Nederlandse Staat maakt slavernijexcuses met een komma: 'Ophouden met bakkeleien en met plannen komen'

Leroy Lucas van Keti Koti Utrecht bij slavernij-ornament
Leroy Lucas van Keti Koti Utrecht bij slavernij-ornament © RTV Utrecht
Provincie Utrecht - Premier Mark Rutte heeft zojuist namens de regering excuses aangeboden voor het slavernijverleden. Hij sprak de excuses, aan Suriname en het Caribisch deel van het Koninkrijk, uit in een rede in het Nationaal Archief in Den Haag. Zeven kabinetsleden gingen op de zes eilanden en in Suriname in gesprek met bestuurders en organisaties.
Rutte ging in zijn toespraak in op het rapport Ketenen van het verleden van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden. Daarin krijgt het kabinet het advies om excuses te maken. Het rapport gaat over de periode tussen de zeventiende eeuw en 1 juli 1863, de dag waarop de slavernij formeel werd afgeschaft. Ook gaat het rapport over de gevolgen van de slavernij.
De adviescommissie adviseert hierin dat Nederland moet erkennen dat de slavernij en slavenhandel misdrijven zijn tegen de menselijkheid en dat de gevolgen nog altijd voelbaar zijn. Het kabinet moet volgens de commissie opdracht geven voor een nationaal onderzoek naar het slavernijverleden en moet van 1 juli een nationale herdenkingsdag maken.

De excuses

Het eerste deel van dat advies heeft Rutte vandaag overgenomen. "Pijnlijk, lelijk en ronduit beschamend", waren de woorden die Rutte gebruikte om de rol van Nederland in het slavernijverleden te beschrijven. "Wij kunnen slavernij in de allerduidelijkste bewoordingen erkennen als misdaden tegen de menselijkheid."
Over een nationaal onderzoek of van 1 juli een nationale herdenkingsdag maken heeft de premier het tijdens zijn toespraak niet gehad. Wel zei hij dat de koning op 1 juli aanwezig zal zijn bij de herdenking in Amsterdam, omdat hij "zich persoonlijk zeer betrokken voelt bij het onderwerp". Ook gaf hij in, op weg naar die belangrijke symbolische datum, toe te willen werken naar meer erkenning en gezamenlijk begrip.
Nadat bekend werd dat het kabinet vandaag excuses ging aanbieden, was er veel ophef. Premier Silveria Jacob van Sint Maarten heeft gezegd dat zij de excuses vandaag niet zal accepteren. Andere partijen hadden liever gezien dat het kabinet tijdens Keti Koti op 1 juli volgend jaar excuses zou aanbieden. Dan is het 160 jaar na de afschaffing van de slavernij.

Bakkeleien

"Wij, de zwarte mensen, moeten stoppen met bakkeleien over wel of niet", zegt Leroy Lucas, voorzitter van Keti Koti Utrecht. "Maar wij moeten gaan plannen. Wij moeten met een dertigpuntenplan komen om specifieke issues die ons sociaal, maatschappelijk en economisch treffen te adresseren."
Een van de zaken waarover nog discussie is, is of er met het maken van excuses ook herstelbetalingen moeten worden gedaan. "Symboliek is mooi", zegt Lucas. "Maar aan symboliek alleen hebben wij niet genoeg. De excuses komen omdat er een situatie was die ons op achterstand heeft gezet. Dus als er scheve verhoudingen zijn, moeten die worden rechtgezet. Hoe dat eruitziet, daar moet de energie naartoe gaan."
Rutte liet tijdens zijn toespraak ook weten dat er nog vervolgstappen gezet moeten worden. "We doen dit niet om schoon schip te maken. We zetten vandaag een komma, geen punt." De excuses van vandaag moeten volgens hem een stap zijn naar heling. Hoe die heling er precies uit zou moeten zien, liet de premier vandaag in het midden."
Over de ophef die ontstond over de excuses van vandaag toonde Rutte zich begripvol. Hij erkende dat de aanloop naar deze dag "beter had gekund". Desondanks wilde de regering de excuses toch maken. "We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, niet de juiste woorden voor iedereen. Maar dat mag geen reden zijn om niets te doen. We moeten stappen vooruitzetten en het moeilijke gesprek over het slavernijverleden voeren."
De voorzitter van Keti Koti Utrecht begrijpt de bezwaren van mensen die vinden dat meer tijd moet worden genomen om de excuses op een waardige en goede manier te uiten. "Maar ik kijk ook naar de bigger picture, wie zegt er dat volgend jaar op 1 juli een kabinet is? Er komen nog heel veel parlementaire enquêtes aan. De excuses zijn al 150 jaar te laat. Laten we nu doorpakken om bepaalde zaken op papier te krijgen, mocht het kabinet er niet meer zijn dan staat in ieder geval al iets op papier. Als er een rechtser kabinet komt, verwacht ik totaal geen excuses meer. Dan hebben wij alles verloren."
Leroy Lucas, voorzitter Keti Koti Utrecht, over slavernijexcuses

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.