Inhoudelijke discussies en klein relletje tijdens eerste grote provinciale verkiezingsdebat

14 februari 2023, 06:03 • 5 minuten leestijd

Utrecht - De verkiezingscampagne voor de Provinciale Staten werd vorige week afgetrapt, deze week is het eerste grote verkiezingsdebat georganiseerd door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Op maandagavond discussieerden de lijsttrekkers van de Statenfracties op het provinciehuis in Utrecht over verschillende thema's (o.a. klimaat, mobiliteit, gezondheid, economie) en welke rol provincie en gemeenten daar in hebben. 

"Voor ons is dit debat als een startpunt", zegt Maarten Divendal, de Utrechtse VNG-voorzitter en initiator van het debat aan het begin van de avond. "Het is een soort voorspel, richting de Statenverkiezingen en het nieuwe Statenprogramma, om de samenwerking tussen provincie en gemeenten voor onze 1,4 miljoen inwoners goed inhoud te geven."

Daarna mogen de lijsttrekkers van 12 Statenfracties met elkaar in debat, per groepjes van vier. Klimaat en energie staan als eerst op het menu. Anjo Travaille (Partij voor de Dieren) bijt het spits af. "Ons doel zou moeten zijn: herstellen van de natuur. Als we dat eerst doen dan kunnen we grote projecten als woningbouw weer op gang helpen. Een groot gedeelte van het landbouwgebied moet een andere functie krijgen, uiteraard in overleg."

"We moeten echt aan de slag" vult Huib van Essen van GroenLinks aan. Van Essen wil dan ook vasthouden aan de ambitie om in 2030 als provincie klimaatneutraal te zijn. CDA'er Mirjam Sterk wil zover niet gaan: "We moeten het de boeren niet door de strot duwen. Hopelijk halen we 2030, maar het mag ook ietsjes later."

Wat de SGP betreft moeten provincies en gemeenten vooral hun eigen koers varen, Bertrick van den Dikkenberg: "We wachten niet tot de minister zegt: dit moeten jullie gaan doen, maar we moeten zélf plannen maken met gebiedspartners en agrariërs."

Een man uit het publiek uit zijn zorgen over windmolens, die de gezondheid zouden kunnen schaden. Van Essen deelt die zorgen, maar zegt ook: "Ik vind dat we zorgvuldig om moeten gaan met de plaatsing van windmolens, maar om nu te zeggen: het mag geen enkele impact hebben op de leefomgeving. Dan doen we volgende generaties echt tekort."

Aan de zijlijn doen de VVD en BVNL nog een duit in het zakje. André van Schie (VVD): "Democratie is luisteren naar de inwoners, en als inwoners iets anders willen dan windmolens dan moeten we daarnaar luisteren." BVNL'er René Dercksen: "Van windmolens worden mensen ziek, het is energieopwekking uit de 18e eeuw. Moet je niet doen."

Aan de debatten mogen 12 partijen meedoen. Die partijen hebben allemaal één of meer zetels in de Staten. De partijen die nog proberen een plek in de Staten te bemachtigen, mogen alleen een 'politieke pitch' doen van 3 minuten. De PVV weigert dat, maar lijsttrekker Martine van der Velde laat nog wel even horen dat ze het er niet mee eens is: "Ik kan hier niks mee, ik vind het absoluut geen stijl."

De andere 'nieuwkomers' zijn het er ook niet helemaal mee eens, maar gebruiken hun 3 minuten tóch. U26 gemeenten: "Wij zijn tegen megawindturbines in gemeenten waar dat niet wenselijk is, kleine windturbines zijn we voorstander van", Forum voor Democratie: "Kleine gemeenten moeten autonomie houden". VOLT: "Europees denken, lokaal doen."

Het debat spitst zich vervolgens toe op de thema's 'bereikbaarheid en wonen'. JA21 wil alle kleine kernen bereikbaar houden, ook al leidt dat soms tot 'bijna lege bussen'. En er moet wat die partij betreft een 'ondergronds ov-netwerk komen'.

Maar voor zo'n netwerk is wel veel geld nodig, denkt Hans Adriani (PvdA). "En dat geld krijg je alleen van het Rijk als je een duidelijke keuze maakt. En wij maken een duidelijke keuze voor OV en fiets ten koste van de auto. De VVD doet dat niet."

"Wij zijn voor keuzevrijheid", zegt Van Schie (VVD): "Maak de fiets en OV aantrekkelijk, maar maak het ook mogelijk voor de automobilist."

"Kleine kernen moeten bereikbaar blijven met het OV", vindt ChristenUnie-lijsttrekker Henriëtte Rikkoert. "Maar we moeten ook aandacht hebben voor de auto, daar ontkomen we niet aan. Bij Vinkeveen bijvoorbeeld gaan we echt wat doen aan de doorstroming, maar op de plekken waar het wél kan, moeten we inzetten op openbaar vervoer."

PVV doet niet mee

De PVV weigerde een bijrol in het eerste grote verkiezingsdebat voor de Provinciale Staten. Lijsttrekker Martine van der Velde vindt het oneerlijk dat haar partij niet mag meedoen aan het debat terwijl ze, net als Forum voor Democratie, wel zetels heeft behaald bij de vorige verkiezingen. Haar partij en FvD zitten echter nu niet meer in de Staten. Dat komt door interne twisten waardoor de Statenleden van zowel Forum als de PVV overgelopen zijn naar respectievelijk JA21 en BVNL. "Mensen hebben op óns gestemd, en niet op BVNL", reageert Van der Velde verbolgen. "Maar zij zitten er wél en wij niet. Dat is oneerlijk."

Ook het onderwerp wonen komt aan bod. Een man uit het publiek vraagt aan de lijsttrekkers of er komende periode gebouwd mag worden in Houten Oost. André van Schie antwoordt met een volmondig 'ja!'. Maar PvdA'er Adriani is wat gereserveerder: "Er kan nog heel veel binnenstedelijk gebouwd worden in Houten, dus ik denk dat er nog heel wat water door de Lek moet voordat we daar een provinciaal omgevingsplan voor hebben."

De ChristenUnie wijst er nog maar eens op dat er in veel kleine gemeenten al veel meer mogelijkheden zijn om te bouwen, Rikkoert: Is hier toevallig iemand uit Oudewater? Daar is het mogelijk geworden om 50 woningen te bouwen buiten de 'rode contouren'."

Na anderhalf uur debat is de rek er wel een beetje uit. Terwijl de PVV-leden mokkend in een ander zaaltje verderop in het provinciehuis zitten, gaan ze in de foyer nog even door. BVNL'er Dercksen wil dat het stikstofbeleid de prullenbak in gaat: "Anders blijft Nederland op slot." Marianne de Widt van D66 gaat daar keihard tegenin: "We moeten het probleem niet ontkennen, maar er wat aan dóen."

50PLUS breekt een lans voor het gemengd gebruik van bedrijventerreinen: "Waar je kunt wonen en werken", en de SP benadrukt nog eens dat het geld voor die dure Uithoflijn beter besteed had kunnen worden: "Aan bussen die mensen naar hun werk kunnen brengen."