Pokken, theelepels en een vogelnestje: fotograaf diept familiegeschiedenis uit in beeld
4 februari, 16:00 • 4 minuten leestijd
Amersfoort - De een is vergiftigd, een ander deed onderzoek naar een pokkenvaccin, weer een ander was aanhanger van een Indiase goeroe. Fotografe Cara Louwman komt uit een kleurrijk geslacht en is in haar familiegeschiedenis gedoken. Met de portretten die ze vond van haar voorvaderen heeft ze kunstwerken gemaakt.
Kijk hier naar het item Cara Louwman die haar familieleden in een doos doetje uit het programma Route C
"Ik heb gekeken wat ik kon vinden van mijn voorouders, wat we in de familie hadden en wat er in archieven was", vertelt Louwman. "Ik heb hun eigenschappen uitgebeeld door ze in een insectendoosje te doen en daar zelf iets aan toe te voegen. Van sommigen wist ik niet veel. Iemand was de vrouw van een burgemeester, zij komt uit 1749. In die tijd dronken nette dames thee met elkaar. Vandaar dat ik zilveren theelepeltjes om haar hoofd heb gemaakt. Ik geef ze ook allemaal een naam, zij heet theeleut."
Het begon met wat erfstukken die Cara van haar moeder kreeg. Zoals een gouden oorijzer (een deel van ouderwetse klederdracht) van haar bet-betovergrootmoeder, een stapeltje Japanse prenten, een plantenboek met gedroogde bloemen en een doos met dagboeken van haar overgrootvader. De nieuwsgierigheid naar haar voorvaderen was gewekt. Dus dook ze de archieven in, op zoek naar hun portretten.
Louwman: "Als je er eenmaal induikt en je vindt steeds meer, dan blijf je zoeken. Het is ook een soort zelfonderzoek. Ik ga er ook vanuit dat alle mensen die aan jou vooraf gegaan zijn, dat die in je zitten. En nu komen ze eruit en kan ik ze visualiseren. Doordat je zoekt wordt je je wel wat bewuster van wie je bent en waar vandaan komt. Bij mij geeft het een soort rust, het is waarom ik ben wie ik ben."
Uitvinder pokkenvaccin
In de archieven vond Cara een schat aan verhalen. En ook in haar familie werden verhalen doorgegeven. Het was een flinke zoektocht naar mensen waar portretten van waren, want van de meeste was niets te vinden. Maar een aantal van haar voorvaderen zat in de scheepvaart en voer naar Japan of Indonesië. Ook waren er een aantal arts. "Een van die artsen had in de 19e eeuw een koe in huis waarmee hij op verzoek van de minister pokkenvaccin maakte." Boerenknechten die koeien melkten kregen nooit pokken en zo was ontdekt dat vocht uit koeienpokken prima werkte om mensen te beschermen.
Het oudste portret dat Cara kon vinden is gemaakt in 1540. "Ik noem hem mijn stamvader, hij is geboren in 1515. Hij had in de tekst achter zijn schilderij gezegd dat hij de zegen gaf aan zijn nakomelingschap. Dat vind ik mooi, dat het ook een soort beginpunt is." Het eindpunt is een babyfoto van Cara zelf. Daar heeft ze een vogelnestje omheen gemaakt. "Dit is waar mijn familie zich voortzet. Het vogelnestje is bij ons in de straat uit de boom gevallen. Ik refereer ermee ook aan het oudste Nederlandse liefdesgedicht, uit 1075. Dat gaat erover dat alle vogels eieren leggen en zich daarmee voortplanten. Dat is voor mij heel symbolisch."
En er is dus die vergiftigde overgrootvader. "Hij was arts en had een autopsie gedaan. Hij heeft in een wondje waarschijnlijk lijkengif gekregen. Ik beeld hem uit met een blauw gifflesje. Vroeger deden de apothekers het gif in een blauw flesje. Je wist dus als je medicijnen gebruikte, dat je nooit iets uit dat blauwe flesje moest drinken. Mijn moeder zei vroeger ook altijd als ik een dood vogeltje of zo vond, dat ik het niet mocht aanraken, want dat is giftig en daar kan je aan doodgaan."
De expositie Roots, met de familieportretten van Cara Louwman is tot en met 26 februari 2023 te zien in galerie De Ploegh in Amersfoort.
