LIVE | Spannende strijd tussen GroenLinks en BBB in provincie, het wachten is op Veenendaal

Veenendaal is de laatste gemeente die de uitslagen nog bekend moet maken. Het tellen van de stemmen is namelijk vertraagd. Hoe dit komt, kan Veenendaal op dit moment nog niet zeggen. Ook is niet duidelijk wanneer de stemmen wel zijn geteld. Hierdoor blijft het nog even spannend of BBB of GroenLinks de grootste partij van de provincie wordt.

In bijna alle Nederlandse gemeenten (337 van de 345) zijn de uitslagen bekend. Utrecht is één van de slechts twee gemeenten waar het CDA een kleine winst boekte. Het gaat om bijna 800 meer stemmen (+0,3 procent) dan tijdens de vorige provinciale verkiezingen. In andere gemeenten verloor de partij tot bijna een derde aan kiezers. Uit de voorlopige prognoses blijkt dan ook dat het CDA in alle provincies verliest.

De bekendmaking van de voorlopige uitslag van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is uitgesteld. Het plan was om de resultaten om 19.30 uur bekend te maken. Maar het Centraal Stembureau van het hoogheemraadschap wil wachten totdat alle gemeenten hun uitslagen hebben aangeleverd. Dit is helaas niet het geval. Enkele gemeenten hebben meer tijd nodig. Het hoogheemraadschap verwacht de uitslag binnen 24 uur wel te kunnen geven.

In Soest liet de uitslag door een systeemstoring even op zich wachten, maar de stemmen zijn geteld. De meeste stemmen zijn uitgebracht op de VVD. Daarna volgt de BBB, die GroenLinks achter zich laat. Het is nu nog wachten op Veenendaal.

De nek-aan-nekrace tussen GroenLinks en BBB wordt alsmaar spannender. Zojuist is de voorlopige uitslag uit Houten binnengekomen en in die provincie is de VVD met 13,2 procent de grootste. Interessanter is misschien nog wel wat zich achter die partij afspeelt.

De BoerBurgerBeweging is in Houten tweede geworden, met 12,0 procent van de stemmen. Vlak daarachter volgt GroenLinks, met 11,6 procent. Ondanks dat nipte verschil loopt BBB daardoor in de provinciale uitslag 0,1 procent in op GroenLinks, waardoor het verschil nu nog maar 0,2 procent is. Met de uitslagen uit Veenendaal en Soest te gaan, is de vraag dus welke partij de grootste wordt.

Opvallend is dat GroenLinks veel verloren is in Houten. Vorig jaar haalde die partij er nog 16 procent van de stemmen. Op de vierde plaats is het CDA geëindigd, met 10,4 procent. Daarmee verliest het ongeveer 1 procent. D66 is in Houten juist iets groter dan bij de vorige provinciale verkiezingen. Die partij stijgt van 8,5 naar 9,7 procent.

Grote verliezer is, net als op veel andere plekken, Forum voor Democratie. Waar die partij vorige keer de derde partij in Houten was, eindigt het nu bijna onderaan, met maar 1,8 procent van de Houtenaren die voor FVD gekozen heeft. Dat is een verlies van 9,8 procent.

De iconische stropop die al maandenlang langs de A1 bij knooppunt Eemnes staat, lacht weer. De metershoge pop met daaronder een omgekeerde Nederlandse vlag, was daar geplaatst door melkveehouder en CDA-raadslid Pieter Seldenrijk als protest tegen de manier waarop de regering omgaat met de boeren.

Dat was ook de reden waarom de stropop tot nu toe sip keek. Maar de overwinning van de BoerBurgerBeweging heeft weer een lach op het gezicht van de pop getoverd. Seldenrijk ging vanmiddag een hoogwerker om op 9 meter hoogte de mond van de pop om te draaien en hem zo blij in plaats van verdrietig te laten kijken.

Ondanks dat hij CDA-raadslid is in Eemnes, hebben Pieter en zijn hele gezin gisteren op de BBB gestemd. Eerder liet hij aan RTV Utrecht al weten dat hij niet per se tegen de stikstofplannen van het kabinet is. "Laat het helder zijn: wij zijn echt niet tegen stikstofreductie, maar wel tegen de manier hoe het proces tot nu toe gelopen is."

