Wat mag Wintertuin Baarn kosten? 'Lege kas ondernemer mag niet leiden tot lege kas in Cantonspark'

De Wintertuin, een monumentale botanische kas in het Baarnse Cantonspark.
De Wintertuin, een monumentale botanische kas in het Baarnse Cantonspark. © RTV Utrecht
Baarn - Moet Baarn ondernemers een schuld van 40.000 euro kwijtschelden om een rijksmonument in stand te houden? Een meerderheid van de gemeenteraad is zeer kritisch over de steun die wethouder Steven de Vries heeft toegezegd aan de twee uitbaters van de Wintertuin. Baarn is nu al ruim 120.000 euro kwijt om het bedrijf in de monumentale kas aan het werk te houden.
De Wintertuin in het statige Baarnse Cantonspark was lang geleden een plantkundig laboratorium van de Universiteit Utrecht. Nadat het glazen bouwwerk jaren leeg had gestaan, besloot de gemeente zeven jaar geleden dat ze het zou opknappen, waarna het bedrijf Wintertuin Experience er een theehuis met escaperooms in mocht runnen.
Op de relatief lage huurprijs zou de gemeente feitelijk geld toeleggen, stond toen al vast, maar het pand zou in ieder geval minder kosten dan als het leeg zou verpauperen. Omwonenden bedongen vooraf dat er geen feesten en partijen mogen worden gegeven en dat de horeca uiterlijk om 19.00 uur sluit. Inmiddels heeft de Wintertuin Experience zes mensen in vaste dienst, en hebben zo'n 25 horecamedewerkers en spelleiders er regelmatig werk als oproepkracht.

Boterham verdienen

De jongste maatregel van Baarn om het bedrijf te hulp te schieten wordt ingegeven door de energierekening. Die is door de gestegen gasprijzen bijna acht keer hoger dan voorheen. Voor Wintertuin Experience was dat de druppel. Het bedrijf weigert de huurovereenkomst met de gemeente met nog eens vijf jaar te verlengen als er niet eerst over nieuwe voorwaarden wordt gepraat. "Ons bedrijf functioneert op zichzelf heel goed", zegt mede-eigenaar Karen Sikkema tegen RTV Utrecht. "Maar de kosten om in dit gebouw te werken zijn gewoon te hoog."
Sikkema runt los van de tearoom in het Cantonspark ergens anders in Baarn ook het bedrijf Living Story, dat onder meer escaperooms en 'game based learning' ontwikkelt. Horecacollega's adviseerden haar al eens om haar Wintertuin Experience te verplaatsen naar een goedkoper onderkomen, maar daar voelt Sikkema weinig voor. "We zijn voor deze locatie gegaan", zegt ze. "Het is de Wintertuin of niks."
Sikkema zegt dat alle betrokkenen, ook zijzelf, zich indertijd hebben vergist in de extra kosten die de grotendeels glazen en vaak lekkende Wintertuin veroorzaakt. De globale overeenkomst om klein onderhoud door de ondernemer te laten betalen en het groot onderhoud bij de gemeente neer te leggen zorgde al vrij snel voor problemen. "We moeten betere afspraken maken over wie waar verantwoordelijk voor is, zodat de Wintertuin open kan blijven", zegt ze. "Want met een onderneming wil je niet alleen jezelf in stand houden, maar ook eindelijk eens een boterham gaan verdienen. Ik wil met de gemeente een ander plan bespreken, want anders moet ik ermee stoppen."

Failliet

En stoppen is wel het laatste wat de afgelopen jaar aangetreden wethouder De Vries wil. Het dossier heeft de Baarnse gemeentepolitiek al eens jarenlang beziggehouden en nu zit hij ermee in zijn maag. Gisteravond legde hij aan de gemeenteraad uit waarom hij onlangs een deel van de huur en de energielasten heeft kwijtgescholden. "Als de gemeente niet was bijgesprongen, was de Wintertuin nu zeer waarschijnlijk failliet geweest."
Volgens de wethouder zouden de huurinkomsten dan net zo goed zijn weggevallen en zou de gemeente dan ook nog zelf opdraaien voor het beheer en de energiekosten van een leegstaande kas. "Bovendien weten we uit het verleden dat het niet eenvoudig is om een nieuwe huurder te vinden voor dit ingewikkelde pand." De Vries zegt dat het college nu tijd heeft gekocht om samen met Wintertuin Experience aan een betere toekomst te werken.
De bijdrage van de gemeente is geen overheidssteun aan ons bedrijf, maar bedoeld om het ondernemen in dit rijksmonument mogelijk te maken.
Karen Sikkema, Wintertuin Experience

