Recordvangst dreun voor vuurwerkcriminelen, maar die harde knallen in jouw wijk zijn nog niet verdwenen

Utrecht - De zomer was amper voorbij toen de eerste extreme vuurwerkknallen in onze regio alweer klonken. En naarmate Oud en Nieuw dichterbij komt, dondert het harder en vaker. Maar nu is vuurwerkcriminelen een zware dreun toegebracht met de grootste vangst ooit. Drie Nieuwegeiners worden gezien als de spil in deze zaak, maar ook meerdere andere verdachten komen uit de regio Utrecht. Is de vangst een druppel op een gloeiende plaat of gaan we nu echt minder extreme knallen horen?
Vanochtend vroeg maakte de politie de recordvangst net over de Duitse grens bekend. De grootte is lastig te bevatten: 350.000 kilo illegaal vuurwerk met een straatwaarde van enkele miljoenen euro’s, bestemd voor de Nederlandse markt. Een filmpje van de politie geeft een indruk van de omvang.

Trillende huizen en loeiende alarmen

Buiten kijf staat dat de vangst op applaus kan rekenen. Het gedonder en gedreun is een groeiende bron van ergernis en angst. Dat blijkt onder meer uit de vele meldingen op Watwasdieknal.nl. Vannacht nog kwamen daar zo'n tien meldingen over ontploffingen in Utrecht rond 01.00 uur. En over een explosie van vorige week laat een Utrechter weten: "Het autoalarm ging af, zo hard was het."
Maar afstekers van zwaar vuurwerk, die maar mondjesmaat opgespoord worden, schromen niet om ook op klaarlichte dag toe te slaan. Op maandag 25 oktober gaat het 's middags rond 15.30 uur los in de wijk Kanaleneiland. "Het hele kantoor op Papendorp stond te schudden", laat een melder weten. Een ander schrijft: "Het huis trilde er flink van. Rookwolk vanuit zolder gezien boven weiland achter Sportpark Rijnvliet."
Ook in Zeist, Amersfoort en Maartensdijk is de afgelopen tijd melding gemaakt van zware knallen. Ze kunnen zelfs geregistreerd worden door de akoestische sensoren van het KNMI. Niet zo gek, want online en via chatgroepen wordt steeds zwaarder vuurwerk het hele jaar door aangeboden. Sommige knallers bevatten enkele honderden grammen flitspoeder en doen niet onder voor een handgranaat. Ontploffen ze in je hand, dan is er een gerede kans dat je overlijdt.

Soorten vuurwerk

Het gaat bij het zware vuurwerk onder meer om 'shells'. Vuurwerk is eigenlijk niet de goede benaming. Het zijn raketten: mortierbommen met een siereffect. Ze zijn bedoeld voor professioneel gebruik en moeten met een bijpassende buis worden afgeschoten. De explosie moet in de lucht plaatsvinden en zeker niet op straat.
Shells.
Shells. © Politie
Een andere soort is de 'flash banger'. Dat is zwaar knalvuurwerk zoals de populaire Cobra 6, maar ook de (grote) vlinder, Atomic, Explod en Achtung. In Europa zijn de 'bangers' niet toegelaten voor consumenten, maar zij hebben er online dus wel toegang toe. De knallen zijn niet te vergelijken met de strijker, die in de jaren negentig zijn intrede deed in Nederland.
En de Cobra 6 mag dan in trek zijn, inmiddels zijn er al weer zwaardere knallers op de markt. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) stuitte al eens op een stuk vuurwerk met 750 gram flitspoeder.

De vangst

Voor de oorsprong van de vandaag bekendgemaakte vangst moeten we terug naar de herfst van 2020. Tips en ontcijferde chatgesprekken zijn voor de recherche aanleiding voor een onderzoek naar de handel in illegaal vuurwerk.
Gespecialiseerde teams in Oost-Nederland, Midden-Nederland en Duitsland krijgen door dat ze een grote vis op het spoor zijn en gaan intensief samenwerken. Ze ontdekken dat zwaar illegaal vuurwerk vanuit onder meer Polen, Italië en China via Duitsland naar Nederland wordt getransporteerd. De handelaren willen het dolgraag op de markt brengen voor particulieren, want er is heel veel geld mee te verdienen.

