Even in Baarn en weer terug naar de oorlog: Tamara uit Oekraïne bezoekt haar gevluchte moeder

Af en toe prikken er tranen in de ogen van moeder Olena, als Tamara Denysenko (35) in het Engels vertelt over haar dilemma. Haar moeder begrijpt niet goed waarom ze niet bij haar in Nederland blijft, zegt Tamara. Ze moet immers ook aan haar toekomst denken en de mensen hier in Baarn zijn toch fantastisch? De economie in Oekraïne gaat snel achteruit, de lonen zijn laag en de prijzen zijn hoog.

Tamara beaamt het. En soms overweegt ze ook echt om in Baarn te blijven. Ze is dankbaar voor de steun die haar moeder en andere vluchtelingen hier ontvangen. Ze is zelfs geschokt als Nederlanders hun excuses aanbieden, omdat ze vinden dat ons land te weinig actie onderneemt. "Jullie begrijpen niet hoeveel jullie al doen", zegt ze, "wat jullie hulp voor ons betekent."

"Het is heerlijk om hier een paar dagen te zijn", zegt Tamara. "Ik woon in Kiev aan de westelijke oever van de Dnjepr. Dat is het mooiste deel van de stad, maar het is er nu kleurloos. Het luchtalarm dat voortdurend klinkt, de beschietingen, de berichten over de Russen; we zijn er gewoon een beetje moe van. Als de sirenes gaan, sluiten restaurants de deuren en binnen een paar minuten staan de medewerkers met stoelen en bordspelletjes bij de schuilkelder. Maar je ziet op straat ook mensen die rustig doorlopen."

Terwijl ze praat, in het kamertje van haar moeder in Baarn, klinkt buiten het maandelijks proefalarm. Het doet haar weinig, hooguit een korte fysieke reactie, zegt ze. Ze vertelt kalm verder hoe haar moeder in Nederland tot rust kwam bij twee gastgezinnen, hoe die nu in het opvangcentrum wacht tot de oorlog voorbij is. Olena geeft kooklessen en doet ander vrijwilligerswerk. Ze spreekt geen Engels, maar is reuze handig met een vertaal-app op haar telefoon. Soms gaat er wat mis in de vertaling en dat is dan vooral een reden om hard te lachen. Ze heeft het hier goed en wordt omringd door vriendelijke mensen, zegt Olena zelf, maar ze maakt zich wel vaak zorgen om haar kinderen en haar vrienden in Oekraïne.

Ongeveer een maand na de Russische invasie besloten Tamara en haar broer Nazar hun moeder in veiligheid te brengen. Het stadje Lozova, waar ze opgroeiden en waar hun ouders gescheiden leefden, ligt onder Charkov dat zwaar onder vuur was genomen. Het is minstens zo dicht bij Dnipro en Donetsk, steden waar de oorlog ook diepe wonden heeft geslagen. Met hulp van vrienden in Amersfoort vonden ze opvang voor Olena in Baarn.

Natasha, een goede vriendin van Tamara's moeder, zou aanvankelijk meegaan naar Nederland. Maar Natasha's man, militair sinds 2016, sneuvelde in april in de buurt van Zaporizja, waar hij zwaargewonde medestrijders aan het evacueren was. Niemand weet waar in het bezette gebied hij begraven ligt. Tamara zegt dat inmiddels al haar vrienden, buren en kennissen je wel een verhaal kunnen vertellen dat even tragisch is. Natasha besloot dat ze in haar land moet zijn. Olena begrijpt het, maar mist haar vriendin erg.

In een trein die traag door de nacht reed, begon de vlucht naar Nederland vorig jaar. De wagons waren verduisterd, om geen vijandelijke aandacht te trekken. Tamara's moeder reisde zo 900 kilometer naar Lviv in het westen van Oekraïne. Het was een spannende en vermoeiende ervaring. Tamara voegde zich in Lviv bij haar om met de bus de Poolse grens over te steken naar Krakau en daarna Warschau. Ze hadden wat proviand meegenomen en onderweg kregen ze van vrijwilligers extra voedsel in de handen gedrukt.

Tamara weet nog hoe indrukwekkend ze hun aankomst per trein in Berlijn vond, het enorme station met al zijn verdiepingen en roltrappen. Ook daar waren weer hulpvaardige vrijwilligers. Met de spreekwoordelijke 'deutsche Gründlichtkeit' stonden ze binnen veertig minuten bij de trein naar Amersfoort. Uitgeput, maar veilig. Tamara bleef een paar dagen bij haar moeder in Nederland, tot ze er gerust op was dat alles goed zou komen. Toen ging ze weer naar huis.

Het heeft bijna een jaar geduurd voor Tamara haar moeder weer kon bezoeken. "Iedereen hier begint erover dat het eigenlijk bizar is dat je even van en naar een oorlog kunt reizen", merkt ze op. "Het is niet eenvoudig, maar het kan inderdaad gewoon. De vraag is vooral: wil ik het geld dat ik daar apart zet besteden aan een bezoek aan mijn moeder, of aan steun voor de mensen in Oekraïne?"

Zo is Tamara voortdurend in tweestrijd. Op het NS-station van Baarn neemt ze afscheid van Olena. Een rustpauze van drie dagen is precies wat ze nodig had. Nu weet ze weer even zeker waar ze wil zijn. "Sinds het conflict met Rusland in 2014 begon heb ik lang gedacht dat we er alleen voor stonden. De hulp die we nu krijgen doet ons goed. We gaan dit volhouden. En ik moet thuis de mensen steunen die ons land verdedigen."