"Het kabinet praat al vier jaar lang over stikstof en in al die tijd is er niks gebeurd. In die tijd hadden we allang op ons bedrijf maatregelen kunnen nemen om aan een gedeelte van die stikstofreductie tegemoet te komen", aldus Seldenrijk.

De BoerBurgerBeweging is de grootste partij geworden in de Waterschappen Rivierenland en Vallei en Veluwe. In beide Waterschappen haalde BBB 6 van de 26 zetels. In het waterschap Amstel, Gooi en Vecht werd de PvdA de grootste. BBB eindigde er met 3 zetels niet in de top drie.

In Rivierenland bleef het daarmee Water Natuurlijk nipt voor, die partij wist 5 zetels te behalen. Daarna volgen het CDA en de PvdA, die beiden 3 zetels binnen wisten te slepen.

In het waterschap Vallei en Veluwe nam de BBB een ruimere voorsprong op de andere partijen. Daar volgen de VVD en Water Natuurlijk, met 3 zetels per partij.

De verkiezingen in Amstel, Gooi en Vecht pakten voor BBB iets minder goed, al bemachtigde de partij ook daar 3 zetels. De PvdA (6 zetels), Water Natuurlijk (5 zetels), de Partij voor de Dieren en de VVD (beiden 4 zetels) zijn in dat Waterschap echter groter.

Het gaat in alle drie de Waterschappen om een voorlopige uitslag, nog niet alle stemmen zijn geteld. Zo zijn in Amstel, Gooi en Vecht 90 procent van de uitgebrachte stemmen meegeteld. In Vallei en Veluwe en Rivierenland ontbreken de cijfers van een aantal gemeenten nog.

Met een voorlopige opkomst van 57,5 procent lijkt de opkomst deze verkiezingen historisch hoog te worden. Het lijkt dan ook de hoogste opkomst voor de Provinciale Staten te worden sinds de jaren tachtig. Traditioneel gezien wordt voor de Waterschappen minder gestemd dan voor de Staten en dat lijkt ook nu weer het geval te zijn.

Toch is dat niet overal zo, want bijvoorbeeld expats, uitwisselingsstudenten en vluchtelingen mogen wel stemmen voor de Waterschappen, maar niet voor de Provinciale Staten. En dat merkten ze bij sommige stembureaus, waar de opkomst juist hoger was voor de Waterschappen.

In Harmelen moesten vanochtend alle stemmen van één stembureau opnieuw geteld worden. Het gaat om het stembureau in kerkelijk centrum Het Trefpunt, zo bevestigt een woordvoerder van de gemeente Woerden. De hertelling gebeurde op een andere locatie, namelijk op het gemeentehuis.

De reden voor de hertelling was dat het aantal ingenomen stempassen niet overeenkwam met het aantal ingevulde stembiljetten. "Normaliter is vaak wel op partijniveau uit te vinden waar het verschil zit, maar ook dat lukte vannacht niet. Daarop is besloten om alle stemmen die gisteren op dat stembureau zijn uitgebracht te hertellen", laat de gemeente Woerden weten.

Partijen die gisteravond de Utrechtse Staten zijn ingestemd, kunnen sowieso rekenen op een vergoeding van bijna 40.000 euro. Dat bedrag heeft de provincie onlangs vastgesteld als financiële steun voor iedere fractie.

Fracties in de Provinciale Staten krijgen voor hun eerste zetel een bijdrage van 39.072,59 euro per jaar. Elke volgende zetel levert ze 3684 euro op. Fracties die uit elkaar vallen moeten het bedrag evenredig verdelen, ze krijgen geen extra geld. Fracties die samengaan krijgen het bedrag dat bij hun nieuwe zetelaantal past.

De provincie stort elke drie maanden een deel van het geld op een speciale rekening. Het is bestemd voor werkzaamheden van Statenleden, commissieleden en fractiemedewerkers en het is niet de bedoeling dat de partijen het gaan opsparen of uitgeven aan bijvoorbeeld opdrachten voor familieleden of hun bedrijven. Dan vordert de provincie het geld terug. De uitgaven worden gepubliceerd op de website van de Utrechtse Staten.

