Asielwet ook splijtzwam bij Utrechtse VVD-fracties

© RTV Utrecht / Jordi de Jong
Provincie Utrecht - Met flink wat horten en stoten stemde de landelijke VVD-fractie deze week in met de nieuwe asielwet. Minister-president Mark Rutte moest zelfs hoogstpersoonlijk worden teruggevlogen van de klimaattop in Egypte, om zijn fractie te overtuigen van de wet. Maar het akkoord heeft de splitsing in de partij niet weggenomen. Ook de Utrechtse fracties zijn verdeeld.
Dat blijkt uit een rondvraag van RTV Utrecht. Veel VVD-fracties struikelen vooral over het feit dat de wet gemeenten dwingt om asielzoekers op te vangen. Zo ook Tim Rooijakkers van de fractie in Utrechtse Heuvelrug. Hij vindt het lastig dat de vrijheid door de wet wordt ingeperkt, maar begrijpt ook de noodzaak ervan. "Ondanks dat ik tegen die dwang ben, snap ik wel dat het kabinet naar deze maatregel grijpt. Veel gemeenten nemen hun verantwoordelijkheid gewoon niet. Wij doen dat wel, anderen hadden dat veel meer moeten doen."

De asielwet

Op 8 november stemde de VVD fractie in met het wetsvoorstel van staatsecretaris van Justitie en Veiligheid der Burg. Met de wet wil de minister ervoor zorgen dat er een betere spreiding van asielzoekers per gemeente is in Nederland. Dit omdat op dit moment gemeenten verzoeken van de Rijksoverheid kunnen weigeren.

Onderdeel van deze wet is dat gemeenten die vrijwillig voor vijf jaar minimaal honderd asielzoekers in een opvanglocatie plaatsen, 2500 euro per asielzoeker krijgen als beloning. Met deze wet wil het kabinet gemeenten stimuleren om asielzoekers op te vangen.

Minister van der Burg hoopt dat de wet vanaf februari 2023 van kracht wordt.

Verantwoordelijkheid nemen

Daarbij wijst Rooijakkers onder andere naar de gemeente Wijk bij Duurstede, waar eind augustus 100 vluchtelingen tijdelijk werden opgevangen. "Hartstikke leuk dat Wijk bij Duurstede vier weken lang honderd vluchtelingen in een sporthal opvangt, maar daar wordt natuurlijk geen asielzoeker blij van. Zij worden de hele tijd verplaatst, met nul vastigheid, terwijl ze gewoon een vaste plek nodig hebben. Veel gemeenten hebben er een zooitje van gemaakt."
Fractievoorzitter Sybren van der Velden Walda van de VVD in Wijk bij Duurstede is het daar niet mee eens. "Die opvang in de sporthal was een ongelooflijke noodgreep. Dit was op dat moment een betere oplossing voor deze asielzoekers dan in Ter Apel blijven. Je moet je verantwoording pakken als dat nodig is, dus dat deden wij."

Instroom aanpakken

In de gemeente De Ronde Venen is de fractie teleurgesteld in de beslissing van de landelijke partij, vertelt VVD-raadslid Margereth de Wit. "Ik vind het erg spijtig dat de VVD heeft ingestemd met de nieuwe asielwet. Wij denken dat deze wet niet zoveel nut heeft. Het beperkt namelijk niet de instroom, en daar ligt het echte probleem."
Net als de fractie in Utrechtse Heuvelrug, vindt ook Rick Nederend van de VVD in Stichtse Vecht het begrijpelijk dat de wet er komt. "De situatie zoals die nu is in Ter Apel kan niet worden voortgezet. Je hoopt dan dat de opvang van die groep gebeurt op vrijwillige basis, dat iedereen het wettelijke minimum of iets meer opvangt, maar dat gebeurt niet."
Wel vindt hij dat deze wet het eigenlijke probleem, de instroom van vluchtelingen, niet oplost. "De instroom moet naar beneden, want dit is niet houdbaar. Maar dat is een erg complex iets om op te lossen. Gelukkig hoef ik me daar als lokale politicus niet mee bezig te houden.
Het kabinet verwacht dat dit jaar in totaal tussen de 48.210 en 55.170 asielzoekers naar Nederland komen, exclusief Oekraïners die hun land zijn ontvlucht. Dat meldde de NOS. Dat is het hoogste aantal sinds 2015. En ook volgend jaar blijft de instroom waarschijnlijk groot, met een verwachte instroom van 50.650 asielzoekers.
Asielzoekers die wel een verblijfsvergunning krijgen, kunnen vanwege de woningcrisis amper doorstromen naar een woning. Dit zorgt voor een nog grotere uitdaging voor de asielopvang, die nu al vastloopt. Bovendien zijn er sinds 2016 veel asielzoekerscentra gesloten, wat de behoefte aan nieuwe opvanglocaties nog groter maakt.

Glazuur op de taart of omkoping?

Een onderdeel van de nieuwe wet is dat gemeenten 2500 euro kunnen krijgen per asielzoeker die ze opvangen. Dit extraatje geldt alleen als gemeenten toezeggen om minimaal 5 jaar lang minimaal honderd extra asielzoekers op te vangen.
De fractie in Nieuwegein is blij met die mogelijke extra bijdrage. "Maar het is geen reden om asielzoekers op te vangen, eerder het glazuur op de taart. Ook zonder deze bijdrage hebben we onze verantwoordelijkheid al genomen door sinds deze week honderd extra asielzoekers op te vangen. Dat doen we niet vanwege een eventuele vergoeding. Al zeggen we natuurlijk nooit nee tegen wat extra geld", zegt woordvoerder van de fractie Anastasia van der Lugt.
Die blijdschap wordt gedeeld door Rooijakkers van de VVD-fractie in de Utrechtse Heuvelrug. "Het is niet de reden om het te doen, maar ik zou dom zijn als ik tegen die vergoeding zou zijn. Misschien kunnen we van dat geld de hondenbelasting afschaffen, dat zou toch mooi zijn?"
In Wijk bij Duurstede zijn ze het daar niet mee eens, legt Van der Velden Walda uit. "Ik vind het een hele vreemde constructie, het lijkt op omkoping. Geld moet ook helemaal geen rol spelen bij deze beslissing. Het gaat om draagvlak in de samenleving en of een gemeente ruimte heeft om asielzoekers op te vangen. Ze moeten het niet om het geld doen."

Tevredenheid over de wet

Waar ze wel blij zijn met de nieuwe asielwet, is in Zeist en Utrecht. "Ik heb mij de afgelopen maanden enorm geërgerd aan collega-fractievoorzitters die tegen de wet zijn en die geen extra vluchtelingen willen opvangen", vertelt fractievoorzitter Ernst van Splunter van de VVD in Zeist. "Deze asielwet zou niet nodig moeten zijn, maar ik ben blij dat die er is. Want hoe eerlijker het verdeeld is, hoe beter de opvang geregeld kan worden."
Ook in Utrecht kijken ze met een voorzichtig positief gevoel naar de wet, aldus woordvoerder Tess Meerding. "In Utrecht vangen we al relatief veel op. Wij vinden ook dat we naar verhouding moeten doen wat onze taak is, maar het zou wel heel mooi zijn als onze omliggende gemeenten dat ook doen. Daar zorgt deze wet, als het goed is, voor."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.