Eerste Utrechtse peiling voorspelt winst PVV, BBB, JA21 en VVD: maar wat zegt het eigenlijk?

© RTV Utrecht / Jasper Witte
Provincie Utrecht - De PVV, de BoerBurgerBeweging (BBB) en JA21 zouden in Utrecht zomaar de grote winnaars kunnen worden van de Provinciale Statenverkiezingen. Dat blijkt uit een peiling van EenVandaag en onderzoeksbedrijf Ipsos in alle provincies. Maar wat zegt het eigenlijk, zo'n zetelpeiling twee weken voor de daadwerkelijke verkiezingen?
"Het is redelijk het verwachte beeld", antwoordt Harmen Binnema op de vraag wat hem opvalt aan de peiling. Hij is politicoloog aan de Universiteit Utrecht en zat voor GroenLinks in 2018 en 2019 in de Eerste Kamer. "Een logische verdeling." Toch zijn er ook voor hem een aantal verrassingen. "De linkse wolk scoort nog niet zo", verwijst hij naar de samenwerking tussen de PvdA en GroenLinks. " En ik vind het opvallend dat de VVD er nog een zetel bijkrijgt. Verder denk ik dat Forum voor Democratie onderschat wordt. Dat zij 0 zetels halen, lijkt me onwaarschijnlijk."
(verhaal gaat verder onder grafiek)

Sceptisch

We moeten ons volgens Binnema dan ook vooral niet blindstaren op een peiling als deze. "Ik ben er zelf altijd een beetje sceptisch over." Dat benadrukken EenVandaag en Ipsos zelf trouwens ook: "De zetelpeiling is geen voorspelling van de verkiezingsuitslag. Het geeft vooral een indicatie van de politieke verhoudingen op het moment van peilen."
In dit geval is de peiling afgenomen tussen 20 en 27 februari; twee tot drie weken voor de verkiezingen dus. "Terwijl er juist in die laatste weken voor de verkiezingsdag nog een hoop kan gebeuren", stelt Binnema.
Bovendien is peilen ingewikkeld, legt de politicoloog uit. Als voorbeeld noemt hij de PVV, die met een winst van 3 zetels als één van de grote winnaars uit deze peiling komt. "Maar we weten dat veel PVV-stemmers wel stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen, maar niet komen opdagen bij verkiezingen als deze", verklaart hij de foutmarge van gemiddeld 2 zetels per partij. "Je kunt je dus afvragen of ze dit aantal wel gaan halen."
Zo'n peiling geeft in ieder geval inzicht in bepaalde patronen.
Harmen Binnema, politicoloog aan de Universiteit Utrecht
Dat we enigszins sceptisch moeten zijn, betekent overigens niet dat we een peiling als deze bij het grof vuil kunnen gooien. "Je moet het niet zien als een exacte voorspelling van wat er gestemd gaat worden. Maar het geeft in ieder geval wel iets van inzicht in bepaalde patronen, bijvoorbeeld of er verschillen zijn tussen provincies of hoe versplinterd het politieke landschap is."
Zo lijkt de BBB het in andere provincies nóg beter te gaan doen dan in Utrecht. Dat heeft volgens Binnema vooral te maken met wat hij het "karakter van de provincie" noemt. "Utrecht heeft natuurlijk ook een boerengemeenschap, maar verhoudingsgewijs toch minder dan in het noorden en oosten van het land", vertelt hij. "Bovendien is de opkomst in de stad Utrecht traditioneel gezien hoog. En daar verwacht ik niet veel aanhang voor de BBB."
Wat de peiling ook laat zien, is dat het een uitdaging kan worden om een coalitie te vormen. De huidige coalitie in de Provinciale Staten (GroenLinks, D66, CDA, PvdA en ChristenUnie), die al uit vijf partijen bestaat, komt volgens de peiling bij lange na niet aan een meerderheid. En ook over rechts is het lastig de benodigde 25 zetels te vinden. Zeker als je niet met te veel partijen in een coalitie wilt eindigen.

Wie gaat met wie?

"Dat is een uitdaging waar een aantal provincies vier jaar geleden ook al mee te maken had, dat je vijf of zes partijen nodig hebt om een meerderheid te krijgen", herinnert Binnema zich. Het betekent waarschijnlijk dat er een samenwerking nodig is tussen links en rechts. "Met deze uitslag moeten de VVD en GroenLinks haast wel samenwerken. En als de huidige coalitie de VVD weer in genade aanneemt, liggen de zaken alweer heel anders."
Verder valt op dat de PVV en nieuwkomers BBB en JA21 allemaal 3 zetels winst maken. Binnema kijkt daar niet gek van op. "Het laat zien dat er altijd ruimte is geweest rechts van de VVD. Dat is natuurlijk jarenlang opgevuld door de PVV en 4 jaar geleden dook FVD in dat gat. Die partij heeft een groot deel van zijn kiezers inmiddels weer afgestoten en in de zoektocht naar een fatsoenlijk alternatief zijn zij denk ik uitgekomen bij JA21. En ik denk dat een deel van de Forum- en CDA-kiezers nu bij BBB is terechtgekomen."
Op 15 maart zijn de verkiezingen, Binnema verwacht dat het hoe dan ook een flink gepuzzel wordt om een coalitie te vormen. "Rekenkundig zijn er waarschijnlijk meer partijen nodig om een meerderheid te vormen. Dus het wordt interessant om te zien hoe de partijen dat gaan aanpakken en wie met wie wil samenwerken."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.