Fracties die na vandaag niet meer terugkeren in de Provinciale Staten leveren eind mei een jaarverslag in en geven het geld dat ze niet hebben uitgegeven uiterlijk aan het eind van het jaar weer terug aan de provincie.

Met 23 van de 26 Utrechtse gemeenten die geteld zijn, lijken GroenLinks en de BBB de grootste partijen van onze provincie te zijn geworden tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. Dat blijkt uit de voorlopige uitslag, uitgevoerd door Ipsos in opdracht van de NOS. GroenLinks heeft nog wel een bescheiden voorsprong: 13,4 procent van de stemmen ten opzichte van 13,1 procent voor de BBB.

Derde partij in de provincie is de VVD met 11,8 procent van de stemmen. De grote verliezer in de regio is Forum voor Democratie (-9,3 procent). Het (tussentijdse) opkomstpercentage ligt op 62,8 procent. In 2019 was dat 61,4 procent.

In de gemeente De Bilt zijn de meeste stemmen uitgebracht op de VVD en GroenLinks. Dat blijkt uit de verkiezingsuitslag die de gemeente bekend heeft gemaakt. Beide partijen kregen 15,7 procent van de stemmen. Voor de VVD is dat een verlies van 3,4 procentpunt ten opzichte van de verkiezingen van 2019. GroenLinks blijft nagenoeg stabiel. De derde partij in De Bilt is D66 met 11,6 procent van de stemmen, gevolgd door de BBB met 9,1 procent.

De verkiezingsuitslag in Soest laat ook nog even op zich wachten. De gemeente laat weten dat door een systeemstoring de voorlopige uitslag niet gegenereerd kan worden. "Omdat vanaf vanochtend alle processen-verbaal in de officiële verkiezingssoftware worden ingevoerd, ligt onze focus daarop en volgt er geen voorlopige uitslag meer."

De gemeente Soest verwacht vanmiddag met de definitieve uitslag te komen. "Maar wel met een grote slag op de arm omdat we niet weten wat we tegenkomen tijdens de controle door het gemeentelijk stembureau en het invoeren van de stemmen", aldus de gemeente.

Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken denkt dat de hoge opkomst een van de redenen is dat het tellen van stemmen bij deze verkiezingen veel langer duurde. Uit verdere evaluatie moet naar voren komen wat andere oorzaken zijn. "We evalueren de verkiezingen altijd goed", zei de bewindsvrouw. "Dit is natuurlijk een van de punten die we nadrukkelijker gaan bekijken."

Het tellen van de stemmen ging zo moeilijk dat het ministerie van Binnenlandse Zaken instructies heeft verspreid voor gemeenten die het tellen tijdelijk willen staken. Mochten tellers te moe zijn, kon het tellen onder bepaalde voorwaarden tijdelijk gestaakt worden, blijkt uit een bericht dat het ministerie 's nachts heeft verstuurd. Bruins Slot wil alleen zeggen dat "een aantal" gemeenten het tellen heeft gestaakt. Om hoeveel het gaat, is niet duidelijk.

Bij een meldpunt van het ministerie en de Kiesraad zijn signalen over het moeizame tellen binnengekomen, aldus de minister. "Dat heeft ertoe geleid dat in enkele gemeenten is gezegd: we schorten het even op." Bruins Slot denkt zelf dat de onverwacht hoge opkomst mogelijk tot problemen leidde. "Dat is ook mooi. Veel mensen zijn gaan stemmen. En mensen willen het ook heel nauwkeurig doen, het tellen."

De verkiezingsuitslag in Soest laat ook nog even op zich wachten. De gemeente laat weten dat door een systeemstoring de voorlopige uitslag niet gegenereerd kan worden. "Omdat vanaf vanochtend alle processen-verbaal in de officiële verkiezingssoftware worden ingevoerd, ligt onze focus daarop en volgt er geen voorlopige uitslag meer."

