Soest wil opvang Oekraïners toch in weiland, kan die scharrelende das ergens anders eten?
14 oktober 2022, 06:00 • 6 minuten leestijd
Soest - De Insingerstraat in Soest blijft in beeld als locatie voor Oekraïense vluchtelingen, totdat blijkt dat het daar echt niet kan. Dat zegt wethouder Karin Scholten, nadat een plan voor 130 flexwoningen met zeker een jaar is uitgesteld. Vorige week werd bekend dat op die plek dassen hun kostje bij elkaar scharrelen en die diersoort is beschermd.
Over de opvang van Oekraïense vluchtelingen in Soest wordt al maanden geruzied. Burgemeester Rob Metz en de wethouders hebben hun oog laten vallen op een weiland bij de Insingerstraat en de Den Blieklaan. Omwonenden vrezen voor de mogelijke gevolgen en verzetten zich. Ruim 2200 mensen ondertekenden een petitie waarin ze begrip tonen voor de noodzaak van opvang, maar de gemeente oproepen om samen met inwoners een betere oplossing te bedenken.
Das loopt in de weg voor vluchtelingenopvang Soest, we spraken met buurtbewoners en de gemeente
Belangrijke voedselbron
En toen werd er ineens een das gespot die het grasveld gebruikt om zijn eten te vinden. Om de noodwoningen te mogen plaatsen zal Soest nu eerst moeten aantonen dat het weiland geen belángrijke voedselbron voor de beschermde diersoort is. Tot voor kort leek dat een formaliteit.
Een extern bureau in Veenendaal noemde het in mei nog onwaarschijnlijk dat het grasland aan de Insingerstraat een rol speelde voor de das. Het zou er te druk zijn en alle afrasteringen tussen het territorium en het weiland zouden een te grote hindernis vormen. Bovendien was er een jaar geleden in de wijde omtrek maar één keer een das gezien, op zo'n 650 meter afstand van het weiland.
Wildcamera's
Bij een veldonderzoek in juli vonden drie ecologen ook geen dassensporen bij het grasland. Maar dat is nog geen bewijs dat ze er niet komen, rapporteerde de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Utrecht. De ecologen adviseerden om cameravallen op te stellen, die foto's van de dieren zouden kunnen maken. En jawel hoor: op 15, 18 en 24 augustus liet de das zich meerdere keren voor de wildcamera's aan de bosrand bij de Insingerstraat zien.
Daarom noemt de RUD het nu alsnog "zeer waarschijnlijk" dat het weiland een primair voedselgebied voor de das is. "Mogelijkheden om het verlies van dit deel van het voedselgebied van de dassen te compenseren is ter plekke vrijwel onmogelijk", staat in het rapport van de RUD. "De bestaande graslanden worden al gebruikt door deze dassen. Geschikt gebied verder weg is al voedselgebied van andere dassen."
Dassen in Soest
Dassen leven gewoonlijk in 'clans': gezinnen van een vrouwtje, een mannetje en de jongen die dat jaar geboren zijn. Als er genoeg voedsel is kunnen de groepen groter zijn. Hun leefgebied beslaat meestal de vierkante kilometer rond hun ondergrondse burcht. Ze eten vooral wormen en insecten, die in grasland en op kortgemaaide gazons makkelijk te vinden zijn. Dassenburchten worden generaties lang gebruikt en kunnen - zoals al tien jaar in de omgeving van de Den Blieklaan - uitgroeien tot een complex van meerdere onderkomens.
Niet alleen het plan voor noodwoningen aan de Insingerstraat zet de dassen in dat deel van Soest onder druk. Er zijn ook bouwplannen op het voormalige Vitensterrein aan de Den Blieklaan en op het grasland bij het 1e Heezerlaantje. Intussen proberen de sportclubs aan de Bosstraat de dassen met hekken weg te houden van hun kostbare wedstrijdvelden.
Dilemma's
Rouwig is wethouder Karin Scholten absoluut niet dat de das zich bij de toch al omstreden opvanglocatie thuis voelt maar het stelt de gemeente wel voor dilemma's, zegt ze. "De das is een prachtig dier, en ik begrijp ook de onzekerheden van omwonenden, want die opvangplannen doen iets met je woonplek. Maar het is ook belangrijk dat de mensen uit Oekraïne worden opgevangen. Als bestuurder heb je te zorgen voor dat dier, en voor de omwonenden en voor de vluchtelingen. Je wilt iedereen tevreden stellen en je weet tegelijk dat je nooit 100 procent tevredenheid bereikt."