Kasboeken onderzoeken

Fractievoorzitter Tino Schouten van VoorBaarn, de grootste coalitiepartij, heeft grote moeite met het collegebesluit om een aanzienlijk deel van de huur en energiekosten kwijt te schelden, zei hij gisteravond in de gemeenteraad. "Maar we hebben ook een verantwoordelijkheid en laten een ondernemer die het moeilijk heeft niet vallen." Schouten wil de kasboeken en de bedrijfsvoering laten onderzoeken om te ontdekken of Wintertuin Experience of de gemeente iets te verwijten valt. Als voorwaarde stelt hij daarbij dat de beslissing om 40.000 euro kwijt te schelden voorlopig wordt opgeschort.
Ook oppositiepartijen VVD, CDA, ChristenUnie en het partijloze raadslid Jelle Jonkers zijn kritisch over de gang van zaken. Roy Bruins van de ChristenUnie vindt onder meer dat het kwijtschelden van huur niet aan het college, maar aan de raad is. VVD'er André van der Padt vindt dat wethouder De Vries zijn excuses moet aanbieden omdat hij de gemeenteraad laat heeft ingelicht over de nieuwe problemen die zich in oktober al aandienden. Maarten van der Donk (CDA) zegt dat het wat zijn fractie betreft einde oefening is voor Wintertuin Experience. Hij wil een nieuwe bestemming voor de monumentale kas. In de raadsvergadering van volgende week moet blijken of de harde opmerkingen aan het adres van wethouder De Vries ook worden vertaald in moties.

Belastinggeld

Het steekt Karen Sikkema intussen dat in Baarn, en met name in de gemeenteraad, het beeld is ontstaan dat haar commerciële onderneming al jaren met belastinggeld overeind wordt gehouden. Volgens haar komt het behoud van de antieke botanische kas nu juist voor een onevenredig groot deel op haar bedrijf terecht, omdat zij als huurder voor allerlei onvoorziene kosten opdraait. "De bijdrage van de gemeente is geen overheidssteun aan ons bedrijf, maar bedoeld om het ondernemen in dit rijksmonument mogelijk te maken."
De vraag die in Baarn na zoveel jaar nu toch weer beantwoord moet worden is hoeveel de gemeente uiteindelijk wil uitgeven om de Wintertuin als cultuurhistorisch erfgoed aan volgende generaties over te kunnen dragen. Coalitiepartijen GroenLinks en PvdA staan vierkant achter het voornemen van wethouder De Vries om er met Wintertuin Experience uit te komen. "Een lege kas bij de ondernemer mag niet leiden tot een lege kas in het Cantonspark", zei GroenLinks-voorman Jeroen Bosman. "Het leidt uiteindelijk tot een lege kas bij de gemeente en verarming van de samenleving."

Enorm vochtig

D66, ook in de coalitie en voor zover bekend de enige partij die afgelopen tijd haar licht had opgestoken bij de ondernemer zelf, benadrukte gisteravond hoe ingewikkeld het gebouw in het gebruik is en hoeveel onderhoud er nodig is. "Het was vervallen en is voor veel geld door de gemeente hersteld", zei fractievoorzitter Hanneke Struijk-Cramer. "Hoe schat je nu in wat klein onderhoud is? Het is er enorm vochtig, waardoor het koffiezetapparaat elke drie jaar vervangen moet worden. Al ben je nog zo'n goede ondernemer, daar houd je vooraf niet direct rekening mee."
Voor critici die stellen dat dat nu eenmaal bij het risico van ondernemers hoort, voegde Struijk toe dat Wintertuin Experience meer tegenslagen te verwerken kreeg en eigenlijk nog geen jaar normaal heeft kunnen draaien. Het bedrijf stond begin 2019 klaar om te starten en maakte al kosten, maar kon toen nog niet beginnen omdat de gemeente als verhuurder het gebouw nog niet klaar voor gebruik had. Na aanvankelijk een paar weken vertraging ging er uiteindelijk een half jaar verloren. "De gemeente heeft toen de eerste twee jaar huur betaald. Niet omdat de exploitant niet rondkwam, maar omdat ze gecompenseerd moest worden", aldus Struijk. "En omdat ze vervolgens in 2019 geen heel jaar omzet hebben gedraaid, liepen ze later ook nog eens de coronasteun mis."

Ondernemer onderuit trappen

Volgens D66 moet de komende maanden duidelijk worden wat het Baarn waard is dat een particulier bedrijf ervoor zorgt dat een cultuurhistorisch gebouw van de gemeente in gebruik blijft en daardoor voor de toekomst behouden wordt. "Laten we in hemelsnaam niet kijken naar hoe we deze ondernemers onderuit kunnen trappen, maar hoe we ze kunnen helpen om op een goede manier op deze lastige locatie een mooie onderneming neer te zetten."
Hoe een toekomstige overeenkomst tussen de gemeente Baarn en Wintertuin Experience eruit moet zien is nog onbekend, maar Sikkema is vastbesloten om het huidige contract aan te passen of te verscheuren. Liefst zou ze zien dat de risico's die zij en haar partner de afgelopen jaren hebben gelopen worden gespreid over meer huurders. "Je zou kunnen denken aan een op te richten stichting die de Wintertuin beheert, en waar naast Wintertuin Experience meerdere huurders terecht kunnen. Ik vind niet dat ik als huurder volledig verantwoordelijk kan worden gemaakt voor het in stand houden van een rijksmonument."
Wintertuin Baarn moet kosten drukken (reportage 29 december)

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.