De gemeente Soest verwacht vanmiddag met de definitieve uitslag te komen. "Maar wel met een grote slag op de arm omdat we niet weten wat we tegenkomen tijdens de controle door het gemeentelijk stembureau en het invoeren van de stemmen", aldus de gemeente.

De meeste gemeenten hebben inmiddels een voorlopige uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen, maar in De Bilt nog niet. De gemeente laat weten dat nog niet alle stemformulieren van alle stembureaus volledig zijn geteld. Mogelijk volgt de uitslag pas vanmiddag.

“We hebben gisteren landelijk maar ook in onze gemeente een hoge opkomst gezien voor deze verkiezingen. Dat is heel mooi. Het levert echter ook grote druk op voor onze vrijwilligers op de stembureaus", laat burgemeester Sjoerd Potters weten in een schriftelijk bericht. "Vannacht is tot laat geteld. We moeten dit proces uiteraard met de grootste zorgvuldigheid doen, dus we hebben het tellen gisteravond geschorst. Vandaag gaan we verder.”

Voorvrouw van de BoerBurgerBeweging (BBB) Caroline van der Plas belooft dat haar partij alleen in provincies zal besturen als in het coalitieakkoord komt te staan dat boeren niet zullen worden onteigend. Dat staat haaks op voornemens van het kabinet om boeren verplicht uit te kopen om de stikstofuitstoot te verminderen als het vrijwillig niet lukt. Bij de uitvoering van dat beleid is een belangrijke rol weggelegd voor provincies.

In het tv-programma Goedemorgen Nederland kijkt Van der Plas na enkele uren slaap vooruit op de tien formatieonderhandelingen in provincies die haar partij verwacht te leiden vanwege de overwinning bij de verkiezingen van woensdag. "Dat moet gewoon keihard in het coalitieakkoord komen te staan, dat in de provincies waar wij in de coalitie willen komen we dat niet gaan doen", zegt ze over onteigeningen.

De politiek leider van BBB wil ook een streep zetten door de deadline van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) om per 2030 te komen tot een halvering van de stikstofuitstoot. Van der Plas hoopt dat andere partijen "echt openstaan voor ons" als verkenners van haar partij op zoek gaan naar mogelijke coalitiepartners. "Want we hebben andere partijen natuurlijk ook nodig."

In 2019 had de provincie Utrecht het hoogste opkomstpercentage, dit jaar lijkt Friesland er met die eer vandoor te gaan. Toch houdt de commissaris van de Koning Hans Oosters hoop. “Het ziet er naar uit dat we een hoge opkomst hebben gehaald in de provincie Utrecht. Vier jaar geleden waren we de provincie met de hoogste opkomst, dus we hebben een naam hoog te houden. Ik heb er vertrouwen dat dat ons deze keer weer lukt”, aldus Oosters in een schriftelijk bericht van de provincie.

Ter relativering: de provinciale verkiezingen lijken sowieso in de lift te zitten, want ook in 2019 zagen we een stijging in de opkomst. Die lag toen op 60,7 procent. In 2015 was dat nog 48,8 procent.

Morgenmiddag komen alle politieke partijen die een zetel hebben bemachtigd bijeen voor een duidingsdebat. De lijsttrekkers zijn daarnaast door de commissaris van de Koning uitgenodigd om hun conclusies te trekken over de verkiezingsresultaten die op dat moment bekend zijn. "Dit kan een eerste stap in het proces zijn voor het vormen van een nieuw college van Gedeputeerde Staten. “Ik heb er alle vertrouwen in dat de partijen in Utrecht tot een stabiele coalitie kunnen komen”, aldus Oosters.

De voorlopige opkomst voor de Provinciale Statenverkiezingen ligt op 57,5 procent, meldt de verkiezingsdienst van het ANP na telling van 88,5 procent van de stemmen. Dat is iets meer dan in 2019, toen het ging om 56,2 procent. In Friesland lijkt de opkomst tot nu toe het grootst met 65,5 procent. Bij de vorige verkiezingen in 2019 was dat nog de provincie Utrecht, met 61,6 procent. Drenthe volgt dit jaar op de voet met 65,2 en hierna komt Overijssel met 64,4 procent. Uit de voorlopige cijfers lijkt in Noord-Holland de opkomst het laagst te zijn met 51,3 procent.

