Nationaal Militair Museum onthult 'Nachtwacht van Soesterberg'

Wanneer je dichtbij het schilderij staat, ruik je een muffe geur die verraadt dat het hier niet bepaald om een vers werk gaat. 'De slag bij Quatre-Bras' is opgeleverd in 1818. Dat is drie jaar na de slag. Jan Willem Pieneman werkte 900 dagen aan het enorme doek en verwerkte er allerlei interessante details in.

"De pet van de soldaat op links is erg opvallend", vertelt directeur John Sijmonsbergen van het Nationaal Militair Museum. "Op zijn pet staat de tekst 'Voor Koning en Vaderland' en dat vinden wij nu misschien wel heel normaal dat je voor je vaderland strijdt, maar in die tijd was dat bijzonder. Het koninkrijk was namelijk nog maar net gesticht. En toen kwam dus alweer die dreiging van Napoleon, die Nederland opnieuw wilde veroveren. Dus de term 'Voor Koning en Vaderland' was in die tijd een heel nieuw begrip."

De slag bij Quatre-Bras vond plaats op 16 juni 1815 in een klein Belgisch gehucht dat op een belangrijk kruispunt lag tussen Brussel, Charleroi, Namen en Nijvel. Vandaar de naam Quatre-Bras, dat 'vier armen' betekent. Willem II vocht daar tegen de troepen van Napoleon Bonaparte en wist ze zo te vertragen dat Napoleon twee dagen later bij de slag bij Waterloo definitief werd verslagen.

"Napoleon zei dat na zijn definitieve verlies zelf", vertelt Claudia Hörster van Koninklijke Verzamelingen. "Napoleon zei dat ook wel een beetje om de Engelsen te stangen. Die claimden de overwinning bij Waterloo. Daarom zei Napoleon dat hij de slag bij Waterloo nooit had verloren als de Prins van Oranje hem niet met een handjevol troepen tegen had gehouden in Quatre-Bras."

Het doek hing eerst in Paleis Soestdijk dat door een verbouwing wordt leeggehaald. Het is nu dus een logisch moment om 'De slag bij Quatre-Bras' naar het NMM te verplaatsen. De komende tijd zal het schilderij op zaal worden gerestaureerd. Dat betekent dat bezoekers op dinsdag, woensdag en donderdag kunnen zien hoe de restaurateurs werken. Het is zelfs mogelijk om via een camera op het hoofd van de restaurateur op detailniveau mee te kijken met het priegelwerk.

Het Nationaal Militair Museum hoopt dat er tijdens de restauratie verborgen details aan het licht komen in het schilderij die nu door donker vernis verborgen zijn. De restauratie moet op 16 juni 2023 klaar zijn. Die dag wil het NMM het gerestaureerde stuk opnieuw presenteren aan het publiek en een definitieve plek in het museum geven. Het schilderij blijft minimaal vijf jaar in het museum hangen.