Meisjes minder gelukkig: veel meer prestatiedruk

Schooldruk is in de afgelopen 20 jaar verdriedubbeld
Schooldruk is in de afgelopen 20 jaar verdriedubbeld © ANP
Provincie Utrecht - De Nederlandse jeugd geldt doorgaans als de gelukkigste ter wereld, maar de afgelopen jaren kwamen er barstjes in dat geluk. Vooral onder meisjes stijgt het percentage jongeren met problemen. Bijna de helft geeft aan zich wel eens ongelukkig te voelen, vaak in de put te zitten, of veel te piekeren.
"In de afgelopen twintig jaar hebben we nog nooit zoveel meisjes met emotionele problemen gezien. Ook hebben jongeren nog nooit zo'n laag cijfer aan hun leven gegeven als nu. Wij vinden dat echt een zorgwekkende ontwikkeling", zegt onderzoeker Margreet de Looze van de Universiteit Utrecht.
Corona en de daarmee gepaard gaande schoolsluitingen en minder sociaal contact hebben flink bijgedragen aan de gevoelens van onbehagen. Tegelijkertijd ervaren jongeren, en dan vooral de meisjes, veel meer druk door schoolwerk. "Wij weten dat dit een hele sterke voorspeller is van mentale problemen, dus daar zien wij wel een hele belangrijke oorzaak."

Emotionele problemen

De afgelopen vier jaar is het percentage meisjes in het voortgezet onderwijs met emotionele problemen gestegen van 28 naar 43 procent. Onder meisjes uit groep 8 nam dit in deze periode toe van 14 naar 33 procent. Dat schrijven onderzoekers in het Health Behaviour in School-aged Children (HBSC)-rapport, waarin de resultaten van 20 jaar onderzoek naar het welzijn en de gezondheid van jongeren in Nederland worden gepresenteerd. Vandaag wordt het rapport uitgereikt aan koningin Máxima in het Academiegebouw op het Domplein in Utrecht.

Het HBSC-onderzoek wordt sinds 2001 elke vier jaar uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut en het Sociaal en Cultureel Planbureau. Naast de geestelijke gezondheid komen daarin ook andere thema’s aan bod, zoals eetgedrag, roken en drinken, bewegen, seksueel gedrag en gamen.

Het cijfer dat zowel meisjes als jongens daarbij aan hun leven geven, is nog nooit zo laag geweest als vorig jaar: gemiddeld een 7,1. In eerdere jaren was dit ruim 7,5 en soms zelfs een 8. De coronapandemie heeft hierbij zeker een rol gespeeld, maar de problemen zijn niet meteen voorbij als corona de wereld uit is, denkt De Looze.
"Jongeren hebben duidelijk een kwetsbaarheid opgebouwd en hebben ondersteuning nodig. Ik denk daarnaast dat wij als maatschappij ook echt moeten gaan nadenken hoe we deze problemen kunnen voorkomen. En dan denk ik vooral aan het verlagen van de schooldruk. Want dat is eigenlijk niet alleen een probleem van de afgelopen vier jaar, die is al langer aan het stijgen."

Presteren en excelleren

Twintig jaar geleden waren er in Europa bijna geen jongeren die zich minder zorgen maakten om schoolwerk dan Nederlandse jongeren en sindsdien is de schooldruk verdriedubbeld. En meisjes hebben hier meer last van dan jongens. "Wij zijn met zijn allen veel meer belang gaan hechten aan presteren en excelleren, altijd maar de beste versie zijn van jezelf. Onze resultaten suggereren dat het niet goed is voor jongeren om zo onder druk te staan. Kunnen we niet iets doen met zijn allen, de overheid, scholen, ouders, maar ook jongeren zelf, om die prestatiecultuur te veranderen, zodat jongeren in ieder geval van die druk verlost raken?"
Onderzoeker Margreet de Looze over de mentale gezondheid van jongeren

Nederlandse jongeren vallen nog wel op door hun goede sociale relaties met hun ouders, klasgenoten en vrienden. Dat was bij de eerste meting in 2001 al zo en dat is niet veranderd. Na een lange periode waarin het roken en alcoholgebruik onder jongeren afnam, is dit in de laatste jaren niet verder gedaald. Hierin zijn geen verschillen meer tussen jongens en meisjes. Hoewel er geen sprake is van een stijging baart het alcoholgebruik en het roken de onderzoekers ook de nodige zorgen. "In het preventie-akkoord hebben we afgesproken dat we in 2040 een rookvrije generatie willen. Wij willen ook een halvering van het alcoholgebruik. Als we zo doorgaan, dan halen we die doelen niet."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.