De opkomst van deze Provinciale Statenverkiezingen komt zeer waarschijnlijk uit op het hoogste percentage sinds eind jaren tachtig.

In de gemeente Utrecht is de partij Water Natuurlijk de grote winnaar van de Waterschapsverkiezingen voor het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijlanden (HDSR) en het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Dat blijkt uit cijfers die de gemeente vanochtend heeft gepubliceerd. De partij haalde respectievelijk 23,9 procent en 21 procent van de stemmen binnen.

Op de tweede plek in het HDSR staat de Partij voor de Dieren (17,4 procent), in het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht is dat de BBB met 16,9 procent.

De uitslag in de provincie Utrecht voor de BBB overtreft alle verwachtingen van fractievoorzitter Anton Verleun. Dat vertelde hij vanochtend in Utrecht is Wakker op Radio M Utrecht waar hij te gast was. "Ik denk dat de personen die de afgelopen weken de peilingen hebben gemaakt misschien een nieuw cursusje peiling maken moeten volgen", zei hij vanochtend.

Verleun hoopt dat de BBB straks aan de knoppen kan draaien in de provincie Utrecht. "Wij willen graag meeregeren (...) Wij hebben vier kernwaarden bij de BBB en één daarvan is de guldenregel: behandel een ander zoals je zelf ook behandeld wil worden. Dat gaat natuurlijk ook over het vormen van een eventuele coalitie. Wij willen met iedereen in gesprek, dus wij hopen dat ook iedereen met ons in gesprek wil."

GroenLinks-fractievoorzitter Huib van Essen is blij en trots dat zijn partij zich heeft kunnen handhaven in de provincie Utrecht. Dat vertelde hij vanochtend op Radio M Utrecht. "Of we weer de grootste zijn moeten we nog even afwachten, maar sowieso verwacht ik wel zeven of acht zetels als ik kijk naar de laatste uitslagen."

Van Essen reageerde op de verkiezingsuitslag in de provincie Utrecht: daar gaan GroenLinks en BBB nek-aan-nek in de race om de grootste partij. "De uitslag laat zien dat de zorg en woede van de afgelopen jaren in het landelijk gebied een stem krijgt in de politiek. Ik denk dat dat ook goed is en dat is ook democratie: dat we in een parlement met elkaar alle stromingen en belangen vanuit de samenleving aan tafel hebben en op basis daarvan goede besluiten nemen voor onze provincie.

Van Essen kijkt er naar uit om te gaan samenwerken met de BBB. "Hoe dat qua coalitie moet gaan, dat kan ik nog weinig over zeggen. Dat hangt ook af van hoe de laatste gemeenten uit de bus komen. (...) Ik heb steeds gezegd: GroenLinks gaat voor een zo progressief mogelijke coalitie. Het ziet er nu naar uit dat de huidige coalitie net geen meerderheid meer heeft, dus er zal een andere coalitie moeten komen."

In Veenendaal gaat het tellen van de stemmen voor vier stembureaus vanochtend om 09.30 uur weer verder. Dat meldt de gemeente op hun website. "Alle stembureaus hebben hun best gedaan om dit (het tellen van stemmen, red.) tot diep in de nacht te voltooien, al is dit jammer genoeg niet gelukt voor vier stembureaus." Het gaat om de stembureaus aan de Goudmos, de Goudvink, de Gouverneurslaan en de Dennenlaan.

De VVD verliest in de huidige prognose twee zetels (van acht naar zes). "Dat is een fors verlies, dat komt hard aan", zei VVD-fractievoorzitter André van Schie vanochtend op Radio M Utrecht. "Je hebt je best gedaan met elkaar, met het campagneteam en alle vrijwilligers van de partij en al die gemeenten die het gesprek met de kiezer hebben gevoerd de afgelopen weken. Dan is het signaal wat we daar hebben ontvangen ook wel wat je hier in deze uitslag terugziet."

