden. Ik laat niet alles binnenkomen, anders kun je dit werk niet doen. Hoewel er soms natuurlijk zaken tussen zitten die je wel aangrijpen."
Is ze cynischer geworden? "Ik denk het niet. Ik besef altijd dat je in de rechtbank de uitzonderingen ziet, niet de regel. Het enige waar ik me misschien nog bewuster van ben geworden, en wat ik mijn dochters van 15 en 17 jaar iedere dag op het hart druk: nooit alleen fietsen. Nooit. Hoeveel meiden er ook 's nachts alleen naar huis fietsen en hoe vaak het ook goed gaat, je kan de verkeerde tegenkomen. Ook als je straks 24 bent. Echt nooit."
Ik laat niet alles binnenkomen, anders kun je dit werk niet doen
Rechtbanktekenaar Nicole van den Hout
Nicole van den Hout schaaft haar rechtbanktekening nog wat bij op de iPad.
Nicole van den Hout schaaft haar rechtbanktekening nog wat bij op de iPad. © RTV Utrecht
Op haar iPad is ze nog het een en ander aan het bijschaven aan de tekening van Van de G. "Die neus, daar ben ik niet helemaal tevreden over", zegt ze, terwijl ze met haar potlood snel over de tablet veegt en in- en uitzoomt op het hoofd van de verdachte. Hij zit strak rechtop in zijn stoel en draagt een blauwe hoodie. "Kijk, dit kan ik heel makkelijk weggummen. Ik ga straks nog even terug voor de eis en dan teken ik de advocaat er nog bij. Op zich is deze tekening wel klaar hoor, maar ik ben eigenlijk ook gewoon nieuwsgierig wat het OM zometeen eist."

Intimidatie

Het mag dan geen foto zijn, dorpsgenoten van Van de G. moéten hem wel herkennen in dit beeld. Of hij daar zelf blij mee is, laat zich raden. "Ik heb weleens een tekening aan een verdachte verkocht", lacht ze. "Dat was een draaideurdief die op een gegeven moment opgepakt was omdat -ie schilderijen van Van Gogh had gestolen. Zijn advocaat gaf hem die tekening voor zijn verjaardag. Blij dat hij ermee was. Hij had 'm zelfs als profielfoto op WhatsApp."
Dat geldt niet voor alle verdachten. "Vorige week werd ik in de rechtbank van Den Haag nog geïntimideerd. Kwam een van de verdachten naast me lopen. 'Oh, jij bent de tekenaar? Waar kom je vandaan? Heb je kinderen?' Pure intimidatie."
Een zelfportret.
Een zelfportret. © Nicole van den Hout

Democratie

Al langer wordt er gediscussieerd over de rol van tekenaars in de rechtbank. Foto- of videobeelden maken van verdachten is verboden, tekenen mag wel. Maar als de tekenaars zo'n reëel beeld neerzetten, is dat dan eigenlijk niet gewoon hetzelfde?
"Echt niet", zegt Van den Hout stellig. "Kijk, een rechtszaak is openbaar. Dat is het hele idee van onze democratie. Niet iedereen kan bij een zaak aanwezig zijn, daarom zijn er journalisten om verslag te doen. Dat doe ik ook, maar dan beeldend. Het is en blijft een interpretatie. Een tekening is écht iets anders dan een foto."

Kunstacademie

Eigenlijk doet ze het werk nog helemaal niet zo lang, een jaar of vier. Nadat ze afstudeerde aan de Kunstacademie merkte ze: als autonoom kunstenaar valt geen droog brood te verdienen. "Nog steeds niet, trouwens." Dus maakte ze een omzwerving naar secretaresse. "Maar het bleef knagen. Ik wilde zo graag tekenen."
In 2019 besloot ze: ik moet het gewoon eens gaan doen. "Ik wist helemaal niet of er interesse voor was. Maar binnen een week had ik al een tekening verkocht. Ik heb het nog een jaar gecombineerd met mijn werk als secretaresse, maar in 2020 – net voor de coronacrisis – besloot ik: ik moet er gewoon helemaal voor gaan. Ik zegde andere opdrachtgevers af. Toen gingen de rechtszalen dicht voor publiek."
Het bleef knagen, ik wilde zo graag tekenen
Rechtbanktekenaar Nicole van den Hout

Pretentieus

Maar in plaats van een rampscenario, bleek dat juist haar redding. "Zodra de rechtbanken weer opengingen, moest ik er wel vol voor gaan. Ik had geen keuze: er moest geld verdiend worden. Het was de ideale stok achter de deur om keihard te gaan werken."
Inmiddels is ze niet meer weg te denken in het huis van Vrouwe Justitia. "Ik voel me meer thuis in de journalistiek, dat is tenminste niet zo pretentieus als de kunstwereld soms kan zijn. En tegelijkertijd verdien ik mijn geld met datgene wat ik het liefste doe: tekenen."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.