Het extra onderzoek naar de aanwezigheid van de dassen in het gebied kan pas in het voorjaar beginnen, en daarom duurt het nog zeker een jaar voor we weten wat er wel en niet op het weiland kan. Soest kijkt intussen ook naar andere locaties, bijvoorbeeld in bestaande gebouwen, want in april lopen de contracten voor de huidige tijdelijke opvangplekken af en veel Oekraïense vluchtelingen zitten al maanden bij gastgezinnen in huis.
De Insingerstraat verdwijnt met het uitstel echt niet uit beeld, aldus Scholten. "We verwachten dat er nog veel meer vraag naar huisvesting komt", zegt ze. "Na de Oekraïense kinderen met hun ouders komen nu ook de oudere mensen deze kant op. De behoefte aan locaties zal dan alleen maar groter worden."
Graafsporen en plukjes haar
Hoeveel dassen er op de Insingerstraat komen eten is niet duidelijk. Zeker is dat de wildcamera's twee volwassen exemplaren en twee jongen hebben gekiekt. Het veld waar Soest de opvang wil vestigen ligt in de noordelijke hoek van hun territorium, dat tussen de spoorlijn, de Wieksloterweg, de Insingerstraat en de Den Blieklaan ligt. Het bewijs bestaat overigens niet alleen uit foto's. De RUD zag in de zomer ook dat wroetende dassen graafsporen achterlieten op het gazon van een tuin naast het weiland. Aan het prikkeldraad en onder een tuinafrastering zijn plukjes dassenhaar gevonden.
De buurt is niet verbaasd dat de beschermde diersoort zich op en om het omstreden weiland ophoudt. Omwonenden hebben in hun tuin ook een das op camera vastgelegd. In de omgeving van de Den Blieklaan ligt al minstens tien jaar een complex van burchten, dat door meerdere generaties dassen is bewoond. Buurtgenoten delen ervaringen met elkaar over gespotte dassen. Ook in andere delen van Soest zijn clans aangetroffen. In feite is het dorp door dassenburchten omsingeld.
Megalomaan plan
De gemeente had dus kunnen verwachten dat een das de plannen zou dwarsbomen, vindt Bart Weiland die namens zijn wijkgenoten het initiatief voor de petitie nam. "Het is geen nieuwtje dat hier dassen wonen, dat weet de burgemeester ook. Dus dat er zonder ecologisch onderzoek toch zo'n megalomaan plan doorgedrukt werd verbaasde ons. Vanaf dag één was er haast. 'De tijdelijke wooneenheden moeten er voor de winter staan, want er staan vluchtelingen te wachten', zei de gemeente. We hebben nu zoveel tijd en energie verspild en er is nog steeds geen oplossing voor die vluchtelingen."
De boosheid van de buurt richt zich niet op de Oekraïners, benadrukt Weiland. "Sterker nog, in deze buurt hebben meerdere mensen hun huis ter beschikking gesteld. Maar dit megalomane plan is niet doordacht en elke vorm van zorgvuldigheid ontbreekt. In deze wijk van 7.000 bewoners was het oorspronkelijke idee om er een tiende van de bevolking aan toe te voegen. Daar is de wijk niet op berekend qua infrastructuur, sociaal-maatschappelijke impact en ecologie. We zijn blij dat de gemeente nu beseft dat onderzoek noodzakelijk is."
"We moeten weg van de kortetermijnstrategie", vindt Weiland. "Het woningprobleem is enorm: vluchtelingen, spoedzoekers, jeugd die woningen nodig heeft... Bij de gemeente zijn veel locaties aangedragen, niet geschikt voor honderden mensen maar wel voor kleinere aantallen. Laten we bekijken wat er nodig is en hoe we Soest zo goed mogelijk kunnen helpen."
Veel te groot
Wethouder Scholten geeft toe dat de opvanglocatie in eerste instantie veel te groot was voorgesteld. Inmiddels circuleert het getal van 130 tijdelijke wooneenheden. "We onderzoeken nu wat er wel op dat veld kan en wat er financieel dan nog haalbaar is. We willen dit heel graag, want er is een noodzaak en de Rijksoverheid heeft het zo gesteld. Maar we moeten ook eerlijk zijn. Als je constateert dat het ruimtelijk niet past, dan moeten we dit terugschroeven."
Maar dan moet uit extra onderzoek nog wel blijken dat de dassen hun dagelijkse kostje ergens anders bij elkaar kunnen scharrelen. Ecologen gaan volgend jaar alle burchten en essentiële gebieden voor de dieren in kaart brengen. "De tegenstand zit voor een groot deel in de hoeveelheid bebouwing die gecommuniceerd is", zegt Scholten. "Ik heb goede verwachtingen dat als eenmaal blijkt dat het met die das kan, we met omwonenden in gesprek kunnen over een andere invulling van die plek. We zien allemaal dagelijks de beelden uit Oekraïne op tv, wat een drama. Daar moeten we echt wat aan doen."
