Braakballen vol troep ook gevonden in ooievaarsdorp Westbroek: 'Ze barsten van de elastiekjes en siliconen'

Westbroek - In Westbroek zijn de ooievaars weken eerder dan normaal neergestreken. In het zelfverklaarde ooievaarsdorp van onze provincie telde ooievaarwatcher Karien Scholten afgelopen week maar liefst 21 vogels tijdens de landelijke wintertelling. Ze volgt de dieren in Westbroek al jaren en heeft een nest op haar eigen dak. "Maar in de braakballen vind ik sinds twee jaar heel veel troep."
Vreemde dingen in braakballen van ooievaars in Westbroek
De afgelopen twee jaar heeft Karien de braakballen van de ooievaars in haar tuin verzameld op verzoek van Stork, een stichting die onderzoek doet naar ooievaars in Nederland. “We wilden kijken wat een ooievaar zoal eet. Je vindt de onverteerde resten terug in de braakballen die onder het nest liggen. Het is een soort detectivewerk om dat uit te pluizen", vertelt Karien terwijl ze een muizenschedel uit een braakbal vist.
Deze braakbal zit vol met postbode-elastieken
Deze braakbal zit vol met postbode-elastieken © RTV Utrecht
Karien vindt er vooral botjes van mollen en muizen en bijvoorbeeld ook scharen van de rivierkreeft in terug. Maar sinds een aantal jaren treft ze ook steeds vaker postbode-elastiek en siliconenresten aan in de braakballen. “Dat lijkt echt steeds meer voor te komen en de oorzaak is nog onduidelijk.”
In het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam ligt sinds 2020 zo’n ooievaarsbraakbal vol elastiekjes in de vaste collectie. “Zo’n elastiekje glinstert natuurlijk als het nat is en lijkt misschien op een worm.” Maar het kan volgens Karien ook gevaarlijk zijn voor de jonge ooievaars. “Verder onderzoek moet uitwijzen hoe dit komt en hoe gevaarlijk het is voor de vogels.”
De ooievaarsbraakbal die sinds 2020 te bewonderen is in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam
De ooievaarsbraakbal die sinds 2020 te bewonderen is in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam © Het Natuurhistorisch
Dode ooievaars blijken vaker grote hoeveelheden elastiek in hun maag te hebben. Dat bleek eerder al uit een Frans onderzoek. Er bleek in Frankrijk ook een relatie tussen de gevonden elastiekjes en de dichtstbijzijnde vuilnisbelt, maar voor Westbroek is die link nog niet aangetoond. "Ik ben heel benieuwd welke postbode zoveel elastieken is verloren, dus als mensen meer weten hoor ik het graag" zegt Karien.
Karien onderzoekt de braakballen om te kijken wat ooievaars allemaal eten
Karien onderzoekt de braakballen om te kijken wat ooievaars allemaal eten © RTV Utrecht

Op 15 juni 2019 viel langs de Schalkwijkse Wetering in Houten een jonge ooievaar uit het nest. De dierenambulance bracht de onfortuinlijke vogel naar de vogelopvang in Utrecht. Een dierenarts constateerde dat er geen redden meer aan was: de maag was keihard en zat stampvol met postbode-elastieken.

In het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam werd de laatste maaltijd van deze dode ooievaar onderzocht. De jonge ooievaar bleek behalve met elastieken van het brede ‘postbode-type’ ook met enige dunne elastiekjes en een bruinleren polsveter door de ouders gevoerd te zijn. In totaal maar liefst 490 gram. Behalve wat aarde bevatte de maag helemaal geen natuurlijk voedsel.

Jonge ooievaars worden door hun ouders vaak met regenwormen gevoerd. De onfortuinlijke ouders moeten de partij afgedankte elastieken aangezien hebben voor een sappig maaltje regenwormen. Hoe en waar die elastieken in het milieu terechtgekomen zijn is onbekend. In het museum in Rotterdam heeft de elastiek-braakbal sinds 2020 een plekje gekregen naast de McFlurry-egel, een egel die met zijn kop vast zat in een ijsbeker van McDonalds. Ze zijn onderdeel van de vaste collectie onder de noemer dode dieren met een verhaal om te laten zien dat afval niet in de natuur thuis hoort.

In de war

Door de warmere temperaturen van begin dit jaar is de natuur overal in de war. Bloembollen komen al op en struiken staan in bloei. En ook de ooievaar snapt het niet meer. “In het buitengebied zie ik groepjes vogels in de weilanden op zoek naar voedsel en in het dorp zijn al zeker zes nesten bezet." En ondanks dat het weer flink vriest hebben de ooievaars de lente al helemaal in de bol. “Weer of geen weer, ze blijven gewoon het nest vanaf nu gewoon bezet houden.”
Het nest op het dak van Kariens huis is nu al bezet
Het nest op het dak van Kariens huis is nu al bezet © RTV Utrecht

Claimen

Van ‘woningnood’ bij ooievaars is al enkele jaren sprake in Westbroek. Er zijn namelijk veel meer ooievaars dan nesten in het dorpje. De meest gewilde ooievaarsnesten zijn nu allemaal al bezet. Het is een beetje te vergelijken met een warme zomerdag aan zee waar iedereen ’s ochtends een strandstoel claimt met een handdoek. “Dat gebeurt hier dus eigenlijk ook.”

In de hele provincie Utrecht zijn tijdens de landelijke ooievaarstelling 107 ooievaars geteld, waaronder een grote groep bij Fort Vechten bij Bunnik (23) en dus in Westbroek (21). Landelijk zijn er deze keer iets minder ooievaars geteld (808 in 2023 en 986 in 2022) en de vaste groepen zijn minder groot. Mogelijk is de vogelgriep hiervan de oorzaak, want sinds 2022 worden regelmatig dode ooievaars gevonden die het virus blijken te dragen.

Vechtpartij

Er wordt stevig gevochten om wie welk nest de komende zomer mag bewonen. “Dat gaat echt tot bloedens toe en soms tot de dood erop volgt. Heel naar om te zien eigenlijk.” Aan de andere kant zijn er vreemd genoeg in Westbroek ook nesten die niet bewoond worden. “Die blijven jaar na jaar leeg en niemand weet waarom. Blijkbaar bevalt het stekje ze niet.”
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met RegioTV De Bilt

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.