Verdien je te veel? Zeg in deze gemeenten dan maar 'dag' tegen je huishoudelijke hulp

© ANP
IJsselstein - Wachten, wachten en nog eens wachten. Heb je huishoudelijke hulp aangevraagd bij je gemeente, duurt dat tegenwoordig zomaar een paar maanden. Maar een handjevol Utrechtse gemeenten heeft daar wat op bedacht. Inwoners die te veel verdienen, moeten die hulp sinds een paar weken zelf regelen. Met - hopelijk - als resultaat: dat de zorg teruggaat naar de mensen die het écht nodig hebben. Klein detail: zo'n inkomenseis mogen de gemeenten helemaal niet stellen. Nog niet, in ieder geval.
Een paar jaar geleden ging het mis in IJsselstein, zegt zorgwethouder Mark Foekema. Ineens kwamen er véél meer aanvragen voor huishoudelijke hulp binnen dan normaal. Maar ja, die zorgvraag kon de gemeente helemaal niet aan. De reden? Een nieuwe wet uit 2019. Het maakte vanaf dat moment niet meer uit hoeveel je verdiende; iedere inwoner kon voor maximaal 19 euro per maand huishoudelijke hulp aanvragen bij de gemeente. "Wat erop neerkwam dat steeds meer mensen dachten: nou, laten we voor die twee tientjes maar naar de gemeente stappen."
Het gevolg was afgelopen oktober goed zichtbaar. Had een IJsselsteiner zich aangemeld, stond die minimaal zes maanden op de wachtlijst. Maar daar zaten dus ook mensen tussen die eigenlijk helemaal niet zo lang kónden wachten. Ook de inwoners die al wel hulp kregen, konden niet elke week meer op hulp rekenen. "Zelfs tegen een gehandicapt persoon zonder armen moest de zorgverlener zeggen 'sorry, we redden het niet om de hele zomervakantie te komen'. Onacceptabel. Maar het kon op dat moment niet anders. Er waren te veel aanvragen, en te weinig mensen."

Inkomens-check

Dus besloot Foekema: dit moet anders. In de gemeente Leusden hadden ze al veel eerder gezien dat een inkomenstoets weleens een goed idee kon zijn. Dat werkt als volgt: verdien je meer dan een bepaalde grens (in veel gevallen meer dan 66.000 euro per jaar), moet je de hulp zelf gaan betalen en regelen. De gedachte daarbij is dat deze "veel"-verdieners, in tegenstelling tot veel andere inwoners, de financiële ruimte hebben om zelf een hulp in te huren. En dat die drukke zorgvraag bij de gemeente dan iets beter wordt gereguleerd.
Verdien je te veel? Dan krijg je soms geen huishoudelijke hulp meer
Zo gezegd, zo gedaan. Vanaf 1 januari kun je het als IJsselsteiner heus nog wel proberen, maar ambtenaren checken nu dus wel of je niet te veel verdient om 'zomaar' huishoudelijke hulp te krijgen. En ook al zijn we pas een paar weken in het nieuwe jaar, heeft het nu al effect. "We zijn al van zes naar drie maanden wachttijd gegaan. Uiteindelijk hopen we dat we helemaal geen wachtlijst meer hebben", zegt wethouder Foekema.
We kregen de hulp steeds minder makkelijk verdeeld
Mariëtte Pennarts-Pouw, wethouder Woerden
Klein detail: officieel mag het instellen van die inkomenstoets nog helemaal niet. Pas in 2025 gaat daarover de nieuwe wet in. Riskeer je daarom een rechtszaak als je het als gemeente wel alvast doet? Wellicht, maar sommige gemeenten proberen het maar. Woerden en Oudewater, bijvoorbeeld. Die hebben het ook op 1 januari ingesteld. “We doen het om de schaarste te kunnen managen", aldus de Woerdense wethouder Mariëtte Pennarts-Pouw. "We kregen de hulp steeds minder makkelijk verdeeld. Dan vinden wij: in dat geval moet je het geven aan de mensen die het écht nodig hebben."

Wat gaat er veranderen?

Vanaf 1 januari 2025 gaat de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) veranderen. Vanaf dan speelt het inkomen weer een rol bij de aanvraag van huishoudelijke hulp. Voor mensen met een smalle beurs blijft de maximale eigen bijdrage 19 euro per maand; huishoudens met een inkomen boven zo'n 66.000 euro per jaar, moeten een hogere eigen bijdrage gaan betalen. Het maximum daarvoor is 225 euro per maand.

Staatssecretaris van Volksgezondheid Van Ooijen zei daarover eerder: "Afgelopen jaren is duidelijk geworden dat het huidige vaste tarief voor huishoudelijke hulp heeft geleid tot een forse groei van het aantal aanvragers. Daarbij valt op dat met name onder hogere inkomensgroepen de procentuele groei fors is. Dit leidt ertoe dat de toegankelijkheid van Wmo-voorzieningen onder druk komt te staan."

Veel gemeenten wachten tóch op de wet die in 2025 ingaat. Wat niet betekent dat ze geen problemen ervaren. Neem de stad Utrecht, bijvoorbeeld. "Ook hier hebben we wachtlijsten", zegt een woordvoerder. "Daarom zijn we er nu hard mee bezig om dat op te lossen. We overwegen nog van alles. Maar wat we al wel zeker weten: de oplossingen gaan niet pijnloos zijn.” Veel andere gemeenten stellen de vraag of de inwoner de hulp écht niet op een andere manier kan regelen. "We hopen dat onze inwoners dat dan overwegen. Maar dwingend is het dus nog niet", aldus een woordvoerder van de gemeente Soest.

Nog een andere oplossing: 750 euro als je je schoonmakende buurvrouw inzet

IJsselstein hoopt de wachtlijsten voor de huishoudelijke hulp te verkorten of zelfs te laten verdwijnen. Naast de net ingevoerde inkomenstoets loopt er daarom ook een pilot. Voor mensen die recht hebben op hulp maar die zélf regelen, trekt IJsselstein de portemonnee. Ze kunnen 750 euro per jaar krijgen om een schoonmaker te betalen of bijvoorbeeld een robotstofzuiger te kopen.

Zorgwethouder Mark Foekema legt uit: "We willen mensen juist helpen om de informele hulp te blijven houden. Misschien is dat iemand die al jaren bij de mensen thuis komt en een soort vriendin is geworden. Met die 750 euro kunnen ze zelf de hulp betalen. Dit helpt ook om de capaciteit bij de zorgverleners in te zetten voor mensen die nog geen eigen hulp hebben."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.