Onder de radar

"Verdachten weten dat we meekijken en proberen zo lang mogelijk onder de radar te blijven", licht Wim Hoonhout van de politie Midden-Nederland toe. Toch lukt het de handelaren in dit geval niet om door te gaan met hun illegale praktijken. In juni dit jaar doet de politie meerdere invallen.
In Nederland gaat het om zeven woningen en vijf bedrijfslocaties. In Duitsland ontdekt de politie zeven opslagplaatsen. Het gaat om leegstaande NAVO-bunkers, boerenschuren, bedrijfspanden en containers. Levensgevaarlijk, want deze locaties voldoen niet aan de strenge veiligheidseisen voor zware explosieven.

Bende uit regio Utrecht

Maanden later, twee jaar na de start van het onderzoek, houdt de politie in totaal tien verdachten aan. Drie van hen komen uit Nieuwegein. Ze zijn 27, 31 en 34 jaar en worden gezien als hoofdverdachten. De mannen zitten nog vast. De andere verdachten zijn inwoners van Houten (25), Hagestein (26). Verder gaat het om twee andere Nieuwegeiners (20 en 23) en mannen uit Brummen (27), Andelst (41) en Gouda (24). Zij zorgden bijvoorbeeld voor het transport, de opslag of contact met afnemers. Het onderzoek loopt nog en meer aanhoudingen worden niet uitgesloten.
Als je vandaag succes haalt, is het morgen alweer achterhaald
Wim Hoonhout, politie Midden-Nederland
De politie is blij met het resultaat, maar achteroverleunen is er niet bij. Wie dus hoopt op een einde aan het geknal, zal bedrogen uitkomen. "Als je vandaag succes haalt, is het morgen alweer achterhaald, want de handel gaat gewoon", zegt woordvoerder Hoonhout. "De vraag is er en er zal altijd weer gezocht worden naar nieuwe ingangen."
Cobra's.
Cobra's. © Politie
De zorgen bij de politie, het Openbaar Ministerie en het Nederlands Forensisch Instituut nemen niet voor niets toe. De cijfers spreken voor zich: heel vorig jaar werd in totaal 205.904 kilo vuurwerk in beslag genomen en in 2020 was dat 122.815 kilo. In 2019 ging het om 61.429 kilo, de jaren daarvoor om respectievelijk 56.522 en 40.383 kilo.
Daar komt bij dat vuurwerk in toenemende mate gebruikt wordt door criminelen en relschoppers. Expert Erik Kooijker van de Landelijke Eenheid: "We zien steeds vaker dat zwaar vuurwerk wordt gebruikt als explosief tijdens ongeregeldheden, maar ook bij plofkraken of als chantage- en vergeldingsmiddel bij conflicten in de georganiseerde misdaad."
Handelaren, afnemers en transporteurs nemen het niet zo nauw met hun eigen veiligheid en die van anderen, zegt Kooijker. "Ze nemen enorme risico’s bij het vervoer en het opslaan in garageboxen, schuurtjes en woonhuizen. Wanneer massa-explosief materiaal in een woonwijk tot ontploffing komt, zijn de gevolgen niet te overzien. Zelfs een relatief kleine hoeveelheid kan leiden tot slachtoffers en grote schade.”

Criminele carrières afbreken

Hoonhout van de politie Midden-Nederland: "We zien ook, met name in Utrecht en Nieuwegein, dat jonge gasten die zich bezighouden met ram- en plofkraken, het vuurwerk gebruiken als grondstof om die kraken van munitie te voorzien. Dus het gaat verder dan een onschuldig feestje met Oud en Nieuw."
Veel van de verdachten die nu zijn aangehouden, kent de politie al uit eerdere onderzoeken. "Dat is niet zo gek, ze ontwikkelen zich op de criminele ladder. Het begint met 'eenvoudige' misdrijven en gaat dan over in gecompliceerde handel in illegaal vuurwerk of nog verder. Samen met gemeenten werken we eraan om deze groep perspectief te bieden. Het is essentieel om criminele carrières zo vroeg mogelijk af te breken."

Aantal meldingen en tips

Een compleet overzicht van het aantal vuurwerkklachten in Utrecht kan de politie niet geven, al helemaal niet op provinciaal niveau. Het overgrote deel van de overlastmeldingen komt namelijk binnen bij gemeenten via meldpunten en telefoonlijnen.
Bij verdachte en gevaarlijke situaties adviseert de politie contact op te nemen met 112. Ook kan er anoniem getipt worden via 0800-7000. Huurders van een particuliere opslagruimte of garagebox wordt geadviseerd de sloten te vervangen als bijvoorbeeld sprake is van nachtelijk uitladen van voertuigen.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.