Geen kinderopvang en gesloten restaurants: tekort aan personeel in Utrecht het grootst

In de hele provincie Utrecht staan ruim 50-duizend vacatures open.

Van arbeidskrapte is sprake als de vraag naar werk groter is dan het aanbod. Bij het UWV houdt arbeidsmarktadviseur Jeroen Schuil zich met de arbeidskrapte bezig. "We delen het aantal vacatures door het aantal beschikbare WW-gerechtigden. Iedereen die kort, dus minder dan zes maanden, voor een WW-uitkering ingeschreven staat wordt daarin meegenomen. Dat zijn over het algemeen de mensen die snel weer inzetbaar zijn."

Het voelt misschien alsof de arbeidskrapte plots is op komen zetten, maar dit speelt al jaren, legt Schuil uit. "Er zijn veel meer banen bijgekomen. Twintig jaar geleden gingen er waarschuwingen uit dat vanwege de automatisering de helft van de mensen thuis zou komen te zitten. Maar de ontwikkelingen in automatisering en techniek hebben juist ook weer banen opgeleverd."

Zo is met de komst van social media een groep vloggers en influencers opgestaan. "En we hebben nu ook zonnepanelen die op het dak gelegd moeten worden waarvoor je een installateur nodig hebt. Dat zijn beroepen die we twintig jaar geleden nog niet kenden."

In onze regio is de arbeidskrapte het grootst als je het vergelijkt met de rest van Nederland. Daar zijn volgens Schuil wel een aantal verklaringen voor. Zo ligt het opleidingsniveau hier gemiddeld een stukje hoger en de afstanden die we hier afleggen zijn relatief klein. "Als iemand in Amersfoort geen werk kan vinden dan kan diegene dat in Leusden misschien wel. Dat is voor mensen uit Drenthe of Zeeland een groter probleem."

Onze regio is aantrekkelijk om in te wonen en er zitten hier ook nog eens veel werkgevers die logischerwijs behoefte hebben aan mensen die aan het werk gaan. Die wonen hier ook wel maar omdat de arbeidsmarkt zo divers is en omdat alle sectoren hier vertegenwoordigd zijn én het in alle sectoren krap is, krijg je een optelsom.

Veel banen dus, in onze regio, en de vacatures zijn te vinden in alle beroepsgroepen; van ICT tot de zorg, van horeca tot techniek. Daarom lezen we berichten over treinen van NS die niet rijden omdat er geen machinist is of moet je langer wachten op je bouwvergunning bij de gemeente.

Die personeelstekorten bij de gemeente; dat merken wij als inwoners direct, zegt Schuil. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van vergunningen. “In plaats van drie weken kan dat zo zes tot acht weken duren”, zegt Schuil. “Gemeenten lopen steeds vaker uit de termijn omdat er onvoldoende mensen zijn om binnen die termijn te blijven.”

Maar ook de wachtlijsten voor crèche en de buitenschoolse opvang zijn langer. Bovendien kunnen kinderen er steeds vaker niet terecht, bijvoorbeeld omdat personeel ziek is. Restaurants sluiten soms noodgedwongen een extra dag hun deuren wegens een gebrek aan koks en bedienend personeel. En mis je in de ochtend weer eens de krant in je brievenbus? Dat is helemaal niet gek want het is lastig om aan bezorgers te komen.

Thuis moeten blijven omdat je kind niet naar de opvang kan of langer moeten wachten op je paspoort; als dat een keer gebeurt is er niet zo veel aan de hand. Het zorgt hoogstens voor wat ongemak. Maar komt het vaker voor, dan krijgt het vanzelf invloed op de hele economie.

"Een klein ongemak dat door heel veel mensen wordt ondervonden", legt Schuil uit, "leidt uiteindelijk op nationaal niveau tot vertraging van productie of dienstverlening en uiteindelijk heeft dat economische gevolgen."

Hoe los je dit probleem op en kan dat überhaupt wel? Volgens Schuil is er niet één partij die dit zomaar op kan lossen. Werkgevers moeten hun steentje bijdragen door werknemers te binden en te boeien. Werknemers kunnen zich afvragen of ze doen waar ze echt geschikt voor zijn. "Wat zijn eigenlijk mijn vaardigheden of kijk ik alleen naar mijn diploma's?", zegt Schuil. Als laatste moeten de professionals, zoals Schuil en zijn collega's bij het UWV, zorgen dat werkgevers en -nemers elkaar weten te vinden.

Meer salaris betalen kan op de korte termijn wel werken, zegt Schuil, maar op de langere termijn zorgt het voor problemen. "Als iedereen meer geld ontvangt worden producten duurder, gaan de prijzen omhoog en wil iedereen weer meer salaris ontvangen."

Meer gaan werken dan? "Dat zou een groot deel van het probleem oplossen", zegt Schuil. Maar ook dan loop je tegen problemen aan. Soms loont het niet om meer te gaan werken omdat je bepaalde subsidies dan verliest. "En mogelijk heeft een werknemer dan meer kinderopvang nodig", zegt Schuil. "We zitten nu al met een tekort aan medewerkers in die sector, dus het is niet zo makkelijk te realiseren als je denkt."

"Dé oplossing bestaat niet", zegt Schuil. "Maar meerdere druppeltjes vullen een emmer." Een van die druppeltjes is een simpele: tijd. Op dit moment hebben we te maken met vergrijzing van het personeelsbestand en de maatschappij. Op den duur zie je de behoefte van werk veranderen. En automatisering speelt ook een rol in het werkveld. "Vroeger waren we bang voor de robot die onze baan inpikte. Misschien moeten we daar nu blij mee zijn."