Ondanks een verlies van stemmen, is CDA-fractievoorzitter Chris Westerlaken vanochtend opgelucht wakker geworden. Dat vertelde hij vanochtend op Radio M Utrecht. "Als je kijkt naar andere provincies, zie je dat het CDA op sommige plekken gehalveerd is. Dat verwacht je dan voor jezelf ook. Dan kijk je en dan zie je dat de prognose nog op vier zetels staat. Dan denk je: oeps! Dat is één zetel eraf, maar dat is aanmerkelijk minder dan de trend in andere provincies. Nou is dat niet ongebruikelijk in de provincie Utrecht, want ook bij de gemeenteraadsverkiezingen en de Tweede Kamerverkiezingen hebben wij het beter gedaan dan de landelijke trend."

De huidige coalitie in de Provinciale Staten van de provincie Utrecht lijkt op dit moment niet op een meerderheid te kunnen rekenen. GroenLinks, D66, CDA, PvdA en ChristenUnie staan op basis van 19 van de 26 getelde gemeenten op 24 van de 49 zetels.

De (on)tevredenheid over het huidige kabinet speelt bij het stemmen een grote rol. Dat blijkt uit een online opinieonderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS. Aan het onderzoek deden 2500 kiesgerechtigden mee. 60 procent van de kiezers wil door te stemmen laten weten hoe ze denken over de regering. Zo'n 14 procent doet dat om de huidige regering te steunen, 46 procent juist uit afkeuring.

Vooral nieuwkomers hebben goede zaken gedaan bij deze Provinciale Statenverkiezingen. Op basis van ruim 80 procent van de getelde stemmen in heel Nederland staan Volt, JA21 en BBB op winst, met zelfs een monsterzege voor die laatste in het vooruitzicht. Het progressieve en Europa-gezinde Volt lijkt bijna 3 procent van de stemmen te halen, en doet het daarmee beter dan bijvoorbeeld de SGP (2,7 procent), 50PLUS (2,3 procent) of Belang van Nederland (1 procent). Partijleider Laurens Dassen vindt het "geweldig" dat het "optimistische" geluid van zijn partij lijkt aan te slaan, zei hij voor de camera van de NOS.

Met 20 van de 26 Utrechtse gemeenten die geteld zijn, lijken GroenLinks en de BBB de grootste partijen van onze provincie te zijn geworden tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. Dat blijkt uit de exitpolls uitgevoerd door Ipsos in opdracht van de NOS. GroenLinks en de BBB hebben allebei 13,3 procent van de stemmen binnengehaald. De derde partij van de provincie is de VVD met 11,5 procent van de stemmen.

BBB blijft ruim op winst met de verwachte zetels voor de Eerste Kamer, die in mei door de nieuwe Provinciale Staten wordt gekozen. De partij van Caroline van der Plas komt na telling van 85 procent van de stemmen uit op 15 zetels. GroenLinks en de PvdA, die in de senaat één fractie gaan vormen, komen ook op 15 zetels. Dat is één zetel meer dan zij nu samen hebben.

Als tweede partij komt op afstand regeringspartij VVD uit op 10 senaatszetels, 2 minder dan de liberalen er nu hebben. D66 heeft in deze prognose 6 zetels en het CDA 5, een verlies van respectievelijk 1 en 4 zetels. De PVV en Partij voor de Dieren komen nu elk uit op 4 zetels en 3 senaatszetels liggen in het verschiet voor de SP, JA21 en ChristenUnie. FvD en Volt zouden op 2 senaatszetels uitkomen en 1 zetel zou gaan naar de SGP, 50PLUS en OSF.

De komende uren kan de voorlopige prognose voor de senaat weer veranderen, omdat de voorlopige uitslagen van een aantal grotere gemeenten nog moet binnenkomen.

Eemnes was rond middernacht de eerste gemeente in onze provincie die een uitslag kon melden. Daarna volgde Renswoude. In beide gemeenten werd BBB de grootste.

De hele nacht druppelden er nog uitslagen binnen. Op deze kaart kan je de (voorlopige) uitslagen zien.

Heb je gisteravond onze verkiezingsuitzending gemist? We hebben de avond voor je samengevat in deze video:

Een storing, lange rijen voor stembureaus... het was een bewogen verkiezingsavond. Je leest er hier alles over terug in ons liveblog van gisteravond.